هزارو یک دلیل برای یک اشتباه

می‌گویند «اگر شما یک اشتباه کنید و هزار دلیل درست برای توجیه آن بیاورید، هزار و یک اشتباه مرتکب شده‌اید» و این حکایت دلایلی است که وزیر بهداشت برای توجیه اشتباهاتش در نحوه اجرای طرح تحول سلامت می‌آورد؛ بویژه آنکه بسیاری از دلایلی که وزیر بهداشت مطرح می‌کند حتی درست نیستند. اینکه دولت محترم تدبیر و امید در ابتدای فعالیت خود به موضوع سلامت مردم توجه نمود و اعتبارات زیادی را به طرح تحول سلامت اختصاص داد، امر پسندیده‌ای بود و شایسته تقدیر، چرا که غالباً دولتهای قبلی در آخرین روز‌های فعالیت در دوره اول یا دوم خود به این قبیل مسائل می‌پردازند. ولی نمی‌توان بخاطر این کار پسندیده آقای روحانی، اشتباهات اجرایی مجریان و متولیان طرح تحول سلامت را نادیده گرفت و بایستی توجه داشت که:

اولاً: توزیع منابع اختصاصی برای طرح تحول سلامت که بنا به گفته نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بیش از سه برابر شده است، بین تمامی اجزاء و عناصر نظام سلامت عادلانه نبوده است و برخی از اقشار (پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، تشخیص و دارویی خصوصی) و برخی حوزه‌های فعالیتی نظیر خرید وسایل نقلیه و رنگ و نقاشی بیمارستانهای دانشگاهی و بکار گیری نیروی انسانی و بزرگ شدن حجم دولت از این منابع بسیار بیشتر و به نحوه بسیار غیرعادلانه‌ای سهم بردند.

دوماً: طرح تحول سلامت و بطور کلی ارتقاء نظام سلامت در هر کشوری که بخواهد اجرا شود بایستی برخی مقدمات و پیشنیازهای آن فراهم شود، می‌بایست ابتدا پیشگیری و بهداشت مد نظر قرار می‌گرفت نه اینکه همه منابع به سمت بخش درمان و آن هم درمان بستری سوق یابد، بایستی اول به روستا‌ها و حاشیه شهر‌ها توجه شود و سپس به شهر‌ها و عبارت دیگر باید اول به جامعه هدف اصلی و اقشار نیازمند توجه می‌شد و نه به جامعه شهری آن هم در کلان شهر‌ها که به دارای امکان و دسترسی بیشتر برای بهره برداری از مزایای طرح هستند و باید اول از داروهای داخلی حمایت شود و بعد داروهای خارجی و مارک‌های وارداتی.

سوماً: اینکه بایستی براساس علم و عقل و منطق ابتدا تک شغله شدن پزشکان، نظام ارجاع و پزشک خانواده، راه اندازی سامانه پرونده الکترونیک سلامت، خرید راهبردی، تعرفه گلوبال، راهنمای بالینی (گایدلاین) و... اجرا می‌گردید و سپس نسبت به افزایش چند برابری تعرفه‌ها و ارزش نسبی خدمات مبادرت می‌شد.

 چهارماً: به منظور جلوگیری از پدیده‌هایی نظیر زیر می‌زی، شکار مریض، القای تقاضای کاذب در بیماران برای افزایش دریافتی از آنان و... بویژه در زمانی که میزان فرانشیز قابل پرداخت از سوی مریض را کاهش می‌دهیم و یا تقبل هزینه خرید دارو و تجهیزات و لوازم مصرفی را بجای بیمار انجام می‌دهیم. بایستی اعمال نظارت بیشتری بر پزشکان، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و داروخانه‌ها اعمال کنیم، امری که در طرح تحول سلامت به قدر کفایت به آن پرداخته نشده و باید دید به آن توجه شد و در چنین شرایطی بخاطر عدم اعمال نظارت موثر، اثر بخشی لازم از منابع اختصاص یافته حاصل نشد و منابع بطور عادلانه توزیع نگردید.

به هر تقدیر وزیر بهداشت و متولیان طرح تحول سلامت در تقدم و تاخر فرآیندهای اجرایی آن و رعایت ترتیب و توالی عقلانی و منطقی فرآیندهای آن دچار اشتباهات زیادی شده‌اند ولی این نقیصه بزرگ با توجه به وفور منابع و افزایش چندین برابری اعتبارات در اوائل اجرای طرح خود را نشان نمی‌داد و دولت و مجلس متوجه این اشتباه بزرگ وزیر بهداشت نشدند ولی پس از خوابیدن تب و تاب اجرای اولیه آنکه سرمستی متولیان طرح تحول سلامت از هجوم این حجم از منابع فروکش کرد و پول‌ها یا صرف رنگ و نقاشی بیمارستان‌ها و خرید وسیله نقلیه و بکارگیری نیرو شد و یا به پزشکان پرداخت شد و یا در جیب بیمارستان‌ها و مراکز آزمایشگاهی و دارویی خصوصی سرازیر گردید حالا آقایان متوجه اشتباه خود شده‌اند و برای آن کار اشتباه، هزار دلیل درست و غلط می‌آورند و این یعنی هزار و یک اشتباه! در چنین شرایطی وزیر به دنبال دادن آدرس اشتباهی است و می‌خواهد مقصری خارج از حوزه خود را بعنوان مسئول اشتباهات بزرگ انجام شده در طرح تحول سلامت معرفی کند و در این میان دیواری کوتاه‌تر از بیمه‌ها نیست و جالب اینکه وزیر بهداشت طی این مدت اصلاً به حریم بیمه‌های مکمل و شرکتهای بیمه خصوصی و بخصوص بیمه آتیه سازان حافظ وارد نمی‌شود و فقط سازمان بیمه سلامت و سازمان تامین اجتماعی را هدف آماج حمایت خود قرار می‌دهد. در حالی که بسیاری از نابسامانی‌های طرح تحول سلامت بخاطر کارکرد و غلط بیمه‌های مکمل است.

 بنظر می‌رسد بایستی یک مرجع بی‌طرف و غیر ذینفع در فرآیند درمان درمان و سلامت، طرح تحول سلامت را از منظر اقدامات ایجاد شده، منابع مصروفه و نتایج حاصله، مورد بررسی و بازبینی قرار داده و بخشهای نظارتی طرح تحول نظام سلامت هر چه زود‌تر اجرایی و تقویت شود و رویکرد‌ها و اقدامات اساسی نظیر تقدم پیشگیری و بهداشت بر درمان، تقدم روستا و حاشیه شهر‌ها بر شهر‌ها و کلان شهر‌ها، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات و بهره برداری از منابع دولتی، نظام ارجاع، پزشک خانواده و گایدلاین‌ها به سرعت در اولویت کار دولت قرار گیرد.

هاشم حسن آبادی