تقویت سرمایه اجتماعی بر بهره وری تولید تأثیر گذار است

ایلنا: عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، رابطه بین سرمایه اجتماعی و بهره وری در ایران را در قالب یک طرح تحقیقاتی مورد بررسی قرار داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا محمدعلی متفکر آزاد، مجری این طرح و استاد دانشگاه تبریز گفت: در دنیای امروز، با توجه به پچیدگی‌های حاکم بر روابط بین تولید، توزیع و مصرف، مفهوم سرمایه محدود به شکل‌های سنتی آن، مانند سرمایه‌های مالی و سرمایه‌های انسانی نیست.
وی با اشاره به اهمیت سرمایه اجتماعی و بهره وری افزود: با توجه به اهمیت نقش تأثیر ساختار‌ها، هنجار‌ها و روابط اجتماعی حاکم در بین افراد جامعه بر متغیر‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سرمایه به گستره‌های فرا‌تر از شکل‌های سنتی آن اطلاق می‌شود که با توجه به این مهم، سرمایه اجتماعی از جمله مفاهیم جدیدی است که در دهه‌های اخیر جزء مباحثاصلی محافل و تحقیقات اقتصادی گردیده و تأثیر این متغیر مهم بر روی متغیر‌های کلان اقتصادی علی الخصوص رشد و توسعه اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفته است.
متفکر آزاد با بیان اینکه در این تحقیق بعد از بررسی سیر تاریخی و نیز تعاریف مختلفی که از سرمایه اجتماعی توسط علمای جامعه‌شناسی ارائه گردیده است و نیز کانالهای تأثیر گذاری آن بر سایر متغیر‌ها و شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی با استفاده از شاخصی که برای سرمایه اجتماعی در ایران در دوره ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۹ ساخته شده است، تصریح کرد: در این طرح تأثیر این متغیر بر بهره وری نیروی کار و نیز بهره وری کل عوامل با استفاده از ابزار‌های آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است.
به گفته وی، نتایج حاصل از برآورد الگو‌های کوتاه مدت و بلند مدت نشانگر تأیید فرضیات تحقیق یعنی تأثیر گذاری مثبت و معنی در سرمایه اجتماعی بر بهره وری نیروی کار و نیز بهره وری کل است.
استاد گروه اقتصاد دانشگاه تبریز گفت: با توجه به یافته‌های تحقیق می‌توان از طریق تقویت سرمایه اجتماعی که جزء اصول نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است بر بهره وری تولید تأثیر گذار گذاشت و آن را به صورت درون زا تقویت نمود.
به گفته وی مطابق نتایج حاصل ازبرآورد توابع با استفاده از آمار‌های ایران، ملاحظه گردید که هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت یک رابطه معنی داری بین بهره وری کل و سرمایه اجتماعی و نیز بهره وری نیروی کار و سرمایه اجتماعی به اثبات می‌رسد که نشان از تأثیر مثبت سرمایه اجتماعی بر این دو نوع بهره وری دارد.
وی در ادامه در مورد سایر نتایج این طرح گفت: بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت، با وجود تأثیر گذاری عوامل زیادی بر بهره وری، مانند(عوامل داخلی «درون سازمانی»، عوامل سخت افزاری، عوامل نر افزاری، عوامل خارجی، تغییرات ساختاری، تغییرات اقتصادی، تغییردر الگوی اشتغال، عوامل فرهنگی، اجتماعی و جمعیتی، دولت و زیر ساخت‌ها) سرمایه اجتماعی می‌تواند جایگاه ویژه‌ای داشته باشد، چرا که پذیرش مفهوم سرمایه اجتماعی به معنی توجه به جنبه‌ها و بستر‌های غیر اقتصادی حاکم بر روابط اقتصادی در جامعه می‌تواند ضریب موفقیت سیاستگذاری‌های سیاستگذاران را – بالاخص در جامعه‌ای با ویژگی مذهبی مانند ایران – افزایش دهد.
به گفته وی سرمایه اجتماعی می‌تواند به صورت(درون زا) بهره وری را تقویت نماید، لذا به نظر می‌رسد از طریق تقویت سرمایه اجتماعی می‌توان بر بهره وری کل و نیز بهره وری نیروی کار تأثیر گذار گذاشت و این موضوع از آن جهت از اهمیت ویژه بر خوردار است که پایین بودن بهره وری از مشکلات و نارسانی‌های عمده و اساسی اقتصاد ایران در حال حاضراست، لذا با توجه به موقعیت خاص جامعه ایران، توصیه می‌شود که تصمیم گیرندگان و کارگزاران جامعه شاخص‌هایی نظیر تعهدات دینی، اعتماد عمومی، شناخت و مشارکت در امور اجتماعی در جامعه را که بر آیند آن‌ها می‌نواند در قالب کاهش شاخص‌های بزهکاری نظیر(قتل، اختلاس، سرقت، چک بی‌محل، ضرب و جرح و تهدید، اقدام به خودکشی و…) موجب تشکیل و تقویت سرمایه اجتماعی می‌شود، را مد نظر قرار داد و از آن طریق بر ارتقای بهره وری تأثیر گذار باشند.
شایان ذکر است: در پایان این تحقیق مواردی که نیاز به تحقیق بیشتر دارد به عنوان پیشنهادات برای تحقیقات آینده ارایه شده است.
یادآور می‌شود: این طرح با همکاری سید کمال صادقی، زهرا کریمی تکانلو و رضا رنج‌پور از اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز به اجرا در آمده است.