گفت‌وگوی ایلنا با مدال‌آوران المپیاد جهانی:
دانش‌آموزان شهرستانی به مسیر المپیاد راه پیدا نمی‌کنند/ ردپای کاسبان کنکور در المپیادهای علمی/ مافیاهای آموزشی "موفقیت فروشی" می‌کنند
اکنون المپیاد راه میانبری برای کنکور شده است، به گونه‌ای که موفق فروشان مافیا به آن وارد می‌شوند و به چشم بیزنس به آن نگاه می‌کنند نه برای اینکه به دانش آموزان المپیادی کمک شود بلکه صرفا برای اینکه از طریق آن کسب درآمد کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هدف از برگزاری المپیاد، شناسایی دانش‌آموزان با استعداد برتر و حتی ایجاد انگیزه در مسیر علمی-آموزش آنان و سایر دانش آموزان است. کسب مقام در المپیادهای علمی تسهیلاتی از جمله معافیت در کنکور را دارد، اما در کنار این امتیاز قابل توجه، حواشی دیگری از جمله دور زدن کنکور سراسری، سلامت المپیاد را تهدید می‌کند. طی برگزاری یک میزگرد با پنج نفر از نوجوانان مدال آور؛ «مهیار افشین‌مهر» دارنده مدال طلای جهانی شیمی، «مهبد علییان» دارنده مدال طلای جهانی شیمی، «پویا لهبی» دارنده مدال نقره جهانی فیزیک، «علی صفری» دارای مدال نقره جهانی کامپیوتر و «دانیال آزادی» دارنده مدال برنز جهانی زیست‌شناسی درباره مسیر المپیاد در کشور، استانداردها، مشکلات باشگاه دانش‌پژوهان جوان و ردپای مافیای کنکور در المپیادهای علمی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
آینده درخشان ما در ایران نسبی است
علت عمده‌ای که موجب می‌شود یک نفر مهاجرت کند، نگرانی از آینده و عدم ثبات است. بنابراین رسیدگی به این موضوع است که می‌تواند خیال ما را راحت کند.
دانیال آزادی دارنده مدال برنز جهانی زیست‌شناسی در سال ۲۰۲۱ و فارغ‌التحصیل مدرسه علامه حلی یک تهران درباره انتظار دانش‌آموزان المپیادی در کشور وجود دارد، گفت: خیلی از ما المپیادی‌ها می‌توانیم آینده نسبتا درخشانی در ایران داشته باشیم، ولی این کاملا نسبی است، یعنی باید دید اگر از کشور برویم چقدر می‌تواند وضعیت ما بهتر باشد. علت عمده‌ای که موجب می‌شود یک نفر مهاجرت کند، نگرانی از آینده و عدم ثبات است. بنابراین رسیدگی به این موضوع است که می‌تواند خیال ما را راحت کند و نگذارد این‌عدم ثبات، اثبات شود.
باید شغل مطلوب در راستای دانش ما وجود داشته باشد/ رشته‌های محض در ایران آینده‌ای ندارند
برای اینکه ما انگیزه داشته باشیم باید شغل مطلوب در راستای دانش ما در کشور وجود داشته باشد.
علی صفری دارنده مدال نقره جهانی کامپیوتر در سال ۲۰۲۱ در ادامه صحبت‌های آزادی تصریح کرد: انتظاری که برای من وجود دارد، این است که موقعیت شغلی که می‌خواهم ایجاد شود، به طور مثال من در رشته کامپیوتر تحصیل کردم اما کارهای تخصصی در این زمینه در ایران زیاد نیست، اما در شرکت‌هایی همچون گوگل زیاد است. باید شغل مطلوب در راستای دانش ما وجود داشته باشد که ایجاد انگیزه کند!
مهبد علییان که موفق به کسب مدال طلای شیمی شده در این باره گفت: در همین جمعی که الان اینجا هستیم، همه علاقه شخصی‌شان این است که در راستای همان رشته المپیادی خود فعالیت کنند. به طور مثال اگر من در المپیاد شیمی شرکت کرده بودم دوست داشتم در راستای شیمی به مسیر خود ادامه بدهم.
وی ادامه داد: قطعا ساختار، اساس و پایه‌ای در ایران برای این موضوع وجود ندارد! اکثر ما فعالیت‌مان در رشته‌های محض خلاصه می‌شود، البته رشته کامپیوتر یک مقدار کارهای تحقیقاتی سطح بالاتری دارد اما برای رشته‌هایی از جمله زیست، فیزیک و شیمی اینگونه نیست و برای رشته‌های محض در ایران قطعا آینده‌ای وجود ندارد. زیرا اگر من در ایران شیمی محض بخوانم قطعا درآمد و جایگاه اجتماعی متفاوت تری به نسبت کشورهای مختلف خواهم داشت، قطعا در سایر کشورها سطح علمی، درآمد و جایگاه اجتماعی بهتر خواهد بود.
انتظار داریم نتیجه زحماتمان را ببینیم
این فارغ التحصیل مدرسه علامه حلی سه گفت: مطمئنم همه ما دوست داریم در ایران چنین تجربه‌ای داشته باشیم و یک موضوع کاملا بدیهی است اما وقتی آن اتفاق مطلوب نمی‌افتد ما انتظار داریم نتیجه زحماتمان را ببینیم. دوست داشتیم که ایران وضعیت بهتری داشت. این بحث نسبی بودن و انتظار آینده بهتر موضوعی است که گاهی برخی المپیادی‌ها را به سمت مهاجرت سوق می‌دهد!
اکثر المپیادی‌های شیمی در دانشگاه رشته پزشکی می‌خوانند
اگر یک پایه از شرکت‌هایی که دارای اعتبار جهانی هستند در ایران هم باشد، انگیزه خوبی برای دانش آموزان المپیادی می‌شود.
مهیار افشین مهر دارنده طلای جهانی شیمی در ادامه خاطر نشان کرد: اینکه کسی که در ایران تصمیم می‌گیرد رشته به خصوصی بخواند یا در المپیاد شرکت کند بخاطر آن است که زندگی راحت‌تر و بهتری داشته باشد. برای همین است که اکثر المپیادی‌های شیمی در دانشگاه رشته پزشکی می‌خوانند یا المپیادی‌های ریاضی در دانشگاه رشته کامپیوتر می‌خوانند.
وی ادامه داد: نباید شرایط به گونه‌ای باشد که یک المپیادی در رشته‌ای که دوست ندارد مانند پزشکی، درس بخواند. یکی از دلایلی که شیمی را انتخاب کردم این بود که دستم برای انتخاب رشته باز بود. وگرنه من ریاضی را در آن زمان ترجیح می‌دادم، اگر این مشکلات حل می‌شد ما می‌توانستیم انتخاب رشته مطلوبی داشته باشیم.
پویا لهبی دارنده مدال نقره جهانی فیزیک گفت: ما دوست داریم در کشور خود بمانیم، اما اگر از ایران برویم شاید در خارج از کشور از لحاظ موقعیت کاری شرکت‌های مختلفی باشد که در زمینه علوم پایه و مهندسی در سطح جهانی معتبر‌تر از شرکت‌های ایرانی باشند. شاید اگر یک پایه از این شرکت‌ها که اعتبار جهانی دارند در ایران هم باشد، انگیزه خوبی برای دانش آموزان المپیادی شود.
المپیادهای زیست‌شناسی در ایران کاملا تحلیلی و ریاضیاتی است
المپیادهای زیست‌شناسی در ایران کاملا تحلیلی و ریاضیاتی است ولی در جهان کاملا مدل حفظی و سرعتی است.
دانیال آزادی که در رشته تجربی مدرسه علامه حلی یک تحصیل کرده در پاسخ به این سوال که چقدر المپیادهای ایرانی متناسب با استاندارد جهانی است و چه تفاوتی با المپیاد جهانی دارد؟ گفت: در مورد المپیاد زیست باید بگویم که برای اینکه به مرحله جهانی برسد پنج مرحله دارد، المپیادهای زیست‌شناسی در ایران کاملا تحلیلی و ریاضیاتی است ولی در جهان کاملا مدل حفظی و سرعتی است.
آزادی ادامه داد: فضای المپیاد جهانی برای ما اینگونه بود که طی دو ساعت باید وقت می‌گذاشتیم تا ۶۰ سوال را حل کنیم. من المپیادی که در رشته زیست در ایران برگزار می‌شود را بهتر می‌دانم زیرا تحلیلی است و در آن دغدغه زمان نداریم و بیشتر در حال فکر و تحلیل هستیم.
باشگاه دانش پژوهان روی کمیته‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کند
هر کسی در کمیته زیست‌شناسی باشد حق هیچگونه تدریس و فعالیتی در محیط آموزشی ندارد.
وی افزود: مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که از سوی باشگاه دانش پژوهان سرمایه‌گذاری درستی روی کمیته‌ها انجام نمی‌شود و این باعث می‌شود که علاقه و انگیزه‌ای برای افراد حاضر در کمیته به وجود نیاید. وقتی من با برخی افراد در کمیته صحبت می‌کردم معمولا مشکل عدم انگیزه داشتند.
آزادی گفت: برای کمیته زیست‌شناسی در باشگاه دانش پژوهان جوان یک قانونی وجود دارد، به این صورت که هر کسی در کمیته زیست‌شناسی باشد حق هیچگونه تدریس و فعالیتی در محیط آموزشی ندارد و از آنجا که منبع درآمد طراحان سوال المپیاد از تدریس است با این رویه به مشکل مالی برمی‌خورند. برای همین ممکن است بچه‌ها از آزمون‌ها و المپیادها راضی نباشند.
صفری فارغ التحصیل علامه حلی یک در ادامه گفت: در المپیاد کامپیوتر ما دو بخش داریم، یک مورد بخش عملی است که باید پشت کامپیوتر کار کنیم و یک مرحله هم تئوری یا کاغذی است. اما ما در اصل در فرایندی تئوری برای مدال آوری انتخاب می‌شویم، یعنی تا وقتی که می‌خواهیم مدال بگیریم با کامپیوتر کاری نداریم.
باشگاه دانش پژوهان فقط می‌خواهد در المپیاد جهانی نتیجه بگیرد
متاسفانه کمیته المپیاد شیمی از یک سری استاد دانشگاه تشکیل شده که این اساتید بیشتر دانشگاهی کار می‌کنند.
علییان فارغ التحصیل علامه حلی ۳ در این خصوص گفت: در خصوص استاندارد المپیاد شیمی باید بگویم که این المپیاد سه مرحله اصلی دارد و هشت نفر طی آن می‌توانند مدال طلا کسب کنند. اولین دغدغه‌ای که در المپیاد شیمی احساس می‌شود عدم استفاده از فارغ التحصیلان المپیاد شیمی است. متاسفانه کمیته المپیاد شیمی از یک سری استاد دانشگاه تشکیل شده که این اساتید بیشتر دانشگاهی کار می‌کنند به خصوص آن‌هایی که تجربه کمتری دارند این باعث می‌شود که ما از هدف اصلی المپیاد شیمی دور شویم. البته هدفی که باشگاه دانش پژوهان دارد این است در المپیاد جهانی نتیجه بگیرد.
وی در واکنش به اینکه در ظاهر درس شیمی و زیست حفظی به نظر می‌آید، گفت: این به خاطر اثرات کنکور است یعنی بخاطر آن پیش فرضی است که در کنکور برای دانش آموزان ایجاد شده است. مگر تعداد دانش آموزان المپیادی در کل چند نفر است؟ هر سال در المپیاد شیمی ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر شرکت می‌کنند و تعداد شرکت‌کنندگان در شش رشته‌ای که در المپیاد وجود دارد شاید در مجموع ۱۵۰۰ نفر باشند. باز هم در کنکور مخاطبان خیلی بیشتر هستند و آنچه که به جامعه القا می‌شود بیشتر از فضای کنکور است.
دارنده مدال طلای جهانی شیمی گفت: اگر پیش فرضی از شیمی در جامعه وجود دارد همان درس حفظی است، در صورتی که درس شیمی و زیست اصلا اینگونه نیست و کاملا متفاوت است. به طور کلی هر بخشی در نظام آموزشی به نظر من یک مشکل اساسی دارد.
المپیاد شیمی به سمت کنکوری شدن می‌رود
انتقادی که من به المپیاد شیمی دارم این است که دانشگاهی شدن المپیاد شیمی بخشی از خلاقیت محور بودن این رشته را از بین می‌برد.
وی افزود: انتقادی که من به المپیاد شیمی دارم این است که دانشگاهی شدن المپیاد شیمی بخشی از خلاقیت محور بودن این رشته را از بین می‌برد. به نظر من رشته شیمی خیلی برای خلاقیت محور بودن جا دارد. ولی اکنون به گونه‌ای شده که سال به سال به سمت فضای دانشگاهی و کنکوری می‌رود. المپیاد جهانی شیمی به نظرم خیلی خلاقیت محورتر است.کمیته شیمی در باشگاه دانش پژوهان جوان از بچه‌های رشته شیمی کمتر استفاده می‌کند. کسانی که از المپیاد فارغ التحصیل می‌شوند آنقدر ایده‌های جدیدی دارند که به خوبی می‌توان از آن استفاده کرد.
علییان در واکنش به سهم کمرنگ دانش آموزان مدارس عادی در المپیادها گفت: به نظر من امکانات کم است، البته به نسبت قبل یک مقدار بهتر شده است. امسال تعداد دانش آموزان عادی در کنکور المپیاد بیشتر شده اما باز هم سمپادی‌ها هستند.
آزادی در ادامه صحبت‌های علییان گفت: کسی که در کلاس ششم دغدغه آمدن به مدرسه سمپاد را نداشته خیلی نامتحمل است که ناگهان در سال نهم دغدغه المپیاد داشته باشد. نمی‌توان تا ۱۵ سالگی به درس خواندن علاقه نداشت اما در ۱۷ سالگی به سمپاد علاقه‌مند شد.
المپیاد میانبر کنکور شده است/ برخی هدفشان از سمپاد صرفا کنکور است
خیلی از مدارس در سال هشتم یا نهم به دانش آموزان می‌گویند که کتاب تست بگیرید و برای کنکور درس بخوانید.
لهبی با تایید صحبت دوستان خود اشاره کرد: برخی هدفشان از سمپاد صرفا کنکور است، خیلی از مدارس در سال هشتم یا نهم به دانش آموزان می‌گویند که کتاب تست بگیرید و برای کنکور بخوانید. خیلی از دوستان من که در شهرستانهای دیگر بودند می‌گفتند ما زمانی که می‌خواهیم خودمان برای المپیاد بخوانیم، با عدم حمایت مدرسه رو به رو شدیم زیرا معتقدند وقتی ما برای المپیاد درس بخوانیم از بحث کنکور عقب می‌مانیم و اجازه نمی‌دادند که دانش آموزان برای المپیاد درس بخوانند و یا برخی اطلاعی از المپیاد ندارند.
آزادی تاکید کرد: برخی دانش آموزان تصورشان از المپیاد در حد مدال‌های المپیک است که مثلا مدال طلا برای مقام اول و نقره و برنز برای رتبه دوم و سوم هستند. مشکلی که من با المپیاد دارم این است که المپیاد میانبر کنکور شده است و این فضا را جدی می‌کند. هرجایی که بتوان در آن موفقیت فروشی کرد یک سری افراد از جمله مافیا به آنجا نفوذ می‌کنند و موفقیت را می‌فروشند.
آزادی گفت: اگر المپیاد راه میانبری برای کنکور شود، مافیا به آن وارد می‌شوند که به چشم بیزنس به آن نگاه می‌کنند نه برای اینکه به دانش آموزان المپیادی کمک شود بلکه از طریق آن کسب درآمد کنند. من پنج سال است که در فضای المپیاد زیست هستم، پیش از اینها فضا برای المپیاد زیست نرم‌تر بود ولی الان خیلی جدی‌تر شده و دانش آموزان از هشتم ابتدایی دنبال مشاور و معلم هستند که از این میانبر استفاده کنند. زیرا اسم آن به میانبر کنکور تغییر کرده و دیگر مسیر جدایی برای کنکور نیست.
گذر از کنکور هدیه مدال آوران المپیاد شده است
هدیه‌ای که در المپیاد به افراد داده می‌شود قبولی در کنکور است اما ایده بهتر این است که این هدیه از جنس دیگر یا تسهیلات دیگری باشد.
دارنده مدال جهانی برنز زیست شناسی گفت: این قضیه صفر و یک است یعنی، نفر نهم المپیاد باید کنکور بدهد اما نفر هشتم نباید کنکور بدهد. این تفاوت باعث می‌شود مسیر المپیاد خشن و ریسک‌پذیر شود. با این رویه به مسیر علاقه‌مندی المپیاد استرس تزریق شده است. بهتر بود رویه المپیاد هم به گونه‌ای باشد که هر نفر احساس نکند اگر بیشتر درس بخواند، از پله بلندتری عبور می‌کند. هدیه‌ای که در المپیاد به افراد داده می‌شود قبولی در کنکور است اما ایده بهتر این است که این هدیه از جنس دیگر یا تسهیلات دیگری باشد.
افشین مهر که در مدرسه انرژی اتمی تحصیل کرده است درباره ساختار المپیاد شیمی در ایران گفت: در شیمی این بحث به سمت کنکوری شدن می‌رود؛ مرحله اول و دوم المپیاد از حالت استاندارد خارج شده و به سمت کنکوری شدن رفته است. زیرا مساله سرعت در تست زدنی در المپیاد هم پیش آمده و باید در یک ساعت مشخص تمام تست‌ها را بزنیم.
وی اضافه کرد: مرحله سوم المپیاد شیمی یک مقدار دانشگاهی‌تر است ولی باز هم شبیه المپیاد جهانی نیست، اگر قرار باشد المپیاد شیمی اینگونه باشد نتیجه‌ای در آن به دست نمی‌آید. یا به عنوان مثال زمانی که ما برای المپیاد شیمی آزمایشگاه داشتیم، دانش آموزان ایرانی در زمینه آزمایشگاه ضعف داشتند و اکنون آزمایشگاه شیمی دو سال است که به خاطر شیوع کرونا برگزار نمی‌شود.
برخی از اساتید به ما نگاه بچه دبیرستانی دارند
برخی از اساتید شیمی هم نسبت به ما نگاه بچه دبیرستانی دارند و همین باعث می‌شود که یا با ما در سطح پایین کار کنند یا محتواهایی به ما ارائه می‌دهند که ربطی به المپیاد ندارد.
دارنده مدال جهانی شیمی گفت: در المیپاد شیمی که ایران برگزار می‌کند آزمایشگاه تعیین کننده نیست و فقط تئوری است. برخی از اساتید شیمی هم نسبت به ما نگاه بچه دبیرستانی دارند و همین باعث می‌شود که یا با ما در سطح پایین کار کنند یا محتواهایی به ما ارائه می‌دهند که ربطی به المپیاد ندارد.
لهبی در ادامه صحبت‌های افشین مهر بیان کرد: هنوز در المپیاد فیزیک این حواشی که دوستانم به آن اشاره کردند رخ نداده و خیلی شیوه المپیاد فیزیک کنکوری نشده است. هنوز رویه تحلیل و فکر کردن در المپیاد فیزیک وجود دارد. اما ما در المپیاد فیزیک دو هدف داریم؛ یک هدف این است که بچه‌های المپیادی به فیزیک خواندن علاقه پیدا کنند.
نباید هدف فقط مدال‌آوری باشد
سالانه هزار نفر برای شرکت در المپیاد اقدام می‌کنند که در نهایت ۴۰۰ نفر آنها می‌مانند.
دارنده مدال نقره جهانی فیزیک گفت: قبل از اینکه دانش آموزان به تیم ۱۰ نفره المپیاد کشوری وارد شوند، برای مدارس صرفا این مهم است که مدال طلا بگیرند، در این میان اما مدارسی هم هستند که روی نقره و برنز تمرکز دارند و فقط می‌خواهند دانش آموزان مدال کسب کنند.نباید هدف مدال باشد بلکه دانش آموزان باید یک چیزی یاد بگیرند. ما برای زمانی که قرار بود وارد المپیاد شویم فقط یک ماه دوره تیمی آمادگی المپیاد جهانی داشتیم و این مدت کفایت نمی‌کند.
آزادی با اعلام مخالفت خود درباره صحبت‌های لهبی گفت: اینکه بخواهیم مبنای المپیاد را چهار نفر جهانی بگذاریم خودخواهانه است. سالانه هزار نفر برای شرکت در المپیاد اقدام می‌کنند که در نهایت ۴۰۰ نفر آنها می‌مانند. اگر بخواهیم مبنای درس خواندن این افراد را بخاطر چهار نفری که قرار است یک سال و نیمِ بعد در جهان مدال کسب کنند بچینیم، غایت نهایی المپیاد که علاقه‌مند کردن دانش آموزان و مطالعه در آن زمینه است، کاهش خواهد یافت. زیرا حالت جنگجویانه‌ای به خود می‌گیرند تا فقط مدال کسب کنند و این سیستم دقیقا شبیه سیستم چین و چین تایپه است.
وی ادامه داد: درس خواندن با این شیوه برای المپیاد کاری ندارد اما شبیه کنکور می‌شود، هنر و زیبایی المپیاد در زمینه تحلیل است. امسال ما برای المپیاد زیست از شهرستان‌ها هم ورودی گرفتیم ولی مشکل اساسی این است که شیوه تدریس معلم‌ها به سمت خودخوان بودن دانش آموزان برتری پیدا می‌کند و این باعث می‌شود بچه‌ها در شهرستان‌ها که به معلم دسترسی ندارند ناامیدانه شروع به خواندن کنند. در عین حال فرد خود را در مقابل ۲۵ نفر دانش آموز از مدرسه علامه حلی می‌بیند. اعلام نکردن منابع و اختصاصی شدن معلمان از ایرادهای بزرگ المپیادها است. باید بتوان سیستمی چید که منابع تحت انحصار یک سری معلم خاص نباشد.
انحصار در المپیاد باید شکسته شود
موسساتی که به دانش آموزان شهرستان‌ها برای المپیاد کمک می‌کنند باید رایگان باشند تا انحصارشکنی رخ بدهد.
افشین مهر خطاب به آزادی گفت: این موضوع تا حدی در المپیاد شیمی حل شد به طور مثال حدود ۲۰ دانش آموز از شهرستان‌ها در المپیاد شیمی حضور داشتند اما باز هم اکثریت از موسسه و مدارس خاص بودند.
آزادی گفت: این نوع موسسات که به دانش آموزان شهرستان‌ها برای المپیاد کمک می‌کنند باید فرض مثال رایگان باشند تا انحصارشکنی رخ بدهد. آن موسسه می‌تواند سود بگیرد یا حالا رایگان عمل کند که نمونه‌های چنین موسسه‌ها یا سایت‌هایی که آموزش رایگان عمومی ارائه می‌دهند در کشورهای خارجی وجود دارد اما در ایران چنین چیزی نداریم شاید فقط یک یا دو مورد سایت باشد که مبنایشان آموزش رایگان عمومی است.
علییان ادامه داد: اگر در المپیاد سوالات به گونه‌ای طرح شوند که بیشتر هوش افراد مورد استفاده قرار بگیرد بهتر است. در واقع فرد باید از همان مطالبی که مشخص شده تا جایی که خودش می‌داند استفاده کرده و خلاقیت ایجاد کند. البته که طراحی چنین چیزی اصلا آسان نیست از این رو به نظرم برای این موضوع باید از فارغ التحصیلان المپیاد بیشتر استفاده کرد.
دانش آموزان برخی شهرستان‌ها اطلاعی از المپیاد ندارند
دانش آموزانی در شهرستان‌ها هستند که اگر امکانات تهران برای المپیاد را داشته باشند به شدت موفق خواهند شد. اما به دلیل‌عدم امکانات و عدم آشنایی با المپیاد، وارد مسیر المپیاد نمی‌شوند.
علی صفری در خصوص کیفیت آموزشی در کشور و اینکه نوع آموزش چقدر موجب تبعیض برای حضور یا عدم حضور دانش آموزان در المپیاد می‌شود، گفت: در این مدت که آموزش‌ها مجازی شده باز شرایط بهتر است زیرا برای المپیاد معلمی به مناطق نمی‌رود تا بخواهد به آنها آموزش دهد و آنلاین آموزش‌ها ارائه می‌شود.
لهبی دارنده مدال نقره فیزیک در این باره گفت: این بی‌عدالتی وجود دارد که متاسفانه در برخی شهرستان‌ها حتی اطلاعی از المپیاد ندارند. دانش آموزانی در شهرستان‌ها هستند که اگر امکانات تهران برای المپیاد را داشته باشند به شدت موفق خواهند شد، اما به دلیل عدم امکانات وعدم آشنایی با المپیاد، وارد مسیر المپیاد نمی‌شوند. درواقع امکانات بیشتر در شهرهای برزگ متمرکز شده است.
افشین مهر دارنده مدال طلای شیمی در این باره گفت: اما هرچه که به جلو پیش می‌رویم المپیاد شیمی بیشتر شبیه به کنکور می‌شود و مافیای کنکوردر المپیاد شیمی هم کم کم وارد می‌شوند. آموزش آنلاین باعث شد وقت آزاد معلمان بیشتر شود و برای اینکه این زمان آزاد را پر کنند برخی از آنها یک گروه آموزشی راه بیاندازند.
آزادی گفت: برای امری مثل کنکور معلمان مدام در سفر آموزشی به استان‌ها هستند، زیرا پول زیادی در این سیستم تزریق می‌شود و دیگر مشکلی درباره اینکه معلم مبلغ تعیین کند وجود ندارد. یکی از معاونان باشگاه دانش پژوهان جوان به ما گفت همانطور که نباید یک دانش آموز اتیسم در مدرسه عادی در کنار سایر دانش آموزان عادی بنشیند، دانش آموز تیز هوش هم نباید در کنار دانش آموزان عادی باشد زیرا هر دو طیف آزار خواهند دید.
وی اضافه کرد: این موضوع برای دانش آموزان تیزهوش هم وجود دارد، وقتی یک دانش آموز تیز هوش در یک محیط عادی قرار بگیرد ولی بخواهد خیلی درس بخواند، از سوی سایرین مورد حمله قرار می‌گیرد و ترجیح می‌دهد درس نخواند.
علییان که مدال طلای جهانی در رشته شیمی را کسب کرده، ادامه داد: من در مدرسه علامه حلی سه درس خواندم و فکر می‌کنم امکانات مدرسه ما نسبت به علامه حلی یک و انرژی اتمی کمتر است. منظورم این است که حتی در مدارس تهران هم این تفاوت‌ها وجود دارد، یعنی میان علامه حلی یک با سایر شعب علامه حلی فرق هست. حال این تفاوت را به شهرستان‌هان نسبت دهید و ببینید که شرایط چقدر می‌تواند متفاوت باشد.
آموزش‌های مدارس صرفا سختی و آسانی راه را تعیین می‌کند
بی‌خبر بودن دانش آموزان شهرستان از المپیاد موجب می‌شود که آنها جذب نشوند، باید این امکانات برای همه ایجاد شود و نگذاریم المپیاد به سمت کنکوری شدن برود.
وی افزود: اینکه کیفیت آموزشی چقدر موثر است باید بگویم که این آموزش‌ها صرفا سختی و آسانی راه را تعیین می‌کند، ولی غیرممکن بودن یا ممکن بودن را تعیین نمی‌کند. به تعبیر دیگر برای دانش آموزان شهرستان هم امکان‌پذیر است که در المیپاد باشند اما به شدت سخت است. از طرفی بی‌خبر بودن دانش آموزان شهرستان از المپیاد موجب می‌شود که آنها جذب نشوند، باید این امکانات برای همه ایجاد شود و نگذاریم المپیاد به سمت کنکوری شدن برود.
آزادی گفت: شما به هر مسیری از موفقیت مانند مدرک زبان هم که نگاه کنید می‌بینید یک سری افراد برای آن موفقیت مسیر تعریف می‌کنند سپس آن را به افراد می‌فروشند. به نظرم این موضوع در المپیاد زیست به شدت وجود دارد زیرا بیشترین مخاطب را داشته است. اینکه المپیاد به سمتی کنکوری شدن برود خیلی برای دانش آموزان محسوس نیست زیرا المپیاد به شکل داوطلبانه بوده اما کنکور به نوعی یک «باید» است. ما الان در رشته زیست معلم خاص و کلیدی نداریم ولی در برخی رشته‌ها مانند شیمی معلم کلیدی زیاد است.
مهاجرت فقط برای نخبگان نیست
آن لحظه‌ای که احساس کنم زندگی فشار سنگینی را به من وارد می‌کند، به فکر مهاجرت خواهم افتاد.
لهبی در پاسخ به این سوال که آیا نخبگان المپیادی به مهاجرت فکر می‌کنند، گفت: اینطور نیست که کشورهای دیگر به ما بگویند بیایید به کشور ما مهاجرت کنید. خیلی‌ها به من گفتند تو دیگر المپیادی شدی و حتما کشورهای دیگر تو را می‌خواهند، ولی اینطور نیست.
افشین مهر گفت: ما اگر قصد مهاجرت داشته باشیم به کشورهای دیگر این درخواست را می‌دهیم حال آنها یا می‌پذیرند یا نمی‌پذیرند.
آزادی گفت: من سال گذشته یک سری اقدامات برای مهاجرت به کشور آلمان انجام دادم اما وقتی شرایط مهاجرت را دیدم پیشیمان شدم زیرا توانایی مالی که می‌خواهد فعلا برای من ممکن نیست. ما اکنون در کشور هستیم اما شرایط ثبات ندارد. آن لحظه‌ای که من احساس کنم زندگی فشار سنگینی را به من وارد می‌کند، به فکر مهاجرت خواهم افتاد. یکی از هم دوره‌ای‌های ما به تازگی مهاجرت کرد.
لهبی بیان کرد: موضوع مهاجرت صرفا مربوط به بچه‌های المپیادی نیست، اغلب افراد در سنین ما به مهاجرت فکر می‌کنند.
علی صفری در این باره گفت: من اکنون قصد مهاجرت ندارم اما شاید در آینده این اتفاق بیفتد.
علییان ادامه داد: شاید این تلقی وجود داشته باشد که وقتی بروم در خارج از کشور موفق ترم و جای پای محکمی دارم ولی موضوع توانایی مالی سال به سال سخت‌تر می‌شود. به هر حال مهاجرت شرایط و هزینه‌هایی از جمله دوری از خانواده و هزینه‌های زندگی را خواهد داشت.
افشین مهر با اشاره به اینکه مهاجرت فقط برای نخبگان نیست، گفت: این موضوع به خاطر آن است که مهاجرت کاملا به پول ربط پیدا می کند و کسی که پول داشته باشد به خارج از کشور می‌رود و در رشته موردنظرش درس می‌خواند. گرچه راحت نیست.
موفقیت وقتی برای ما لذت بخش است که جامعه خوشحال باشد
حداقل‌ترین نیاز ما این است که از بابت محکم بودن جای پایمان مطمئن باشیم.
در آخر نخبگان المپیاد دانش‌آموزی درباره چشم‌انداز مورد انتظار خود از کشور توضیح دادند، آزادی در این خصوص بیان کرد: همه ما ۱۸ سال از خدا عمر گرفتیم. من در این مدت هر دو سال که یک برنامه مالی چیدم این بازه زمانی از دو سال به چهار سال رسید. هدف‌ها ثابت نیست و هرچه ما می‌دویم، آن هدف هم می‌دود.
لهبی گفت: ما اینجا اگر بخواهیم یک گوشی موبایل بخریم باید فقط یک سال کار کنیم و هیچ چیزی از آن پول خرج نکنیم.
علی صفری نیز در این زمینه افزود: ما انتظار داریم به اندازه آنچه که حق ماست به ما بدهند. ما شاید در ایران بتوانیم به اندازه یک شخص نرمال درآمد کسب کنیم.
آزادی تاکید کرد: هر کدام از ما پنج نفر که در ایران بمانیم یک راهی برای خود پیدا می‌کنیم که حتی بالاتر از حد نرمال خود باشد ولی مساله این است که وقتی ما بالاتر از نرمال هم باشیم، زمانی که به اطراف نگاه می‌کنیم می‌بینیم که همه از شرایطشان گلایه‌مند هستند. وقتی این موفقیت لذت بخش است که همه جامعه خوشحال است، هرچقدر هم که ما پولدار شویم و آن رفاهی که انتظار داریم را بدست آوریم باز جامعه‌ای را می‌بینیم که ناراحت است.
علییان گفت: حداقل‌ترین نیاز ما این است که از بابت محکم بودن جای پایمان مطمئن باشیم. قطعا ما پنج نفر و سایر المپیادی‌ها تا همین جا هم افراد استثنایی بوده‌ایم و می‌توانیم گلیم خود را از آب بیرون بکشیم و از یک انسان معمولی بالاتر باشیم. ما خواهان این هستیم که به اندازه تلاشمان پاداش کارمان را ببینیم.
افشین مهر گفت: باید شرایطی فراهم شود تا ما آنچه از پیشرفت انتظار داریم بتوانیم انجام دهیم، بنابراین باید زمینه برای آن چیزی که من می‌خواهم در آن زمینه فعالیت یا تحصیل کنم، فراهم باشد.
لهبی در خاتمه گفت: اگر شرایطی ایجاد شود که فردا نگرانی بابت موضوعاتی از جمله افزایش دلار و تورم نداشته باشیم فکر رفتن هم از سرمان می‌رود، اما اینکه چه زمانی حل شود، معلوم نیست.
گفت‌وگو: اکرم رضایی ثانی
