در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
تشریح شروط حیاتی بازگشایی مدارس/ افزایش ابتلای دانش‌آموزان به کرونا در صورت نقض پروتکل‌ها/۴۰ درصد کلاس‌ها تهویه مناسب ندارند/ آی سی یو کودکان بسیار کم است
رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی اطفال بیمارستان مفید و عضو کمیته علمی کشوری کرونا شروط بازگشایی مدارس را تشریح کرد.
«عبدالله کریمی» رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی اطفال بیمارستان مفید و عضو کمیته علمی کشوری کرونا در ارتباط با آخرین وضعیت کرونا در این بیمارستان به خبرنگار ایلنا گفت: کرونا در کودکان انعکاسی از درصد درگیری افراد بزرگسال جامعه است. میزانی که در موج پنجم به آن رسیدیم، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ مورد ابتلا در جامعه بود که درصد بالایی بود. منتها پس از موج پنجم، با کاهش میزان ابتلا در بزرگسالان، میزان مبتلا در کودکان هم به همان نسبت کاهش پیدا کرد و درحال حاضر نسبت بین ابتلای کودکان و بزرگسالان در حالت تعادل است. از ابتدای پاندمی حدود دو درصد از کل درگیری‌های جامعه مربوط به کودکان بود، این آمار کم کم بالا رفت و به ۵ درصد رسید. در برخی از کشورها درصد درگیری کودکان به نسبت جامعه را تا ۱۵ درصد در سال ۹۹ نیز اعلام کردند و این میزان امسال در بعضی کشورها تا ۲۵ درصد نیز رسید.
او افزود: تعداد زیادی از بزرگسالان درحال حاضر درگیر شده‌اند، ایمنی نسبی دارند و واکسینه شده‌اند. این مساله باعث شده است که درگیری در کودکان نسبت به بزرگسالان افزایش پیدا کند. مساله دیگر این است که کودکان در زنجیره انتقال کرونا قرار می‌گیرند و همانطور که می‌دانیم، سویه دلتا حدود ۲.۲ برابر سوش اصلی کرونا یعنی ووهان، می‌تواند افراد دیگر را درگیر کند. به طوری که می‌بینیم در یک خانواده همه با هم درگیر می‌شوند. مرگ و میر در کودکان بسیار پایین است اما ممکن است افراد بزرگسال را درگیر کنند و باعث شوند ویروس در جامعه در گردش باشد. براین اساس ما در بیمارستان مفید نسبت به سال گذشته، درصد اشغال تخت‌هایمان با بیماران کووید ۱۹ بیشتر شده است.
او در ارتباط با پیش بینی وضعیت کرونا در بیمارستان مفید در این هفته گفت: این مساله به یک فاکتور محدود نیست و به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. برای مثال اجتماعاتی که تشکیل می‌شود تا چه اندازه جلویش گرفته می‌شود، آیا مدارس بازگشایی می‌شوند یا خیر و اگر بازگشایی شد، آیا اصول مربوط به بازگشایی رعایت می‌شود و بسیاری از فاکتورهای دیگر که اگر اینها را درنظر بگیریم می‌شود بگوییم در چند هفته چه اتفاقی رخ خواهد داد. این مساله نیاز به بکارگیری مدل‌های اپیدمولوژیک دارد و اپیدمولوژیست‌ها باید چندین مدل را کنار هم بگذارند و از بین چند مدل، یک مدل تجمیعی را درنظر بگیرند و پیش بینی کنند. اگر موج بعدی رخ دهد قطعا کودکان نیز درگیری‌شان بیشتر خواهد شد و همانطور که گفتم، حدس زده می‌شود اگر کلیه اصول رعایت نشود درگیری کودکان در جامعه تا ۴۰ درصد نیز برسد.
کریمی در ارتباط با بیشترین علایم ابتلا به کرونا در کودکان گفت: در کودکان درگیری ریه نسبت به بقیه کمتر است و بیشتر کودکان بدون علامت هستند یا علایمی که پیدا می‌کنند، خفیف یا متوسط است. معمولاً آبریزش بینی، سردرد، سرگیجه، سرفه‌های نه چندان شدید، خارش گلو، بدن درد و تب و دربرخی موارد اسهال و استفراغ علایم شایعی است که کودکان مبتلا به کرونا دارند.
کریمی گفت: درحال حاضر ما در شرایطی بحرانی اشغال تخت بیمارستان‌ها نیستیم. اما درصدی از کودکانی که مبتلا می‌شوند ممکن است سندرم التهابی چند ارگان را داشته و به آی سی یو نیاز داشته باشند، اگر درصد این درگیری در کودکان بیشتر شود، مشکل خواهیم داشت. به این دلیل که در کشور آی سی یو کودکان بسیار کم است و نمی‌توانیم جوابگوی کل نیازها باشیم. الان به آن وضعیت نرسیده‌ایم، اما همیشه باید آمادگی داشته باشیم.
شروط بازگشایی مدارس
او درارتباط با مساله بازگشایی مدارس گفت: جواب بازگشایی مدارس بله یا خیر نیست. برای همه مدارس و شهرستان‌ها و استان‌ها هم نمی‌شود نسخه واحدی پیچید، اما قطعاً اگر می‌خواهند اختیارات را به مدارس و مناطق واگذار کنند، باید چارچوبی را مشخص کنند و اگر این چارچوب مشخص نشود، به طور حتم مشکل پیش خواهد آمد.
کریمی گفت: اما تا آنجایی که من درجریان هستم آموزش و پرورش و وزارت بهداشت درصدد این هستند که آسیب‌های مربوط به بازگشایی را به حداقل برسانند. البته این را هم باید بگویم که مزایای فردی و اجتماعی متعددی برای بازگشایی مدارس می‌تواند وجود داشته باشد از جمله اینکه کودک با همسالانش هست، تجربه حضور در کنار کوچک‌ترها و بزرگترها را دارد، مسئولیت‌پذیری بیشتری پیدا می‌کند و تبعیت از قوانین را متوجه می‌شود و می‌تواند تجربه فاصله گرفتن از والدین و فعالیت‌های جسمی و سرگرمی‌های اجتماعی داشته باشد.همچنین آموزش مهارت‌های تفکر، نحوه ارتباط با دیگران، حل بحران و به کارگیری آموخته‌ها هم از دیگر مزایای آموزشی و تربیتی بازگشایی مدارس است که باید آن را درنظر بگیریم.
او افزود: این را نیز باید درنظر داشته باشیم که شکافی دیجیتالی و الکترونیکی در کشور وجود دارد که خانواده‌های کم برخوردار نمی‌توانند آن را پر کنند و مشکلات اقتصادی و اجتماعی آن‌ها با این وضعیت بسیار بیشتر خواهد شد. در برخی از مطالعات دیده شده، در کودکانی که از مناطق با سطح پایین اقتصادی و اجتماعی هستند، تا پنج برابر بیشتر از خانواده‌های در سطح بالاتر اقتصادی و اجتماعی ترک تحصیل داشته‌اند. اینها همه نشان می‌دهد که باید مدارس را باز کنیم، منتها باید شرط‌هایی که لازم است کاملا رعایت شود درغیر این‌صورت به افزایش آمار ابتلا و خرابی اوضاع منجر خواهد شد.
کریمی گفت: اگر شروط مدنظر رعایت نشود، با بازگشایی مدارس، درصد درگیری کودکان بیشتر خواهد شد. به این دلیل که ما مانند بزرگسالان در کودکان آمادگی مدیریت ابتلا به کرونا را نداریم و اگر کودکان درگیر شوند بسیار مشکل ساز خواهد بود. مگر ما چند متخصص آی سی یو و یا آی سی یو اطفال در سطح کشور داریم؟
او افزود: معیار اول وضعیت پاندمی در جامعه است. اگر در جامعه‌ای درصد درگیری کودکان از ۱۰۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر افراد جامعه بالاتر باشد و تست‌های پی سی آر کودکان بیش از ۵ درصد کل آمار باشد، این مساله نشان می‌دهد که بازگشایی مدارس براین اساس قابل اجرا نیست. اگر آمار ابتلای کودکان بین ده تا ۱۰۰ مورد در ۱۰۰ هزار باشد، می‌شود هم به صورت مجازی و هم حضوری نسبت به آموزش اقدام کنیم.اگر آمار ابتلای کودکان به زیر ۱۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر برسد، یعنی می‌توان مدارس را با رعایت اصول لازم بازگشایی کرد.
کریمی گفت: در واقع درصد درگیری افراد جامعه و درصد پی سی آرهای مثبت نقش بسیار مهمی در بازگشایی مدارس دارد. اگر درگیری افراد بسیار بالا بود و مدارس را باز کردیم، باید انتظار داشته باشیم که درصد درگیری کودکان بالا برود. این معیار باید هر دو هفته یکبار بررسی شود و براساس آن تصمیمات لازم ومجدد گرفته شود. بازگشایی یا تعطیلی مدارس، حضوری یا نیمه حضوری بودن و صبح یا عصر بودن آن، وضعیت ایستایی ندارد و مرتب باید تغییر پیدا کند. مناطق مختلف آموزش و پرورش باید این قدرت را داشته باشند که بر این اساس وضعیت را به صورت داینامیک مورد بررسی قرار دهند و تصمیم بگیرند.
او افزود: دومین عامل ایمنی گروهی در مدارس است. کادر مدارس چه معلمان، پرسنل خدمات و رانندگان سرویس‌های مدارس باید واکسینه شوند و درصد واکسیناسیون آن‌ها باید به نزدیک ۱۰۰ درصد برسد. مگر کسانی که نتوانند واکسن بزنند. از طرفی برای کودکان هم اگر واکسن مناسب و اثرگذار و کارا و ایمن داشته باشیم، بسیار کمک می‌کند که کودکان درگیر نشوند و زنجیره انتقال قطع شود.
کریمی گفت: مساله دیگر نقش دولت و صداوسیماست و اینکه آیا صداوسیما نیز یک کانال تلوزیونی را به طور همه جانبه برای آموزش کودکان، خانواده‌ها و اطلاع‌رسانی به کار خواهد گرفت یا خیر؟ بیش از ۵۷ هزار مدرسه روستایی، ۵۴ هزار مدرسه شهری و ۱۴ و نیم میلیون دانش آموز داریم که رسانه ملی باید نقش موثری در آموزش آن‌ها ایفا کند.
او افزود: اصلاح زیرساخت‌های مدارس نیز بحث مهم دیگری است و فضای فیزیکی مناسب، سرویس‌های بهداشتی و رعایت پروتکل‌ها از شرایط مهم دیگر برای بازگشایی مدارس هستند. طبق ارزیابی مشترک وزارت بهداشت و آموزش و پرورش، وجود مایع دستشویی در سرویس‌های بهداشتی، گندزدایی صحیح مدارس، زدن ماسک تا ۷۵ درصد رعایت خواهد شد که باید به ۱۰۰ درصد برسد. در ۴۰ درصد از موارد، کلاس‌ها تهویه مناسب نداشته‌اند و در درصد بالائی در خوابگاه‌های دانش آموزی تهویه مناسب وجود ندارد. این موارد باید رعایت شود و زیرساخت‌های آن درست شود، در غیر این صورت بازهم ممکن است معضلاتی داشته باشیم.
کریمی گفت: مدارس از نظر اجرای پنج استراتژی کلیدی برای مهار کردن خطر باید توانمند شوند که شامل استفاده صحیح و پایدار از ماسک، فاصله‌گذاری فیزیکی در بیشترین حد ممکن، رعایت بهداشت دست و تنفس، گندزدایی سطوح و پیگیری دقیق تماس یافته‌ها با همکاری تیم‌های بهداشتی است. از طرفی پروتکل‌هایی که برای بازگشایی مدارس نوشته شده باید ساده و قابل اجرا باشد و از سوی والدین و کادر مدرسه به زبان ساده به کودکان آموزش داده شود. کادر مدارس باید از نظر برخورد با طغیان‌ها توانمند باشند و بدانند چگونه در صورت طغیان بیماری، هشیار بوده و اقدام بکنند. نحوه استفاده از ملزومات بهداشتی و اینکه کودکان مشترکا از آن‌ها استفاده نکنند، از جمله مواردی است که باید در رعایت پروتکل‌های بهداشتی مورد نظر قرار بگیرد.
او افزود: مدارس باید اپلیکشین هوشمندی داشته باشند و موارد ابتلا در آن ردیابی شوند که اگر یک کودک بیمار شد، چگونه بیماریابی صورت گرفته و اطلاع داده شود و همینطور درصورتی که فرد علایم داشت، چگونه با آن برخورد کنند. این اپلیکشن هوشمند باید با یک اپلیکیشن در جامعه هماهنگ و به اصطلاح درتعامل بوده وپیوند اطلاعات با سامانه‌های مختلف صورت بگیرد تا بتوانند جلوی اپیدمی را بگیرند.
کریمی گفت: تصمیم گیری درمورد بازگشایی مدارس بله یا خیر و صفر یا صد نیست و بستگی به این شش عامل دارد که اگر رعایت شود مدارس می‌توانند بازگشایی شوند. تا جایی که می‌توانیم باید این کار را بکنیم به این دلیل که اگر کودکان به مدرسه نروند، قطعاً در آینده با مشکلات روحی و روانی و از دست دادن تعادل رفتاری رو به رو خواهند شد. اگر بتوانیم این شروط را رعایت کنیم، می‌توان مدارس را باز کرد اما درغیر این صورت خیر.
