بازرسی کشتی‌های ایرانی؛ دام آمریکا برای ایران/ شباهت تحریم‌ نفتی با محدودیت‌های دولت مصدق

نادر حبیبی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد اهداف آمریکا از اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی ایران، اظهار داشت: آمریکا به احتمال زیاد دو هدف را همزمان دنبال می‌کند. نخست، فشارهای حداکثری که نزدیک به دو سال است شروع کرده را تشدید کند، با این امید که شاید خواسته‌های پیشین خود را ظرف چند هفته آینده به ایران تحمیل کند که احتمال آن اندک است.

وی ادامه داد: البته امریکا هدف دومی هم دارد؛ دولت امریکا آگاه است و پیش از ارائه پیشنهاد تحریم‌های بین المللی می‌دانست که اروپا، چین و روسیه با آن همکاری نمی‌کنند. بنابراین احتمال داده که خود باید تحریم‌ها را افزایش دهد به امید اینکه ایران عکس‌العملی خشونت‌آمیز و اقدام غیرعادی انجام دهد تا با این کار بهانه‌ای برای یک درگیری نظامی ایجاد کند. البته خود شخص ترامپ خواهان یک جنگ مستقیم با ایران نیست اما نشان داده این آمادگی را دارد، حملات نظامی مانند ترور سردار سلیمانی را انجام دهد.

این استاد اقتصاد در پاسخ به این پرسش که تاثیر اقتصادی این تحریم‌ها چه میزان خواهد بود؟ گفت: اگر منظور این است که کشورهای بزرگ و شرکای تجاری ایران چه واکنشی نشان می‌دهند، این است که روسیه، اتحادیه اروپا و چین از لحاظ قانونی به این تحریم‌ها نپیوندند و تا امروز موضع عدم پیوستن داشته‌اند. اما می‌دانیم که تمام کشورهای بزرگ ارتباط اقتصادی زیادی با آمریکا دارند و آن چه مهم است تهدید امریکاست، براین اساس که هر کشوری ایران را تحریم نکند امریکا این کشور را تحریم می‌کند. این بسیار مهم است و باید دید امریکا تا کجا ادامه خواهد داد.

وی ادامه داد: رفتار گذشته این کشورها نشان داده بسیاری از شرکت‌ها به خاطر ترس از آمریکا حاضر نیستند با ایران معامله کنند. بنابراین ممکن است آنهایی که تا حدودی با ایران معاملاتی داشته‌اند نیز کنار بکشند مگر اینکه هیچ ارتباط اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری با امریکا نداشته باشند. یک فاکتور دیگر که نباید نادیده گرفته شود اینکه تنش بین چین و امریکا بالا گرفته است و این احتمال وجود دارد که چین از ایران به عنوان ابزار چانه‌زنی در برابر امریکا استفاده کند. از همین روی شاید چین تصمیم بگیرد با سرپیچی از خواسته امریکا نارضایتی خود را نشان بدهد و حتی به ایران کمک بیشتر کند. البته رفتار چین یک عنصر ناشناخته است و براساس گذشته این کشور سعی می‌کند به طور مستقیم تحریم‌های امریکا را نادیده نگیرد مگر اینکه تنش‌های آمریکا و چین افزایش یابد.

وی افزود: این خطر وجود دارد که امریکا بخواهد حتی آن مقدار اندک صادرات ایران را متوقف کند. همچنین رفتار غیرمنتظره دیگری که بسیار خطرناک است، اینکه آمریکا بخواهد کشتی‌های تجاری که به بنادر ایران نزدیک می‌شوند را مورد بازرسی قرار دهد. در این صورت ایران هم عکس‌العمل نظامی نشان دهد و تنش نظامی افزایش یابد، این همان دامی است که بسیاری‌ها از آن صحبت می‌کند و ممکن است امریکا از آن برای تشدید تنش‌ها استفاده کند.

وی یادآور شد: من چندان با تحریم‌های زمان دکتر مصدق آشنا نیستم اما یکی از مهم‌ترین آن تحریم‌ ممنوعیت صادرات نفت ایران بود که در دو سال گذشته به شدت بر اقتصاد ایران تحمیل شده و آسیب‌های زیادی را بر اقتصاد وارد کرده است.

استاد اقتصاد دانشگاه برندایز در بستون آمریکا در مورد تاثیر این تحریم‌ها بر زندگی مردم اظهار داشت: تجربه ۳ ساله اخیر نشان می‌دهد که تحریم‌ها مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرده است. کاهش درآمدهای نفتی و تحریم تجارت خارجی باعث تعطیلی فعالیت‌ برخی واحدهای صنعتی شده، شاهد کسری بودجه و تورم شدید ماه‌های اخیر  و التهاب در بازار ارز و طلا هستیم.ا گر تحریم‌ها ادامه پیدا کند و برخی کشورها حتی تحریم‌های بیشتری بر ایران اعمال کنند دو اثر مستقیم و غیرمستقیم خواهد داشت. اثر مستقیم آن است که طبیعتاً تجارت خارجی ایران بیش از این کاهش پیدا می‌کند و فشار بیشتری بر مردم از نظر کمبود مواد اولیه برای فعالیت‌های تولیدی اشتغال‌زا تحمیل می‌شود.

وی در توضیح تاثیر غیرمستقیم گفت: اما تاثیر غیرمستقیم بسیار مهم است چون موجب نگرانی مردم نسبت به آینده می‌شود و کسانی که به دنبال سرمایه‌گذاری هستند، کنار کشیده و فرار سرمایه تشدید می‌شود. الان  بسیاری‌ منتظر هستند که نتیجه انتخابات امریکا چه خواهد بود چون واقعاً هم ادامه دادن یا ندادن ترامپ بسیار مهم است.

این کارشناس اقتصادسیاسی در مورد تاثیر انتخاب احتمالی جو بایدن گفت: آقای بایدن اعلام کرده اگر پیروز انتخابات شود سعی می‌کند به برجام بازگردد و وارد مذاکره با ایران شود که برای ایران مثبت خواهد بود. چون هم اثر روانی مثبت دارد و هم اینکه باعث می‌شود مقداری از فشار محدودیت‌های تجاری نسبت به ایران کاهش یابد. اما باید در نظر داشت که گروه‌های سیاسی که به اوباما و ترامپ برای ادامه تحریم‌ها فشار می‌آورند، سعی می‌کنند که سیاست خارجی امریکا را حتی در دوران بایدن به گونه‌ای تنظیم کنند که حداکثر فشار بر ایران اعمال شود. البته اگر کنگره امریکا دست دموکرات‌ها باشد شاید بتوان در برابر این فشارها مقاومت کرد.