در گفت‌وگوی ایلنا با اساتید دانشگاه‌های برتر مطرح شد؛
اخراج و بازنشستگی اجباری برخی اساتید/ آزادی و استقلال دانشگاه‌ها را گرفتند/ ادامه تحصیل دانشجویان از سرِ بیکاری است/تا کسی صحبت از مسائل کشور می‌کند، انگ وابستگی به او می‌زنند
عدم وجود کار برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور باعث می‌شود تا دانش آموزان ما دانشگاه‌های داخل را یک پل ارتباطی یا سکوی جهش برای رفتن به خارج از کشور ببینند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، "محمدعلی زلفی گل" سکاندار جدید وزارت علوم، توانست با ۲۱۰ رای موافق که گفته می‌شود در تاریخ وزارت علوم برای انتخاب وزیر بی‌سابقه بوده است، مسئولیت این وزارتخانه را به عهده بگیرد. وی در زمانی که به عنوان وزیر پیشنهادی علوم معرفی شد، اهم برنامه‌های خود را به مجلس ارائه کرد. زلفی گل برنامه‌های خود را در ۳ بخش اصلی؛ باورها و ارزش‌های بنیادین، راهبردهای تحول آفرین و برنامه‌های کلان تحول آفرین طرح کرده است که توجه به حوزه‌های سیاسی و فرهنگی نیز در برخی از این برنامه‌های کلان تاکید شده است.
به عنوان مثال در برنامه کلان شماره ۱۲ حمایت از فعالیت‌های مشارکت جویانه فرهنگی و اجتماعی دانشگاهی ویژه دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه‌ها در قالب انجمن‌های علمی، تشکلهای دانشجویی، کرسی‌های آزاد اندیشی، ضیافت اندیشه اساتید، گروه‌های جهادی و اردوهای فرهنگی و امثال آن اعلام شده است.در این میان نظر چند تن از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها را نسبت به برنامه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی وزیر را جویا شدیم و درباره مطالبات آنها از نظام آموزش عالی، نحوه انتصابات، چگونگی جلوگیری از خروج نخبگان و....گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
اساتید نگران دانشگاه‌ها هستند/ دانشگاه‌ها را به کارخانه مدرک‌سازی تبدیل کردند
اگر کسی واقعا بخواهد دانشگاه را احیا کند راهش این است که یک تجدیدنظر کلی در هیئت علمی کند و بعد هم دانشگاه را به دست دانشگاهیان بسپارد و استقلال دانشگاه را بپذیرند.
«احمد نقیب‌زاده» استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به مطالبات جامعه دانشگاهی به ویژه اساتید از دولت سیزدهم و وزارت علوم بیان کرد: ما بیش از آنچه که مطالبه‌گر باشیم ناامیدیم و بسیار نگران دانشگاه‌ها هستیم، از این جهت که آزادی و استقلال دانشگاه‌ها را گرفته‌اند و دانشگاه را به دانشگاهیان وانگذاشتند و سپس آن را به یک کارخانه مدرک‌سازی تبدیل کردند و از چپ و راست استاد و دانشجو و هر کسی که خواستند وارد کردند و بردند.
وی اظهار داشت: اگر کسی واقعا بخواهد دانشگاه را احیا کند، راهش این است که یک تجدیدنظر کلی در هیئت علمی کند و بعد هم دانشگاه را به دست دانشگاهیان بسپارد، سپس استقلال دانشگاه را بپذیرد. وقتی دانشگاه در دست دانشگاهیان بیافتد، اقداماتی که باید انجام دهند را انجام می‌دهند.
دانشگاه عرصه کشمکش‌های جناحی شده است
سه عنصر دانشجو، استاد و درس ارکان دانشگاه هستند و در این سال‌ها متاسفانه هر سه رکن ضربه دیدند.
این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: سه عنصر دانشجو، استاد و درس ارکان دانشگاه هستند و در این سال‌ها متاسفانه هر سه رکن ضربه دیدند و تحت عناوین مختلف دانشگاه‌ها را سیاسی کردند و به همین دلیل عرصه کشمکش‌های جناح‌ها قرار گرفته و وضعیت بسیار اسفناکی دارند.
وی درباره برنامه‌های فرهنگی و سیاسی در دانشگاه‌ها بیان کرد: در دانشگاه‌ها قبل از این که مسائل سیاسی مطرح باشد، مسائل آموزش مطرح است و این رکن باید مرکز نخبه‌سازی و تخصص‌سازی باشد. دانشجویان گروهی هستند که تعلقات طبقاتی ندارند و از جاهای مختلف و سطوح گوناگون اجتماعی در دانشگاه‌ها جمع شدند و به تعالی افکار می‌پردازند، طبعا گرایش‌های سیاسی اجتماعی هم پیدا می‌کنند.
نقیب زاده گفت: گرایش‌های جوانان قدری جنبه چپ روانه و عدالت خواهانه دارد، بنا بر شور و حال جوانی خواهان سرعت عمل هستند که البته در همه جای دنیا همین طور است. هیچ وقت جنبش دانشجویی به جای خاصی وصل نبوده است و در حقیقت نوعی شور و نشاط در سطح دانشگاه بوده است که به نظر من به هیچ جایی هم لطمه‌ای وارد نمی‌کند.
اخراج و بازنشستگی اجباری برخی اساتید
نگران این هستم که در آینده، جامعه دانشگاهی جهان، مدارک تحصیلی ایران را به رسمیت نشناسد.
استاد گروه علوم سیاسی در پاسخ به این سوال که از نظر شما انتصابات در دولت و وزارت علوم چقدر توانسته در راستای کاهش دغدغه‌ها باشد و کمک کند نتیجه عکس نگیریم؟ گفت: تا به حال اینگونه بوده و برعکس عمل شده است و روند هم یک روند امیدبخش نیست. به مجرد آمدن هر دولتی، عده‌ای از اساتید را یا اخراج کردند یا بازنشسته اجباری کردند و هیچ کدام روی حساب و کتاب نبوده و معیار علمی را در نظر نگرفتند.
وی تاکید کرد: به این جهت نگران این هستم که در آینده جامعه دانشگاهی جهان مدارک تحصیلی ایران را به رسمیت نشناسد. یک سیر نزولی و افولی آغاز شده و متاسفانه به جای این که جلوی آن را بگیرند، ظاهرا سرعت بیشتری هم به خود گرفته است.
نباید همه معادلات را بر مبنای تعاملات بین‌المللی ببندیم
متاسفانه یکی از دلایل عدم توفیق دولت گذشته این بود که تمام معادلات و مناسبات خود را بر مبنای همکاری‌های بین‌الملل بست و این باعث شد به آن اهدافی که می‌خواستند، چندان دست پیدا نکنند.
و اما برنامه کلان شماره ۱۳ وزیر علوم در همین راستا به «تعیین ماموریت‌ها و کارکردهای فرهنگی و اجتماعی برای جامعه دانشگاهی با مشارکت اعضای هیات علمی و دانشجویان و اتصال آن به نظام ارزیابی، اعتبارسنجی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و اعضای هیات علمی» اشاره دارد. در عین حال این نکته که دولت‌ها و وزاری علوم قبلی چقدر در پیشبرد نتیجه‌بخش این امر موفق بوده‌اند، جای بحث است.
«حمیدرضا امیدوار» استاد دانشکده متالوژی و مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در این باره به خبرنگار ایلنا گفت: اگر دولت بتواند در طی چهار سال پیش رو در حوزه دغدغه‌های خود متمرکز شود و به سمت دانشگاه‌های دستاورد محور برود پیشرفت حاصل خواهد شد. در این هشت سال گذشته یک وقفه ایجاد شد که برجام و رویکرد کشورهای خارجی به ویژه دولت‌های اروپایی در آن موثر بود، اما نباید همه معادلات را بر مبنای تعاملات بین‌المللی ببندیم.
وی تاکید کرد: متاسفانه یکی از دلایل عدم توفیق دولت گذشته این بود که تمام معادلات و مناسبات خود را بر مبنای همکاری‌های بین الملل بست و این باعث شد که به نوعی تا قبل از کرونا نیز به آن اهدافی که می‌خواستند چندان دست پیدا نکنند، البته دو سالی که کرونا شیوع پیدا کرد یک وقفه در دنیا ایجاد کرد.
دولت جدید روی دستاوردها و ظرفیت‌های داخلی دانشگاه‌ها حساب کند
باید یک سری اولویت‌ها در حوزه علم و فناوری احصا شود و برای دانشگاه‌ها تعیین کنیم که باید به آنها برسند.
استاد دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: دولت جدید بر مبنای دانشگاه‌های دستاورد محور و تا حدود زیادی هم بر مبنای وضعیت موجود و در واقع سناریوی فعلی و ظرفیت داخلی حساب کند تا بعد از چهار سال آن بهانه‌های قدیمی که می‌گویند "شرایط اجازه نداد" تکرار نشود.
امیدوار گفت: به طور کلی باید یک سناریوی واقعی متناسب با شرایط کشور بنویسند، مردم هم که همه شرایط موجود را می‌دانند. برای حل این موضوع باید یک سری دستاورها در حوزه علم و فناوری احصا شود و برای دانشگاه‌ها تعیین کنیم که باید به این دستاوردها برسند.
وی درباره برنامه‌های فرهنگی و سیاسی دانشگاه‌ها با توجه به سیاست جدید دولت و وزارت علوم بیان کرد: بحث فعالیت‌های فرهنگی در برنامه‌های وزیر علوم قید شده است، برنامه کلان شماره ۱۲ وزیر علوم حمایت از فعالیت‌های مشارکت جویانه فرهنگی و اجتماعی دانشگاهی ویژه دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه‌ها در قالب انجمن‌های علمی، تشکلهای دانشجویی، کرسی‌های آزاد اندیشی، ضیافت اندیشه اساتید، گروه‌های جهادی و اردوهای فرهنگی است.
این استاد دانشگاه گفت: همچنین برنامه کلان شماره ۱۳ وزیر تعیین ماموریت‌ها و کارکردهای فرهنگی اجتماعی برای جامعه دانشگاهی با مشارکت اعضای هیات علمی و دانشجویان است. برنامه کلان شماره ۱۴ نیز ترویج مفاهیم قرآنی، زیست مومنانه، مبانی اهداف انقلاب اسلامی در مسیر تمدن نوین اسلامی با بهره‌مندی از آموزه‌های بیانیه گام دوم انقلاب است.
برنامه‌های فرهنگی باید تبدیل به اقدامات عملی شود
وزارت علوم نیازمند یک معاون فرهنگی پویاست تا بتواند اقداماتی متناسب با شرایط داشته باشد و در حوزه فرهنگی دستاورد محور عمل کند.
وی در پاسخ به این سوال که برنامه‌های فرهنگی ارائه شده از سوی وزارت علوم چقدر موجب می‌شود دغدغه‌های دانشجویان و اساتید دانشگاهی در این زمینه کاهش پیدا کند؟ گفت: به نظرم اگر معاونت فرهنگی وزارت علوم بتواند این برنامه‌ها را تبدیل به یکسری اقدامات عملی کرده و در دانشگاه‌ها آن را عملیاتی کند، به نظرم با توجه به رویکرد گام دوم می‌تواند تحول آفرین باشد. بنابراین همه این اقدامات نیازمند پویایی معاون فرهنگی آینده است تا بتواند اقدامات متناسب با شرایط داشته باشد و در حوزه فرهنگی دستاورد محور عمل کند.
استاد دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر اضافه کرد: به نظرم خط‌مشی‌هایی هم وجود دارد ولی حتما نیاز به یک سری کارها برای عملیاتی شدن برنامه‌ها وجود خواهد داشت. معاون فرهنگی باید یک انسان پویا باشد، زیرا به طور کلی در حوزه فرهنگی یک سری مشکل اساسی وجود دارد، اول اینکه حوزه فرهنگ فارغ از سایر حوزه‌ها نبوده و به حوزه اقتصاد، سیاست و… گره خورده و مستقل نیست. جنس حوزه فرهنگی صرفا علوم انسانی و تک ساحتی نبوده، بلکه معاون فرهنگی باید ترکیبی از یک مهندس، پزشک، کارشناس علوم انسانی و… باشد تا در بافت خودش گیر نکند.
امیدوار تاکید کرد: پیدا کردن این شخص با چنین ویژگی‌هایی دشوار است، اما امیدواریم آقای زلفی گل بتواند یک فرد جامع الشرایط پیدا کند، آن وقت تبدیل به اقدام برنامه‌های فرهنگی ممکن خواهد شد.
حدود و ثغور معاونت علمی ریاست جمهوری باید تعیین شود
وزیر علوم طی هماهنگی با ریاست محترم جمهور دامنه حدود و ثغور معاونت علمی ریاست جمهوری را تعیین کند تا تعارض منافع بین معاونت فناوری و معاونت علمی ریاست جمهوری کمتر شود.
استاد دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در پاسخ به این سوال که از نظر شما انتصاب‌هایی که تاکنون در وزارت علوم اتفاق افتاده، چقدر متناسب با دغدغه‌های جامعه دانشگاهی بوده است؟ گفت: در حال حاضر معاونت پژوهشی و فناوری در وزارت علوم در حال جداسازی از یکدیگر است و اگر وزیر علوم بتواند به طور مستقل ولی پویا، یک معاونت که مأموریت مشخص دارد تعریف کند و از سویی طی هماهنگی با ریاست محترم جمهور دامنه حدود و ثغور معاونت علمی ریاست جمهوری را تعیین کند تا تعارض منافع بین معاونت فناوری و معاونت علمی ریاست جمهوری کمتر شود، اقدام موثری خواهد بود.
وی اضافه کرد: آن وقت است که معاونت فناوری وزارت علوم با توجه به ظرفیت شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری می‌تواند به دستاوردهای خیلی خوبی دست پیدا کند. البته وزیر علوم گام اول جهت جداسازی معاونت پژوهشی و فناوری از یکدیگر را برداشته‌اند، اما این نیاز به یکسری کارهای دیگر دارد که باید انجام شود.
انتصاب روسای دانشگاه‌ها هوشمندانه بوده است
روسای جدید دانشگاه‌ها ظرفیت این را دارند تا دانشگاه‌ها را از وضعیت فعلی و روزمرگی بیرون بیاورند و آن را تبدیل به دانشگاه‌های دستاورد محور کنند.
این استاد دانشگاه در واکنش به انتصابات صورت گرفته در حوزه ریاست دانشگاه‌ها گفت: به نظرم تا به الان روسای‌دانشگاه‌ها خوب و هوشمندانه انتخاب شده‌اند، یعنی آنها افرادی هستند که ظرفیت دارند تا دانشگاه‌ها را از وضعیت فعلی و روزمرگی بیرون بیاورند و آن را تبدیل به دانشگاه‌های دستاوردمحور کنند.
وی درباره اهمیت وزیر علوم به حوزه مرجعیت علمی و تبدیل مقاله‌های علمی در ایران به مقاله‌های بین المللی گفت: این موضوع در ستاد نقشه جامع نیز مطرح بوده است. به نظر می‌رسد در برخی از حوزه‌ها ظرفیت عملی کردن این موضوع وجود دارد، اما لازم است یک سری مقدمات انجام شود ولی به طور کلی این مسئله خارج از دسترس نبوده و عملی است. در کل باید طی یک برنامه چندساله به شکل گام به گام برای آن برنامه ریزی شود.
امیدوار گفت: به طور کلی بخشی از هزینه‌ها را باید بخش خصوصی و بخش دیگر آن را دولت به عهده بگیرد، زیرا نمی‌توان در شرایط فعلی بار دولت را سنگین کرد.
وی درباره انتصابات اخیر در وزارت علوم گفت: در کمیته‌ای که در وزارت علوم به حوزه انتصابات می‌پردازد، قطعاً دغدغه‌های دانشگاهیان مدنظر است. در عین حال اگر روسای دانشگاه‌ها می‌خواهند به اهداف خود دست پیدا کنند باید یک برنامه سالانه به وزیر ارائه کنند که هر سال این برنامه کنترل شود.
برنامه‌های مسئولان باید هر سال رصد شود
متاسفانه برخی از وزرا بعد از چهار سال که به اهداف خود دست پیدا نمی‌کنند، تحریم را بهانه می‌کنند پس، بهتر است برای شرایط تحریم برنامه بدهند.
استاد دانشکده متالورژی و مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: یکی از مشکلات ما در کشور این است که بعد از ۴ سال دسترسی به اهداف و برنامه‌ها مورد پرسش قرار می‌گیرد. اگر سالانه دستیابی به اهداف میان مدت از سوی یک واحد مشخص رصد شود، تازه امکان دارد که افراد بعد چهار سال به اهداف خود دست پیدا کنند.
وی ادامه داد: تمام وزارتخانه‌ها باید در شرایط فعلی کشور دو سناریو داشته باشند، یک سناریو مربوط به تحریم و یکی مربوط به پساتحریم. متاسفانه برخی از وزرا بعد از چهار سال که به اهداف خود دست پیدا نمی‌کنند، تحریم را بهانه می‌کنند. پس بهتر است، برای شرایط تحریم برنامه بدهند.در دولت قبلی، چنین مشکلی وجود داشت یعنی همه عدم توفیقات دولت قبلی به تحریم‌ها ارتباط داده شد و در دولت جدید نیز این دغدغه‌ها وجود دارد.
هر برنامه راهبردی با مشکلات بسیار زیادی در پیاده‌سازی رو به رو می‌شود
به نظر می‌رسد برنامه راهبردی وزیر علوم، مبتنی بر استفاده از پتانسیل علمی و فناوری دانشگاه‌های کشور است و ظرفیت خدمت بیشتر به جامعه و مملکت را دارد.
شناسایی و حفظ نخبگان داخل کشور و گسترش مهاجرت معکوس نخبگان از طریق بکارگیری آنها در حوزه‌های علمی مختلف (با توجه ویژه بر جبران عقب ماندگی در حوزه نخبگان علوم پایه و علوم انسانی) از طریق ایجاد کارراهه علمی، پژوهشی، فناورانه و فرهنگی همراه با تامین امکانات مالی و غیرمالی مورد نیاز از طریق وزارت، بنیاد ملی نخبگان، دانشگاه‌ها و مجموعه‌های دانش بنیان از جمله تاکید وزیر علوم در ذیل برنامه کلان ۱۳ است.
«مسعود دربندی» استاد تمام دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به مطالبات اساتید دانشگاهی از دولت جدید و وزارت علوم مطابق با برنامه‌های ارائه شده از سوی وزیر علوم بیان کرد: به نظر می‌رسد برنامه راهبردی وزیر جدید علوم، مبتنی بر استفاده از پتانسیل علمی و فناوری دانشگاه‌های کشور است و ظرفیت خدمت بیشتر به جامعه و مملکت را دارد.
دربندی گفت: آنچه برای همه ما مسلم است، این است که هر برنامه راهبردی که هر وزیری بخواهد، در وزارتخانه‌ای مانند وزارت علوم ارایه دهد و سپس پیاده‌سازی کند، در مراحل اولیه و روزهای اول همانند شعارهایی هستند که می‌توانند با گذر زمان محقق بشوند یا نشوند.
وی تاکید کرد: واقعیت این است که هر برنامه راهبردی در عمل و اجرا با مشکلات و پیچ و خم‌های بسیار زیادی در پیاده‌سازی رو به رو هستند که بعضا عملیاتی و اجرایی شدن آن ناممکن می‌شود. بررسی هر گونه برنامه‌های راهبردی جدید برای وزارت علوم، نیاز به شناخت دقیق وظایف دانشگاه‌ها در قبال جامعه خود دارد که قبل از هر چیز این موضوع بایستی مورد توجه و بررسی وزیر علوم نیز قرار گرفته باشد.به خصوص اینکه، وزیر محترم برای پیاده‌سازی برنامه خود نیاز به همکاری بدنه وزارتخانه یا همان هیئت علمی دانشگاه‌ها دارد.
استاد دانشگاه شریف ادامه داد: اگر محوریت وزیر در برنامه راهبردی خود این است که دانشگاه را در جهت خدمت مستقیم به جامعه در آورد، این خدمات از دو چشم‌انداز باید مورد بررسی قرار گیرد. یک چشم‌انداز نگاه داخل وزارتخانه و اعضای هیئت علمی به برنامه‌های وزیر است که به نظرم سوال شما به این چشم‌انداز بر می‌گردد. یک چشم‌انداز هم این است که برنامه راهبردی وزیر در ابعاد ملی مورد توجه و رضایت نیازمندان علمی کشور قرار گرفته باشد که دیدگاه متفاوتی است.
وزیر باید درک درستی از ادراک هیئت علمی داشته باشد
وزیر باید درک درستی از ادراک هیئت علمی خود داشته باشد وگرنه برنامه‌های راهبری وی از حد شعار فراتر نخواهد رفت.
استاد گروه هوافضا در دانشگاه صنعتی شریف گفت: اما از چشم‌انداز دیدگاه اصحاب وزارت علوم به برنامه راهبردی وزیر می‌توان گفت، از منظر اساتید و هیئت علمی دانشگاه‌ها، خدمت به جامعه تعاریف متفاوتی دارد که وزیر باید درک درستی از ادراک هیئت علمی خود داشته باشد وگرنه برنامه‌های راهبری وی از حد شعار فراتر نخواهد رفت.
دربندی گفت: به طور کلی می‌توان انتظارات را به دو دسته کلی علم دانش-محور و علم کاربرد-محور دسته‌بندی کرد. به عبارتی، دسته بسیار وسیعی از اساتید باورشان این است که خدمت به جامعه یعنی اینکه سطح علمی دانشجویان ورودی به دانشگاه را افزایش و دانش آموختگانی همتراز با دانشگاه‌های رده اول دنیا تولید کنیم؛ یعنی خروجی دانشگاه‌ها باید دانش آموختگان بسیار باسواد و به نوعی عالم باشند. در این دیدگاه، توسعه علم و دانش مورد توجه جدی مطالبه گران قرار دارد.
وی در ادامه همین مبحث گفت: این دسته از هیئت علمی معتقدند وظیفه دانشگاه این است که باسوادترین مهندسان، متخصصان و دانش آموختگان را تحویل جامعه دهد و این بزرگترین خدمتی است که باید در یک برنامه راهبردی خوب از سوی وزیر دیده شده باشد.
دانش آموختگان باید علم را کابردی آموخته باشند
دانش آموختگان دانشگاه‌ها باید قدرت تشخیص مشکلات جامعه و ارایه راه‌حل‌های زیر بنایی برای آنها را داشته باشند.
این استاد دانشگاه صنعتی شریف بیان کرد: در مقابل دسته وسیعی از دانشگاهیان معتقدند، در پرورش استعدادها و دانشجویان باید دیدگاه خدمت به جامعه را نیز به طور ریزبینانه مورد عنایت قرار داد. به عبارتی، داشتن سواد بسیار بالا، دانش و تئوری خیلی خوب است، ولی دانش آموختگان دانشگاه‌ها باید قدرت تشخیص مشکلات جامعه و ارایه راه حل‌های زیربنایی برای آنها را داشته باشند.
وی تاکید کرد: به عبارتی علم را کاربردی آموخته باشند و به ویژه اینکه کاربرد را با ذره‌بین رفع مشکلات داخلی و نیاز کشور فرا گرفته باشند. این بخش می‌تواند در ارایه فناوری‌های کاربردی و خدمت مستقیم به بومی‌سازی علم در کشور نقش برجسته ایفا کند.
سواد بسیار بالا شرط کافی برای حل مشکلات جامعه نیست
سواد بسیار بالا شرط کافی برای حل مشکلات جامعه نیست و نمی‌تواند تضمینی برای تولید دانش آموختگان با توان کاربردی بالا در رفع معضلات باشد.
دربندی با تاکید بر تفاوت دو دیدگاه علم آموزی با رویکرد بنیادی و کاربردی گفت: از دیدگاه من سواد بسیار بالا شرط کافی برای حل مشکلات جامعه نیست. برای کاربردی کردن علم، لازم است دانشجویان در طول تحصیل خود با مشکلات صنعتی، پزشکی، علوم انسانی و اقتصادی آشنا و حتی الامکان درگیر ذهنی شده باشند.
وی افزود: به عبارتی، دانشجو در حین تحصیل باید نیازهای جامعه و کشورش را درک کند تا بعد از فارغ التحصیلی و وقتی وارد جامعه می‌شود در رفع نیازهای مملکت خود دارای عملکرد بهتری داشته باشد. طبیعتا جامعه هم از این فارغ التحصیلان بهتر استقبال کرده و به آنها اجازه جذب در موقعیت‌های حساس و مورد نیاز خود را می‌دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه شریف اظهار داشت: با توجه به دو دیدگاه کلی که در بین هیئت علمی دانشگاه‌ها وجود دارد، حالا باید دید که برنامه راهبردی وزیر منطبق بر کدامیک از این دو دیدگاه است. من می‌خواهم به این نکته مهم تاکید کنم که با توجه به اینکه دیدگاه برنامه راهبردی وزیر جدید حمایت از دانش کاربردی است، طبیعتا هیئت علمی دسته اول ناراضی و دسته دوم راضی خواهند بود. همانطور که دیده می‌شود هر برنامه راهبردی در وزارت علوم به طور طبیعی با این چالش روبرو می‌شود که کدامیک از این دو دسته از هیئت علمی را راضی کند.
دربندی گفت: اگر وزیر سعی کند برنامه راهبرد میانه و متعادلی انتخاب کند که هر دو دسته هیئت علمی را راضی نگاه دارد، در عمل منجر به نتیجه ضعیف عملکرد وی خواهد شد و در عمل وزیر با انتقاد هر دو دسته هیئت علمی مواجه خواهد شد که در عمل نمود منفی در کارنامه هدایت وزارت وی خواهد داشت.
استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: به خاطر همین است که در ابتدا گفتم، برنامه راهبردی ایشان ابتدا به ساکن شعار است و در عمل باید منتظر ماند و دید آیا این شعارها منجر به دستاوردهای پیش بینی شده خود می‌شود و اینکه رضایت کدامیک از دو دسته هیئت علمی را شامل خواهد شد. عرض کلی من این است که وزیر در شرایط فعلی جامعه نمی‌تواند در انتهای دوره عملکرد خود همه هیئت علمی دانشگاه‌ها را راضی از برنامه خود کرده باشد.
برنامه‌ریزی‌های دانشگاهی باید براساس استنتاج‌های علمی باشد
همه دانشگاهیان با رفع مشکل به واسطه روش‌های آزمون و خطا کاملا مخالفیم.
وی در پاسخ به این سوال که اکنون ما در فضای آموزش عالی فرصت آزمون و خطا نداریم، بنابراین چگونه باید عمل شود که در بازه زمانی کوتاه مدت نتیجه‌بخش باشد و به دغدغه جامعه دانشگاهی پاسخ دهد؟ گفت: من و همه اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با شما هم سخن هستیم و همه ما با رفع مشکل به واسطه روش‌های آزمون و خطا کاملا مخالفیم.
دربندی خاطرنشان کرد: از دیدگاه دانشگاه، نخست برنامه ریزی‌ها باید براساس تحلیل مشکلات و دادن راه‌حل بر اساس استنتاج‌های علمی باشد و اینکه در این برنامه‌ریزی تمام قیود و شرایط خوب و بد حاکم بر مشکلات و معضلات به درستی دیده شده باشد و دوم اینکه بهتر است جامعه از وزارت علوم انتظار دادن برنامه کوتاه مدت نداشته باشد!
وی تاکید کرد: مشکلات ارتباط ضعیف فیما بین دانشگاه و مشکلات جاری کشور، دارای ریشه‌های متفاوت است که نمی‌شود با برنامه ریزی کوتاه مدت آنها را برطرف کرد. باید این مشکلات بصورت ریشه‌ای حل شوند و حل ریشه‌ای این مشکلات نیازمند صحه صدر و پیشرفت پلکانی است. مشکلاتی که در عرض چند دهه بوجود آمده‌اند در عرض چند سال و عمر وزارت یک وزیر قابل رفع و رجوع نیست.
استاد هوا و فضا دانشگاه صنعتی شریف گفت: این مشکلات شبیه مشکل ویروس کرونا نیست که در بتوان با وارد کردن واکسن به مقدار زیادی مشکل را در کوتاه مدت تخفیف داد. باید امیدوار باشیم که برنامه‌های راهبردی وزیر کمک مثبتی در رفع فقط بخشی از این مشکلات در طی دوره ایشان کند و بقیه امور هم انشالله وزیر بعدی به سرانجام برساند و این نیاز به صحه صدر همه ما دارد.
دربندی گفت: فرض من این است که وزیر شعار توسعه علم کاربردی می‌دهد که خوب است. فقط باید دید چه مقدار وی در عمل در این بخش در دوره خود موفق خواهد بود. امیدوارم وزیر بعدی سیاست علم محوری را پیش نگیرد تا بتوان در یک بازه نسبتا میان مدت تحول خوبی در وزارت علوم بوجود آورد.
استاد تمام دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف گفت: اینکه وزیر به دنبال توسعه علم کاربردی باشد، نیازمند برنامه ریزی برای تولید دانش آموختگان کارآفرین دارد. پس باید در حوزه‌های تربیت نیروی کار آفرین دارای برنامه بوده و نظام‌مند عمل کند.به طور مثال مراکز رشد فناوری در دانشگاه‌ها را تقویت و پارک‌های علم و فناوری را توسعه دهد.
دانشجویان باید به تیم‌های کوچک کاربرد محور دسته‌بندی شوند
دانشجویان با تشکیل تیم‌ها یا دسته‌هایی کاربرد محور مشکلات ملی را بیشتر می‌شناسند.
وی افزود: در برنامه وی باید دانشجویان در طی دوره تحصیلات خود به دستهها یا تیم‌های همکار کوچک تبدیل شوند و این تیم‌ها فعالیت‌های کاربرد-محور داشته باشند و چه خوب که با مشکلات ملی دست و پنجه نرم کنند؛ تا زمانی که فارغ التحصیل شدند حس درستی از نیازهای علمی کشور پیدا کرده باشند و با توجه به اینکه در دوره تحصیل در خصوص این موضوعات ایده-محووری کرده‌اند، بتوانند با توان و تسلط بیشتری برای حل و فصل مشکلات راه حل قابل اجرا ارائه بدهند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: به طور مثال، ایران یک کشور با معضل کم آبی است. این معضل را باید دانشگاه‌ها چاره‌اندیشی کنند و برای ۵، ۱۰، ۲۰ و ۵۰ سال آینده برنامه نظام مندی ارائه بدهند تا این مشکل که در حال فزونی از یک سال به سال بعد است، باعث فلج شدن زندگی جامعه در ۱۰ سال بعد نشود و از راه‌حل‌های کوتاه مدت که می‌تواند موجب صدمات جدی به محیط‌زیست و محیط زندگی افراد شود، جلوگیری به عمل آید.
دربندی گفت: از منظر چشم‌انداز بیرون از دانشگاه و به عبارتی چشم‌انداز ملی، به نظر من یکی از بزرگترین چالش‌هایی که وزیر و نظام آموزش عالی با آن مواجه است، مساله بیکاری دانش آموختگان دانشگاه‌ها در سطوح مختلف آموزشی است. این مصیبت است که یک دانشجو بعد از چهار سال آموختن دانش و سپس فارغ التحصیلی، با این حقیقت روبه رو می‌شود که بازار کار قابلیت جذب وی را ندارد.
دانشجویان به خاطر بیکاری به اجبار ادامه تحصیل می‌دهند
دانشجویان به دلیل بیکاری به اجبار در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل می‌دهند تا شاید در ۴ یا ۵ سال بعدی فرجی شود.
این استاد دانشگاه گفت: حالا چون کار ندارد به اجبار در مقطع بعدی ادامه تحصیل می‌دهد و این بار فارغ التحصیل کارشناسی ارشد می‌شود و دوباره با معضل بیکاری مواجه شده و به همین سبب قصد می‌کند تحصیل در مقطع دکتری را ادامه بدهد تا شاید در ۴ یا ۵ سال بعدی فرجی شود.
وی با اشاره به اینکه فارغ التحصیلان ما مشکل بیکاری دارند، گفت: این یک حقیقت است که فارغ التحصیلان ما با مشکل بیکاری مواجه هستند، بنابراین یکی از چالش‌های مهم وزیر و بلکه دولت جدید این است که برای معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها دارای برنامه باشند. حالا باید دید آیا آقای وزیر جدید در رفع این معضل جدی موفق عمل خواهد کرد؟
دربندی ادامه داد: توسعه کارآفرینی می‌تواند به کاهش معضل بیکاری کمک کند، به عبارتی در برخی از رشته‌ها دانشجویان ما اصلا به این نیازی ندارند که جذب شغل‌های دولتی و خصوصی شوند. می‌توان آنها را با آموزش مناسب کارآفرین بار آورد تا با اندکی حمایت مالی بیزینس خودشان را راه اندازی کنند و مستقیم وارد بازار کار شوند و کاملا روی پای خودشان بایستند، اما ما قادر نیستیم همه دانش آموختگان خود را اینگونه تربیت کنیم.
بودجه وزارت علوم بسیار ضعیف است
بودجه وزارت علوم بسیار ضعیف است و امکان برنامه ریزی‌های آنچنانی برای وزیر فراهم نیست.
وی اضافه کرد: درصد زیادی از دانش آموختگان ما نیاز به بازار کار برای استخدام و تولید درآمد دارند. خوب طبیعتا وزیر در رفع مشکل این قشر وسیع نمی‌تواند یک تنه و به کمک بدنه وزارتخانه خودش کاری کند. در این بخش، هر برنامه‌ای که وزیر علوم بدهد نیازمند پشتیبانی دولت و به عبارتی دیگر وزارتین است. در واقع بودجه وزارت علوم بسیار ضعیف و امکان برنامه‌ریزی‌های آنچنانی برای وزیر فراهم نیست.
دربندی با پیشنهاد راهکاری برای حل مشکل بیکاری فارغ التحصیلان گفت: برای رفع چالش بیکاری، وزیر باید به مقدار زیادی با وزیران دیگر وزارتخانه‌ها مثل نفت، صنعت و معدن، بهداشت، اقتصاد، راه و مسکن ارتباط مستقیم برقرار کرده و سرمایه‌هایی از این وزارتخانه‌ها جذب وزارت علوم کند تا بتواند در برنامه راهبردی خودش موفق عمل کند. این سرمایه‌ها می‌تواند در بخش‌های مراکز رشد و فناوری و پارک‌های علم و فناوری تزریق شود. امیدوارم برنامه راهبردی وزیر میسر شود.
وی افزود: البته باز تکیه می‌کنم که تحقق چنین برنامه‌هایی در کوتاه مدت اصلا امکانپذیر نیست، وزیر علوم باید حدود دو تا سه سال دنبال چنین ارتباطاتی بدود و برای آنها بسترسازی کند و سپس برنامه خود را در کانال اجرا قرار دهد. آماده‌سازی زیرساخت‌های هر برنامه راهبردی نیاز به زمان دارد که اگر این زمان‌ها در برنامه راهبردی به درستی زمان‌بندی نشده باشد با چالش‌های جدی و در نهایت شکست برنامه راهبردی وزیر مواجه خواهد بود.
استاد تمام دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: اینکه برنامه راهبردی وزیر را تحلیل کنیم بدون اینکه ابزار لازم برای اجرا و تحقق آن را جدی نگرفته باشیم، موضوع بسیار مهمی است. تزریق بودجه از نیازهای بی‌برو برگرد اکثر برنامه‌های راهبردی خوب است. تجربه در دوره وزرای قبلی علوم هم نشان می‌دهد که در یک دوره که قیمت نفت بالا بوده و فروش نفت هم خوب بوده، طبیعتا بودجه بیشتری به دانشگاه‌ها تزریق شده و وزیر وقت و وزارتخانه وی موفق‌تر عمل کرده است.
وی بیان کرد: در زمانی هم که با تحریم‌های جدی و کاهش فروش نفت روبرو بوده‌ایم، وزارتخانه با ضعف عملکردی روبرو بوده است. من نمی‌خواهم وارد مقوله تامین بودجه وزارت علوم شوم که خود داستانی بسیار طولانی است، فقط این را می‌خواهم تکیه کنم که موفقیت بعضی امور در دست وزیر نیست بلکه متاثر از شرایط برنامه‌های دولت، دیگر وزارتخانه‌ها، شرایط جامعه، اوضاع و احوال شدت تحریم‌ها و. . . است.دانش آموزان ما از همین الان به فکر مهاجرت هستند.عدم وجود کار برای فارغ التحصیلان دانشگاه‌های کشور باعث می‌شود تا دانش آموزان ما که در آینده می‌خواهند وارد دانشگاه‌های کشور شوند از همین الان به فکر مهاجرت به کشورهای دیگر باشند.
دربندی گفت: یک وزیر خوب باید قدرت ارتباط قوی با دولت بالادست خود و دیگر وزرای وزاتخانه‌های دولت داشته باشد. موضوعی که می‌تواند تا حدود خوبی ضمانت اجرای برنامه راهبردی را فراهم کند.
۸۵ درصد دانشجویانی که به خارج از کشور می‌روند، برنمی‌گردند
دانشجویان، دانشگاه‌های داخل را یک پل ارتباطی یا سکوی جهش برای رفتن به خارج از کشور نگاه می‌کنند.
وی افزود: عدم وجود کار برای فارغ التحصیلان دانشگاه‌های کشور باعث می‌شود تا دانش آموزان ما دانشگاه‌های داخل را یک پل ارتباطی یا سکوی جهش برای رفتن به خارج از کشور نگاه کنند. ادامه تحصیل در خارج از کشور بد نیست، ولی چند درصد از این افراد پس از فراغت تحصیل در خارج کشور به میهن خود باز می‌گردند؟ به نظر من بیش از ۸۵ درصد از آنها برای خدمت به کشور خود باز نمی‌گردند.
دربندی گفت: البته این را هم باید بگویم که این معضل خاص کشور ما نیست، اما در ایران این موضوع بسیار شدید بوده و ما ادامه تحصیل و مهاجرت به کشورهای دیگر را به مقدار زیادی داریم.
هیات علمی دانشگاه شریف با اشاره به تصمیم برخی دانشجویان سال دوم و سوم کارشناسی که برای ادامه تحصیل قصد خروج از کشور را دارند، گفت: هر کشوری که با شرایط بیکاری جدی برای فارغ التحصیلان دانشگاه‌های خود روبه رو باشد چنین دیدگاهی در جامعه دانشجویی آن تقویت می‌شود. این موضوع حتی در کشورهای غربی و صنعتی نیز نمود دارد.
با ایجاد امید مثبت در کشور مانع خروج نخبگان شویم
باید امید مثبت در کشور ایجاد کنیم تا مانع از فرار نخبگان و مغزهای متفکرمان به خارج از کشور شویم.
وی اشاره کرد: من در زمانی که در کانادا در دوره دکتری تحصیل می‌کردم، تعداد قابل توجهی از دانشجویان دکتری که شغل صنعتی خوبی پیدا کرده بودند، دانشگاه را به صورت نیمه تمام ترک کردند. برعکس هم زیاد بود افرادی هم بودند که به علت عدم پیدا کردن شغل مناسب، ترجیح داده بودند تحصیل خود در دانشگاه را ادامه بدهند. در هر صورت ما باید ایجاد امید مثبت در کشور کنیم تا مانع از فرار نخبگان و مغزهای متفکرمان به خارج از کشور شویم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این سوال که انتصابات در دولت جدید آیا به کاهش دغدغه‌های دانشگاهیان منجر خواهد شد؟ گفت: من در این موضوع قابلیت اظهارنظر ندارم، چرا که صاحب منصبان را بعضا نمی‌شناسم و از قابلیت‌های مدیریتی ایشان بی‌خبر هستم، اما این دولت هم مثل دولت‌های قبل، چیدمان انتصابی خودش را مدنظر دارد و من هم امیدوارم تیم جدید بتواند برنامه‌های بلند مدت خوبی برای همه امور مملکت از جمله دانشگاه‌ها ارایه و اجرایی کنند.
محصول دانشگاه‌ها باید به سمت بازار اشتغال هدایت شوند
از آنجایی که وزارت علوم یک وزارتخانه درآمدزا نیست و بلکه بیشتر مصرف کننده بودجه است، برنامه‌های راهبردی آن منوط به همکاری مثبت و بی‌دریغ کل دولت است.
وی تاکید کرد: افراد و انتصاب‌ها تنها یک بعد قضیه است، انجام بعضی برنامه‌ها به سبب شرایط خاص کشور ما امکانپذیر نیست، مستقل از اینکه وزیر و اصحاب وزارتخانه وی چه کسانی باشند. بالاخره واقعیت محدودیت‌های مستولی بر کشور را که نمی‌شود نادیده گرفت. ما باید با دیدن واقعیت‌ها، انتظار پیاده‌سازی بهترین برنامه ممکن از سوی صاحب منصبان را داشته باشیم.
دربندی بیان کرد: از آنجایی که وزارت علوم یک وزارتخانه درآمدزا نیست و بلکه بیشتر مصرف کننده بودجه است، برنامه‌های راهبردی آن منوط به همکاری مثبت و بی‌دریغ کل دولت بوده و لازم است رئیس دولت، شخص وزیر را در برنامه ریزی خود یاری کند.
اگر محصول وزارت علوم و دانشگاه‌ها به درستی به بازار اشتغال هدایت نشوند ضربات سنگین و جبران ناپذیری به زیرساخت‌های علمی و فناوری کشور وارد خواهد شد.
عضو هیات علمی دانشگاه شریف گفت: به طور موازی، سیاست‌گذاری کلی دولت باید به گونه‌ای باشد که درصد اشتغال جامعه دانش آموختگان دانشگاه‌ها را بالا ببرد. وزارت علوم و دانشگاه‌های متبوع آن، حکم باغدارانی را دارند که محصول آنها به جای سیب و پرتقال، دانش آموختگان در مقاطع مختلف علمی است. همانطور که اگر میوه باغدار در بازار مصرف درست ارزش‌گذاری نشود و به موقع خریداری نشود نه تنها میوه دارای ضایعات می‌شود بلکه اصل موضوع باغداری نیز زیر سوال برود.
استاد تمام گروه هوافضا دانشگاه صنعتی شریف گفت: اگر محصول وزارت علوم و دانشگاه‌ها به درستی به بازار اشتغال هدایت نشوند ضربات سنگین و جبران ناپذیری به زیرساخت‌های علمی و فناوری کشور وارد خواهد آمد. جا دارد این موضوع به طور ریشه‌ای در دستور کار دولت جدید قرار گرفته باشد و برای آن برنامه ریزی مناسبی انجام شود.
یکی از تاکیدات وزیر علوم در زمانی که در مجلس تلاش خود را برای جلب رای اعتماد مجلسیان داشت، اشاره به کاهش هر چه بیشتر وابستگی وزارت عتف به بودجه عمومی کشور از طریق تجاری‌سازی یافته‌های اساتید و پژوهشگران دانشگاه‌ها و افزایش درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها از محل بالا سری (رویالیتی) طرح‌های تحقیقاتی محققین و پژوهشگران دانشگاه‌ها بود. وی همچنین پروژه ماموریت گرایی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی را از اقدامات خود برشمرد و تبدیل علم به ثروت و تدوین سند ملی تجاری‌سازی علم و کاربردی کردن دانش و حل مشکلات جامعه از این طریق را در فهرست برنامه‌هایش برای وزارت علوم قرار داد.
«حسین عبدالهی» استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در واکنش به سیاست‌های جدید وزارت علوم جهت حل معضلات بیان داشت: عوض شدن دولت‌ها نباید تاثیر معناداری روی وضعیت کشور داشته باشد، در واقع جناح نباید بر فرهنگ و سیاست کلی کشور اثرگذار باشد.به نظر می‌رسد جامعه ما توسط سیاست‌مداران مهندسی می‌شود. آن نگاهی که تاکنون به کشور، فرهنگ و سیاست وجود داشته، یک نگاه سلیقه‌ای و جناحی بوده است و نگاه خواست عمومی ملت کمتر بوده است. عموما موضوعاتی تزریق می‌شود با عنوان اینکه ملت این را می‌خواهد، ولی شاید اگر همان را از ملت بپرسیم خواسته‌شان این نباشد.
تعداد زباله‌گردها و طلاق ناشی از فقر در جامعه بیشتر شده است
من به عنوان هیات علمی دانشگاه، دلسوزی که نسبت به کشورم دارم، کمتر از مسئولان نیست.
عبداللهی در ادامه با اشاره تحریم‌ها گفت: تحریم‌ها به بدنه جامعه بیشتر آسیب زده است. به عنوان مثال اکنون زباله گردها بیشتر شده‌اند، جدایی ناشی از فقر میان زن و شوهرها به وجود آمده، اعتیاد بیشتر شده و بیکاری بین خانواده‌ها بیداد می‌کند. بخشی از این مشکلات از بی‌کفایتی برخی مسئولان و مدیران بوده، بخشی از عدم عادت مردم به کار کردن است و اینکه بیشتر به واسطه‌گری روی آورده‌اند و بخش دیگر آن نیز متاثر از تحریم‌هاست.
این استاد دانشگاه گفت: ما تصمیم نمی‌گیریم که در یک جایی به بنیان‌ها و ریشه‌ها بپردازیم و همیشه به ظواهر قضایا می‌پردازیم و کسی هم جرأت نمی‌کند این مسائل را مطرح کند هر کسی هم که در این خصوص صحبت کند، انگ وابستگی به او می‌زنند و می‌گویند او می‌خواهد استقلال کشور را زیر سوال ببرد، در صورتی که اصلا اینطور نیست. به طور مثال من به عنوان هیات علمی دانشگاه، دلسوزی که نسبت به کشورم دارم کمتر از مسئولان نیست.
صدای مردم باید شنیده شود
چرا سیاست‌ها باید به جایی برسد که معلمان ما با شان و عزتی که دارند به خیابان‌ها بیایند و حداقل‌ها را مطالبه کنند.
استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: آنچه برای کشور لازم است این است که صدای بدنه مردم شنیده شود و سیاست‌ها جناحی نباشد. بعضا بی‌توجهی‌هایی به امور مملکت می‌شود، به طور مثال همان شخصی که ابتدا به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش معرفی شد، البته ایشان شخص محترم و همکار ما در دانشگاه فردوسی مشهد است، اما این که او را به عنوان وزیر آموزش و پرورش در کنار افراد با تجربه دیگری در بدنه آموزش و پرورش مطرح کنند، مساله است.
وی اظهار داشت: هنوز هم وزیر مناسب برای آموزش و پرورش انتخاب نشده و توسط سرپرست اداره می‌شود. اکنون این معلم‌ها هستند که به کف خیابان‌ها می‌آیند و اعتراض خود را بیان می‌کنند. چرا سیاست‌ها باید به جایی برسد که معلمان ما با شان و عزتی که دارند به خیابان‌ها بیایند و حداقل‌ها را مطالبه کنند.
عبداللهی در واکنش به یکی از تاکیدات وزیر علوم مبنی بر استفاده از ظرفیت‌های داخلی گفت: معمولا آنچه که در برنامه‌های توسعه گفته می‌شود و یا دولت‌ها شعار آن را می‌دهند شعارهای زیبایی است، اما من به عنوان یک دانشگاهی به شما می‌گویم که بعضی از شعارهای برنامه توسعه قبل از انقلاب حتی از شعارهای توسعه بعد از انقلاب در الفاظ زیباتر بوده‌اند، بنابراین سوال این است که پس چرا انقلاب کردیم؟
باید در شیوه‌های آموزش و نظام آموزشی کشور بازنگری شود
هیچ منافاتی بین علم و اسلام وجود ندارد، ولی شعارهای می‌دهیم که در عمل هیچ طرح و برنامه واقع‌بینانه‌ای برای آن نداشتیم.
وی گفت: به طور کلی ما باید نگاه علمی و متکی به خود از سوی وزیر علوم جدید را به فال نیک بگیریم. من نیز از وی یک تواضع و اراده بکارگیری از همه جناح‌ها و پتانسیل‌ها را دیده‌ام، اما باید در شیوه‌های آموزش و نظام آموزشی کشور یک بازنگری صورت بگیرد و همچنین تناسب محتوا و سرفصل‌های آموزشی با نیازهای فعلی جامعه و بازار کار انجام شود.
عبداللهی اظهار داشت: بحران‌های مدیریتی و بحران‌های جامعه روی اشتغال و بروندادهای دانشگاهی نیز روی جامعه و به تَبع آن روی بازار کار اثر خواهد گذاشت. نباید نگاه‌ها در این زمینه ایدئولوژیک باشد، یعنی با گفتن صرف این شعار که ما می‌خواهیم یک جامعه متحول ایرانی اسلامی داشته باشیم، کاری از پیش نخواهد رفت. با احترام به سایر ادیان، ملت ایران اکثریت مسلمان هستند و این که ایرانی هم هستند کاملا روشن است، ولی اینکه ما چه چیزی را به عنوان ایدئولوژی وارد جامعه می‌کنیم، بسیار مهم است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هیچ منافاتی بین علم و اسلام وجود ندارد، ولی شعارهایی می‌دهیم که در عمل هیچ طرح و برنامه واقع‌بینانه‌ای برای آن نداشتیم.
عده‌ای هیات علمی شدند که صلاحیت نداشتند
بحث مهاجرت نخبگان و فرار مغزها موضوعی است که دیگر اتفاق افتاده و خیلی دیر مسئولان به آن پرداختند.
وی بیان کرد: نباید در امور فقط ظاهر سرفصل‌ها را داشته باشیم، بلکه سرفصل‌ها باید برگرفته از واقعیت‌های درونی کشور و تحولات علمی و فنی که در دنیا اتفاق می‌افتد باشد. ما که نمی‌توانیم بریده‌ای از دنیا و جامعه علمی و بین المللی باشیم.
عبداللهی با اشاره به فرار مغزها از کشور و راهکارهای که تاکنون برای جلوگیری از این امر به عمل آمده است، گفت: در حال حاضر بحث مهاجرت نخبگان و فرار مغزها موضوعی است که دیگر اتفاق افتاده و خیلی دیر مسئولان به آن پرداختند، همه دغدغه من این است که آنچه که در میان دولتمردان گفته می‌شود یک گفتار زیبا است، اما عملکردشان در راستای آن گفتار و استراتژی نیست.
این استاد دانشگاه بیان کرد: باید در گزینش اعضای هیئت علمی بیشتر دقت کنیم یا به طور مثال بحث بورسیه‌ها هنوز هم مشکل دارد؛ زیرا یک عده‌ای وارد کار شدند که صلاحیت لازم برای عضو هیات علمی شدن را نداشتند، ولی ظاهرا یک جناحی می‌خواست اینها را عضو هیئت علمی کند. این رویه به جامعه علمی کشور لطمه خواهد زد، نباید به اسم اینکه کسی می‌خواهد هیئت علمی شود با رانت از طریق مجلس یا افرادی که پستی دارند فشار آورده شود که عضو هیئت علمی شوند.
استاد گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: هیئت علمی یک پست پرطمطراق تشریفاتی نیست، اگر شخص در کلاس درس و در نزد دانشجویان سواد علمی مناسب نداشته باشد سخره دانشجو خواهد شد و حقش هم همین است، چرا باید با گزینش یا به کارگیری اعضای هیئت علمی چنین رفتاری شود؟ کما اینکه در دولت‌های گذشته چنین اتفاقی افتاده و اکنون نیز زمزمه‌هایی در خصوص آن شنیده می‌شود.
اجازه ندهیم هر کسی عضو هیئت علمی شود
کسانی هستند که اخراج می‌شوند و دیوان عدالت اداری نمی‌تواند رای برای عدم اخراج آنها بزند، یک افرادی هم هستند که دانشگاه آنها را نمی‌پذیرد، اما دیوان عدالت اداری حکم به پذیرش آنها در هیات علمی می‌زند.
وی افزود: از این رو تکیه بر توانمندی داخلی بسیار ضروری است و تا دیر نشده است باید دنبال راهکار آن بود، راهکارش این است که ما به اعضای هیات علمی عزت بدهیم و اجازه ندهیم هرکسی هیئت علمی شود. عضو هیات علمی شدن باید با رعایت جوانب علمی باشد نه آن ملاک‌های ظاهری. به عنوان مثال شخص از دیوان عدالت حکم می‌گیرد، اما دانشگاه آن را نمی‌پذیرد یا مثلا دانشگاه یک شخص را می‌پذیرد ولی دیوان عدالت اداری نمی‌پذیرد.
عبداللهی گفت: چرا دیوان عدالت اداری در جنبه‌هایی که قانون برای آن پیش‌بینی نکرده است، می‌تواند تشخیص دهد یک شخص عضو هیئت علمی شود یا نه؟ نباید دیوان عدالت اداری به این موضوع ورود کند که یک شخص صلاحیت این را دارد که عضو هیئت علمی شود یا خیر، اما ورود پیدا می‌کند.کسانی هستند که اخراج می‌شوند و دیوان عدالت اداری نمی‌تواند رای برای عدم اخراج آنها بزند، یک افرادی هم هستند که دانشگاه آنها را نمی‌پذیرد اما دیوان عدالت اداری حکم به پذیرش آنها در هیات علمی می‌زند.
وی در پاسخ به این سوال که اکنون ما در حوزه آموزش عالی دیگر فرصت آزمون و خطا نداریم و نگاه برخی از اساتید و دانشجویان به خارج از مرزها است از نظر شما برنامه‌های دولت و وزارت علوم چقدر می‌تواند برای حل این مشکلات تاثیرگذار باشد؟ گفت: من از جزئیات برنامه‌ها اطلاع ندارم، اما اینکه ضرورت دارد به این مسئله بپردازیم را قبول دارم و معتقدم حتما باید راهکاری در نظر گرفته شود تا نگاه‌ها به خارج از کشور نباشد.
باید به قدری انگیزه ایجاد کنیم که نگاه به خارج از کشور ضعیف شود
اگر اساتید خودشان انگیزه داشته باشد، دانشجویان را هم با همین انگیزه‌ها تشویق می‌کنند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ما باید آنقدر انگیزه را برای ایجاد تعلق خاطر به کشور، مملکت، ملت و ارزش‌های اصیل خود داشته باشیم که نگاه به خارج ضعیف شود و به توجه به داخل برگردیم. البته این سوال را باید از خود بپرسیم که چه اتفاقی افتاده که نگاه‌ها به خارج تا این اندازه زیاد شده است. اگر عواملی که موجب خروج برخی افراد از کشور می‌شود را بررسی کنیم و فقط شعار ندهیم و در عمل به عوامل انگیزشی اساتید توجه کنیم از آن تأثیرگذارتر خواهد بود.
خیلی از اعضای هیئت علمی ما حرف‌هایی برای گفتن دارند اما نگران تبعاتش هستند
اعضای هیئت علمی هم باید بتوانند در چارچوب، اظهار نظرهای علمی، اجتماعی و سیاسی کنند و نگران تبعات آن نباشند.
وی بیان کرد: همه اینها به همدیگر مربوط است یعنی اگر اساتید خودشان انگیزه داشته باشد دانشجویان را هم با همین انگیزه‌ها تشویق می‌کنند. همچنین دانشجویی که سهمیه‌ای نبوده و با صلاحیت انتخاب شده من به عنوان معلم و استاد را هم به انگیزه وا می‌دارد تا تمام تلاش خود را برای آن شخص به کار بگیرم، ولی وقتی دانشجویی صرفا برای مدرک درس می‌خواند تا پلی برای گرفتن پست پیدا کند، من چقدر می‌توانم از انرژی خود صرف کنم تا به تعهد و استفاده از نگاه آکادمیک و علمی قانع شود؟
استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: باید اعضای هیئت علمی آزادی علمی و آزادی حرف‌زدن داده شود. اعضای هیئت علمی نباید دغدغه تبعات اظهارنظرهایشان در بعد سیاسی را داشته باشند. خیلی از اعضای هیئت علمی ما حرف‌هایی برای گفتن دارند، اما نگران تبعات آن هستند. اعضای هیئت علمی هم باید بتوانند در چارچوب اظهار نظرهای علمی، اجتماعی و سیاسی کنند و نگران تبعات آن نباشند.
وزیر علوم: اشتباه کردن در دوران دانشجویی طبیعی است
اگر دانشجویان در دوران دانشجویی هم اشتباه کنند، هزینه آن اشتباه زیاد نیست و طبیعی است که این اتفاق بیافتد.
در نهایت این پرسش را از محمدعلی زلفی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مطرح کردیم که از نظر وی تکلیف فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی در دانشگاه‌ها چه خواهد شد و چه تلاشی برای پاسخگویی به این مطالبات خواهد داشت که در جواب اینطور گفت: دانشگاه محلی است که دانشجویان با فعالیت‌های سیاسی‌شان تجربه پیدا می‌کنند تا انشالله در آینده مدیران کشور شوند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: دانشگاه بهترین جاست تا دانشجویان بتوانند تجربه کسب کرده و در آینده بتوانند مدیریت کنند، آنها می‌توانند در انجمن‌های علمی، مدیریت علمی را یاد بگیرند، در کانون‌های فرهنگی شیوه امور و مدیریت فرهنگی را بیاموزند و در تشکلهای سیاسی شیوه نگاه به سیاست و مدیریت‌های سیاسی را یاد بگیرند.
زلفی گل خاطر شان کرد: در هر حال اگر دانشجویان در دوران دانشجویی هم اشتباه کنند، هزینه آن اشتباه زیاد نیست و طبیعی است که این اتفاق بیافتد، اما باعث می‌شود آنها آمادگی پیدا کنند تا در دوران آینده با اشتباه کمتری بتوانند مدیریت کنند و این یک پتانسیل برای کشور است.
گفت‌وگو: اکرم رضایی
