گزارش ایلنا از وضعیت گرمابه‌ها در ایام کرونا؛
گرمابه‌ها به کما رفته‌اند/ از جیب می‌خوریم
اگرچه سالهاست گرمابه‌ها از رونق افتاده‌اند و مشتری آنها معدود به کارگران و برخی مسافران شده است، اما گرمابه داران معتقدند که در ایام کرونا وضع بسیار بدتر شده و گرمابه‌ها به کما رفته‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در روزگار نه چندان دور که هنوز به قول حمامی‌ها "سرطان حمام" به محلات نیامده و بسیاری از خانه‌ها گازکشی نشده بودند، خانواده‌ها مشتری پر و پا قرص حمام‌های شهر بودند، اما این روزها که دیوارهای نمور، لوله‌های زنگ زده و کاشی‌های رنگ و رو رفته حمام‌ها نشان از قدمت آنها دارد، حالا تنها مشتری حمام‌های عمومی تعداد کمی از کارگران فصلی هستند که آن هم با شیوع کرونا حضورشان کمرنگ‌تر هم شده است. همین امر باعث شده که شیب بی‌رونقی و کم‌فروغی گرمابه‌ها، تندتر شود.
بیشتر کارکنان این حمام‌ها یا بیکار شده‌اند، یا کم‌کار‌‌تر از پیش هستند، اما با این حال هنوز هم حمام‌هایی وجود دارد که چراغ‌شان اگرچه کم سو اما همچنان روشن است. یکی از این گرمابه‌ها، گرمابه مقدم است که در خیابان ابوذر قرار دارد.
بیشتر مشتریانمان کارگران ساختمانی هستند
روی میز پیشخوان، تعدادی قوطی خالی از شامپوهای تخم مرغی و لوازم ضدعفونی کننده چیده شده و غیر از صاحب حمام و کارگرش کسی در آن نیست. این حمام بیش از ۶۰ سال قدمت دارد و در گذشته شامل دو بخش عمومی و نمره بوده و بخش نمره که بعد از در انتهای سالن ورودی قرار گرفته، شامل یک راهرو و ۲۰ کابین است. نیمی از راهرو نیز توسط یک در جدا شده و بخش زنانه از آنجا شروع می‌شود. بخش عمومی حمام نیز که شامل حوضچه و خزینه بوده به علت تغییراتی که در خیابان ایجاد شده، تخریب و در حال حاضر فقط بخش نمره آن فعالیت می‌کند.
«محمد عسگری» صاحب گرمابه مقدم درباره وضعیت کار در روزهای کرونایی می‌گوید: «بیشتر مشتریان این حمام در سال‌های اخیر کارگران ساختمانی هستند، البته برخی از مستاجران و اهالی منطقه که در منازلشان مجبور به استفاده از حمام مشترک با صاحبخانه هستند نیز گاهی اوقات برای استحمام به این جا می‌آیند.»
روزانه حدود ۱۰ مشتری داریم
وی ادامه می‌دهد: «به طور معمول از ۱۰ تا مشتری که در روز داریم، ۷ نفر از کارگران ساختمانی و ۳ الی ۴ نفر از نیز از اهالی منطقه هستند.»
عسگری به وضعیت بد اقتصادی اشاره می کند و می‌گوید: «این روزها حمام‌داری دیگر به صرفه نیست، چراکه در روز بیش از ۱۰ الی ۱۵ مشتری بیشتر نداریم و اگرچه نرخ مصوب اتحادیه ۲۵ هزار تومان است، اما ما به دلیل اینکه در یک منطقه ضعیف هستیم و مردم توان پرداخت این مبلغ را برای استحمام ندارند از آنها ساعتی ۱۵ هزار تومان می گیریم. کاسبی ما از قبل از کرونا کساد بود، کرونا هم که آمد به قول رییس اتحادیه‌مان گرمابه‌ها به کما رفته‌اند.»
چند سالی است که از جیب می‌خوریم
وی با بیان اینکه حتی نمی‌توانیم هزینه آب، برق و گاز را با این تعداد مشتری تامین کنیم، درباره عدم تعطیلی این گرمابه تصریح می‌کند: «به دلیل اینکه اینجا یادگار پدرمان است و می‌خواستیم چراغش روشن بماند، کار می‌کنیم. اگرچه از ساعت ۷ صبح باز هستیم، اما کسی نمی‌آید و همین تعداد محدود مشتری هم عصرها به اینجا می‌آیند. روزانه به طور متوسط ۱۰۰ هزار تومان درآمد داریم، اما وقتی انتهای ماه حسابرسی می‌کنیم و پول آب و برق و گاز و کارگر را کنار می‌گذاریم دیگر برای خودمان چیزی نمی‌ماند و چند سالی است که داریم از جیب می‌خوریم.»
عسگری خاطرنشان می‌کند: «با شروع کرونا تعداد مشتری‌های ما خیلی خیلی کم شده است. همان کارگران ساختمانی هم دیگر نمی‌آیند. البته اکنون وضعیت اقتصادی مردم خراب است و قبلا ساخت‌وساز زیادتر بود و در نتیجه تعداد کارگران نیز زیادتر بود و افغانستانی‌ها در این ساخت و سازها حضور داشتند و عصرها هم حمام می‌آمدند، اما الان چون ساخت‌وساز کم شده و اوضاع اقتصادی مردم بد است، تعداد کارگران نیز کاهش پیدا کرده و تعداد مشتری‌های ما نیز کم شده است.»
فقط دو حمام در منطقه ۱۷ فعال است
وی با اشاره به تعداد حمام‌هایی که در منطقه ۱۷ تهران واقع شده، می‌گوید: «در منطقه ۱۷ حدود ۱۵ حمام بود، که الان فقط ۴ حمام مانده است و از این تعداد هم فقط دو حمام فعال است و مابقی تعطیل شده‌اند، در حالی که در گذشته همه از حمام عمومی استفاده می‌کردند و موقعی که قرار بود، ازدواجی صورت بگیرد، به دلیل اینکه ما با همه محل آشنا بودیم، برای تحقیق درباره خانواده نزد پدر من می‌آمدند و از خانواده مورد نظر پرس‌وجو می‌کردند، چرا که صاحب حمام فردی قابل اعتماد محسوب می‌شد.»
عسگری یادآور می‌شود: «در گذشته حمام بزرگترین کاسبی یک محل بود، هم از نظر وسعت و هم از نظر درآمد. ما نیز تا زمانی که گاز در این محله نیامده بود، درآمدمان خوب بود، اما وقتی این سرطان حمام (گازکشی) در این منطقه انجام شد، درآمدها کمتر شد و امروز هم که خیلی کمتر شده است. ما از مشاغلی هستیم که در حال از بین رفتن هستیم، مگر دولت به ما کمک کند.»
به گفته وی هزینه‌های آب، برق و گاز در حمام‌های عمومی معمولا ماهیانه بیش از ۵ میلیون تومان است و از طرفی حمام‌داران معتقدند، با تعداد مشتریان این روزها از پس این هزینه‌ها بر نمی‌آیند. با توجه به اینکه حمام‌هایی که در حال حاضر فعالیت می‌کنند، بیشتر در نقاط جنوبی شهر است و مشتریان آنها بیشتر کارگران و افراد کم‌درآمد جامعه هستند، حمام‌داران با توجه به وضعیت بد اقتصادی برای اینکه همین تعداد مشتری اندک را هم از دست ندهند، همچنان همان هزینه دو سال پیش را از مشتریانشان دریافت می‌کنند.
کاهش ۳۰ نفری مشتری در هر روز
در نزدیکی میدان راه‌آهن نیز گرمابه دیگری است که حدود ۶۰ سال قدمت دارد، «فاضل» متصدی این گرمابه می‌گوید؛ «حدود ۱۰ سالی اینجا بسته بود، اما دو سال است که من و رفیقم اینجا را اجاره کرده‌ایم». وی درباره وضعیت کسب و کارشان در ایام کرونا می‌گوید: «اگرچه در این سال‌ها وضعیت کسب و کار گرمابه‌ها مانند گذشته نیست، اما به دلیل اینکه ما در نزدیکی ایستگاه راه‌آهن هستیم، تعداد مشتریانمان مانند قبل است، البته از زمانی که کرونا آمده است، کمی تعداد مشتریان کمتر شده است.»
وی ادامه می‌دهد: «قبل از شیوع بیماری کرونا هر یک ساعت ۳ الی ۴ مشتری داشتیم، اما از زمان کرونا کمتر شده است. به طور مثال ما در سال گذشته روزانه حدود ۵۰ الی ۶۰ مشتری داشتیم، اما الان کمتر شده و به روزی ۲۵ الی ۳۰ نفر رسیده است. با اینکه از صبح سرکار هستیم، اما اوج کار ما ساعت ۳ الی ۴ عصر است و تا آخر شب نیز ادامه دارد. بیشتر مشتریان ما نیز افراد و کارگرانی هستند که در همین حوالی یا کار می‌کنند و یا محل زندگی‌شان این اطراف است.»
ورودی حمام نمره ۱۵ هزار تومان است
فاضل با بیان اینکه بیشتر مشتریانش مردان هستند، ادامه می‌دهد: «بیشتر مشتری‌های ما در حمام فقط مرد هستند، اما گاهی اوقات برخی مسافران که به همراه خانواده از شهرستان و اغلب برای درمان به تهران می‌آیند، خانواده‌شان نیز از حمام استفاده می‌کنند و مردان در سالن منتظر آنها می‌مانند.»
وی می‌افزاید: ما دو سال است که اینجا را کرایه کرده‌ایم، در پایان هر ماه بعد از پرداخت کرایه و پول آب، برق و گاز و دیگر هزینه‌ها شاید در نهایت یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برای ما بماند، اما گاهی اوقات هم هیچ چیز برایمان نمی‌ماند. نرخ اتحادیه هم ۲۵ هزارتومان است، اما ما ۱۵ هزار تومان می‌گیریم، چراکه بیکاری زیاد است و مردم توان پرداخت ندارند.ما برای حمام عمومی ۱۲ هزار تومان دریافت می‌کنیم و برای حمام نمره ۱۵ هزار تومان ورودی می‌گیریم.
فاضل با بیان اینکه ما اینجا دو کارگر هستیم، ادامه می‌دهد: «آقایان بیشتر مشتری حمام عمومی هستند و از ساعت ۳ الی ۴ می‌آیند و حدود دو الی سه ساعتی اینجا هستند. در حمام عمومی هم اگر مشت و مال بخواهند ما انجام می‌دهیم و ۱۰ الی ۱۵ هزار تومان یا هر چقدر خودشان بخواهند، برای این کار به ما می دهند.
گزارش: نجمه رحمتی
