در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
حضور باستان‌شناسان ایتالیایی در ایران منتفی شد/ نمایشگاه اشیای باستانی معبد آناهیتا و قصر شیرین در خارج از کشور
مرتضی گراوند با اشاره به آنکه شیوع ویروس کرونا سبب شد تا باستان‌شناسان ایتالیایی نتوانند در ایران حاضر شوند، از برگزاری نمایشگاهی در ایتالیا خبر داد که قرار است آبان ماه برگزار شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مرتضی گراوند (مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا) با اشاره به انجام فعالیت‌‌هایی که به صورت روزانه در این مجموعه تاریخی انجام می‌شود، گفت: یکی از پروژه‌هایی که در این مجموعه در دست داشتیم پروژه مطالعاتی با دانشگاه ساپینزای رم بود که قرار بود امسال فاز دوم مطالعات آن آغاز شود اما به دلیل شیوع ویروس کرونا موفق به انجام آن نشدیم. با این وجود قرار است در ۱۶ نوامبر برابر با ۲۶ آبان ماه نمایشگاهی در دانشگاه ساپینزا برگزار شود که به معرفی آثاری که از معبد آناهیتا تا قصر شیرین به دست آمده، می‌پردازد. در واقع قرار است یک پروژه سراسری که هیئت باستان‌شناسان ایتالیایی در ایران انجام داده و شامل این مناطق می‌شود، در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گیرد.
به گفته او، کارلو جیوانو چِرِتی، سرپرست باستان‌شناسان هیئت ایتالیایی بود که در ایران حضور پیدا می‌کردند اما از آنجا که امسال موفق به حضور در ایران و ادامه پروژه‌های باستان‌شناسی نشدند، مسئولان بر آن شدند تا نمایشگاهی را در قالب نمایشگاه عکس برای معرفی پروژه باستان‌شناسی ایران در ایتالیا برگزار کنند. قرار است آثار و مستندانی که در این نمایشگاه در معرض دید ایتالیایی‌ها قرار می‌گیرد همزمان یا بعد از برگزاری، در ایران و در موزه ملی به نمایش گذاشته شود.
مدیر پایگاه معبد آناهیتا درباره احتمال توقف کاوش و انجام پروژه‌های مطالعاتی ایتالیایی‌ها در این منطقه گفت: باتوجه به آنکه تفاهم‌نامه‌ای پنج ساله با ایتالیا داریم و به دلیل شیوع ویروس کرونا امکان ادامه فعالیت در حال حاضر وجود ندارد و آنها بودجه سالیانه برای این پروژه دریافت می‌کنند، بر آن شدیم تا با برگزاری چنین نمایشگاهی در ایتالیا، آثاری که در ایران به دست آمده و منطقه میانی معبد آناهیتا و قصرشیرین را دربرمی‌گیرد را به مردم ایتالیا معرفی کنیم. نمایش بخشی از هنر ایران و ثبت جهانی اورامانات نیز در این نمایشگاه جای خواهند داشت. این نمایشگاه فرصتی است تا ایران را بهتر و بیشتر به مردم ایتالیا معرفی کنیم.
راه‌اندازی موزه نیازمند بودجه
هرچند شیوع ویروس کرونا می‌تواند فرصت مناسبی برای انجام فعالیت‌های مرمتی و خواناسازی و پژوهش در معبد آناهیتا باشد اما انجام هر یک از این فعالیت‌ها نیازمند تعریف بودجه و امکانات است. گراوند با اشاره به آنکه امسال در حدود ۶۰۰ میلیون تومان بودجه به این پایگاه ملی ابلاغ شده است، گفت: با اعتبارات تخصیص یافته موفق شدیم بخش روشنایی موزه معبد آناهیتا را انجام دهیم. این در حالی است که طرح محتوایی موزه آماده و مورد تایید اداره کل موزه‌ها قرار گرفته اما با توجه به اعتبار تخصیص یافته فقط موفق شدیم فاز نخست آن را که همان بخش روشنایی است، محقق کنیم. در انتظار اختصاص اعتبارات عمرانی و استانی هستیم تا بتوانیم فاز دوم راه‌اندازی موزه باستان‌شناسی معبد آناهیتا را آغاز کنیم. این فاز نیازمند حدود ۲ تا ۲و نیم میلیارد تومان اعتبار است.
او همچنین از راه‌اندازی دوباره یک حلقه چاه که در ضلع جنوب غربی معبد آناهیتا قرار دارد پس از ۳۲ سال خبر داد و گفت: از آنجا که فضای معبد آناهیتا بسیار خشک است این حلقه چاه را راه‌اندازی کردیم و با استفاده از آب آن توانستیم یک فضای سبز در محوطه ایجاد کنیم. همچنین در حال انجام تعمیر و مرمت مسیر دسترسی هستیم و برای نخستین بار طراحی تابلوهای معرفی معبد آناهیتا را انجام داده‌ایم که در حال آماده شدن هستند.
وضعیت سرستون‌های معبدی کهن
گراوند در خصوص وضعیت سر ستون‌ها و ستون‌های باقیمانده از معبد آناهیتا نیز گفت: باتوجه به آنکه متریال استفاده شده در این بنای تاریخی از محیط پیرامونی منطقه است از این رو با شرایط آب و هوایی منطقه سازگاری دارند. در سال‌های گذشته شاهد فرسایش و ورقه شدن بخش‌هایی از این سرستون‌ها بودیم اما در مجموع نسبت به بسیاری از بناهای تاریخی که در معرض فرسایش آب و هوایی قرار دارند، وضعیت مناسب‌تری دارند؛ هرچند که در بسیاری از بخش‌ها نیز نمی‌توان کاری برای نجات آنها انجام داد و نمی‌توان تمام معبد آناهیتا را با یک سطح پوشش داد و فضایی برای چنین پوششی تعریف کرد.
کاوش به شرط تامین بودجه
او در خصوص انجام کاوش‌های جدید در معبد آناهیتا نیز گفت: در نظر داریم تا ضلع غربی را کاوش کنیم تا بتوانیم امتداد دیوار غربی که دارای سر ستون است و محل اتصال آن به گوشه جنوب غربی را مشخص کنیم. به دلیل حجم زیاد خاک که در آن منطقه وجود دارد نیازمند اعتبارات هنگفتی هستیم تا بتوانیم این حجم از خاک را برداشت کنیم. در صورت اختصاص اعتبارات لازم این برنامه در مجموعه برنامه‌های سال جاری معبد آناهیتا قرار می‌گیرد.
وی افزود: نباید فراموش کرد که ۵۰ سال از عمر باستان‌شناسی در این مجموعه می‌گذرد. هر چند ممکن است در سال‌های گذشته با توجه به اعتباراتی که داشتیم می‌توانستیم بهتر کار کنیم، اما آخرین کاوش در این محوطه به سال‌های 73 بازمی‌گردد.
مدیر پایگاه معبد آناهیتا درباره استفاده محلی‌ها از مصالحی که در معبد آناهیتا وجود دارد برای ساخت خانه‌‌های شخصی گفت: استفاده مردم از مصالح معبد آناهیتا به دهه چهل و قبل از انجام کاوش‌های باستان‌شناسی بازمی‌گردد و به آن محله گچ کن می‌گفتند اما با آغاز فعالیت‌های باستان‌شناسی در سال 1347، کمتر شاهد چنین اتفاقاتی بوده‌ایم. البته این منطقه در محل تردد و مسیر میانبر مردم بود و از آنجایی که حصار در اطرافش نداشت، مردم در میان معبد تردد داشتند که با افزایش ارتفاع حصارها راه ورود مردم را بستیم و حفاظت را بیشتر کردیم.
او درخصوص چالش‌های مدیریتی معبد آناهیتا، گفت: بزرگترین چالشی که با آن روبه رو هستیم بحث تردد مردم بود که اکنون تا حدودی رفع شده البته کمبود بودجه و اعتبارات یکی از چالش‌های همیشگی پایگاه است.
گردشگری
گراوند با اشاره به آنکه همانطور که کرونا بر بیشتر بخش‌های جامعه تاثیر گذاشته و در حوزه گردشگری معبد آناهیتا نیز تأثیر گذاشته است، گفت: این یک واقعیت است که با کاهش بسیار زیاد در حوزه گردشگران و بازدیدکنندگان از معبد آناهیتا روبه‌رو هستیم. هرچند طی چند روز گذشته با تعداد انگشت شماری از گردشگران خارجی روبه‌رو بودیم اما می‌توان گفت امسال کاهش چشمگیری را شاهد هستیم. این درحالی است که سال گذشته به لحاظ بازدیدکنندگان خارجی رتبه دوم استان را داشتیم که بیشتر از طاق بستان و بیستون بود و به لحاظ رشد گردشگر داخلی نیز نسبت به سال 97 با 80 درصد رشد روبه روبودیم.
معبد آناهیتا بنای تاریخی در شهر کنگاور است که در میانهٔ راه همدان به کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این اثر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۳۱ به‌عنوان یکی از نخستین آثار ملی ایران در آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. قدمت این بنا به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده شده؛ نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حکاکی شده است.
