کاوش باستان‌شناسی تپه گردآشوان/ شناسایی سنتهای فرهنگی هزاره چهارم قبل از میلاد در آذربایجان غربی
دومین فصل کاوش باستان شناسی تپه منحصر به فرد ، گردآشوان در پیرانشهر آذربایجان غربی منجر به شناسایی سنتهای فرهنگی هزاره چهارم قبل از میلاد شد.
به گزارش ایلنا، مهناز شریفی (سرپرست هیئت باستان شناسی) گفت: تپه باستانی گرد آشوان در جناح غربی روستایی با همین نام، از توابع شهرستان پیرانشهر در میان بافت مسکونی روستای گرد آشوان قرار گرفته، به گونه‌ای که برخی از خانه‌های اهالی روستا، بخش‌هایی از عرصه و حریم آن را تخریب کرده اند.
این باستان شناس، گرد آشوان را تپه‌ای مرتفع با حدود ۵/۹ متر ارتفاع دانست که کاوش فصل دوم در آن تا رسیدن به خاک بکر ادامه یافته است.
به گفته شریفی، این تپه دارای ۴ فاز معماری و متعلق به هزاره چهارم ق. م است که درمطالعات شمال غرب، تا امروزگاهنگاری جنوب دریاچه ارومیه مورد توجه بوده اما کاوشهای جدید در حوزه زاب موجب تکمیل دانسته‌ها و گاهنگاری منطقه شده است.
او افزود: کاوشهای حوزه زاب در محوطه گردآشوان، در راستای شناخت توالی فرهنگی، انجام شد و به منظور روشن ساختن گاهنگاری منطقه، در این کاوش تلاش شد روند شکل گیری عصر مس و سنگ جدید مطالعه شود و با تطبیق یافته‌های فرهنگی منطقه با مناطق همجوار، بخشی از پرسشهای اساسی را پاسخ دهد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی نتایج بدست آمده را نشانگر سنت سفالین کاهرو در محوطه گردآشوان و حضور فرهنگهای غنی و تعاملات فرامنطقه‌ای از دوره مس و سنگ در حوزه زاب دانست و اظهار داشت: کاوشهای تپه گردآشوان منجر به شناسایی سنتهای فرهنگی هزاره چهارم قبل از میلاد شد.
وی خاطرنشان کرد: این تپه با توجه به ۹ متر ضخامت و ۴ فاز معماری اهمیت ویژه‌ای دارد بطوریکه مشابه آن ازنظر حجم انباشت با ارتفاع ۹ متری تاکنون در هیچ نقطه‌ای از ایران از هزاره چهارم ق. م گزارش نشده است.
او گفت: در این تپه بقایای حصار قابل شناساییست که به نظر می‌رسد به منظور جلوگیری از هجوم اقوام کوراارسی از قفقاز به دور تپه کشیده شده که در نوع خود بینظیر است.
شریفی تصریح کرد: در این محوطه ساختارهای معماری جالب توجهی شناسایی شدکه به نظر می‌رسد سازندگان این ساختار از قرار دادن یک در میان رج‌های خشتی با رنگ‌های متفاوت به نوعی قصد تزیین در نمای آن را داشته‌اند، البته دور از ذهن نیست که با توجه به نوع بافت و کانتکس‌های با رنگ قهوه‌ای و خشت‌هایی به رنگ کرم رنگ و تمایز آن‌ها در میزان استحکام و احتمالاً میزان مقاومت آن‌ها در برابر رطوبت، شاهد نوعی استحکام بخشی در ایجاد دیوارها نیز باشیم.
او اظهار داشت: با توجه به گاهنگاری‌های انجام شده مواد فرهنگی با دیگر محوطه‌های متعلق به این دوره از پیش از تاریخ و همچنین بررسی و مطالعه سفالهای خارج از مرزهای سیاسی امروز ایران مشخص شد که این سفال‌ها تماماٌ به دوران مثل سنگ جدید متعلق بوده است.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی با بیان اینکه ابزارهای سنگی در این تپه یافت شده که در بین آن‌ها می‌توان میکرولیت‌های ابسیدینی را نیز مشاهده کرد که در بسیاری از موارد در بخش‌های حاوی خاکستر و زغال به دست آمده‌اند افزود: در این میان ابزارهایی بسیار ریز و نازک به چشم می‌خورد که به نظر می‌رسد که از آن به عنوان دندانه‌های شاخی شکل استفاده شده است.
وی با اشاره به اشیای شمارشی یافت شده در این محوطه که نشانگر توجه ساکنین به مسایل اقتصادی بوده خاطرنشان کرد: تدفینهای خمره‌ای در این محوطه در عصر مس و سنگ جدید صرفا در گردآشوان انجام شده و از دیگر نقاط حوزه شمال غرب ایران گزارش نشده است.
این باستان‌شناس گفت: سفالهای گردآشوان نشان دهنده وجود سنتهای فرهنگی مشترک با محوطه‌های شمال غرب، آناتولی، قفقاز، بین النهرین و سوریه می‌باشد، البته موقعیت گردآشوان که در مجاورت قفقاز، ترکیه و بین-النهرین قرار گرفته در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است.
شریفی اظهار داشت: پژوهش‌های حوزه رودخانه زاب نشان می‌دهد که این منطقه از نظر فرهنگی در هزاره چهارم و پنجم ق. م در حوزه نفوذ سنت پیزدلی و کاهرو حسنلو A VIII و در هزاره سوم در حوزه نفوذ سنت (سنت حسنعلی حسنلو VII قرار داشته) که دامنه نفوذ آن‌ها گسترده بوده است.
این باستان شناس، نتایج پژوهش در گردآشوان را نشان دهنده همزیستی اجتماعات ساکنان با مناطق شمال غرب، شمال بین النهرین، قفقاز و آناتولی اعلام کرد که این امر باعث تشابهات فرهنگی شده.
