هفت «feat» ماندگار پاپ ایرانی+صوت

به گزارش خبرنگار ایلنا، موسیقی پاپ که تا اوائل دهه هفتاد مقوله‌ای ممنوع محسوب می‌شد، از آن مقطع تاکنون مسیر پرفراز و نشیبی را در جهت کامل شدن پیموده است. البته باید یادآور شد که موسیقی پاپ به مدد وجود چند تهیه‌کننده و فعالیت خوانندگان و موزیسین‌هایی که صرفا بعد مالی و بیزینسی ماجرا را مد نظر داشته‌اند، سیر نزولی را طی کرده است. اگر به آثار تولید شده طی این سال‌ها توجه کنیم درخواهیم یافت که دوران طلایی موسیقی پاپ دهه هفتاد و اوائل دهه هشتاد بوده است. در دهه هفتاد خوانندگان و آهنگسازان صرفا به احیا موسیقی پاپ و ادامه روندی که هنرمندان پیش از انقلاب اسلامی طی کرده بودند،‌ می‌اندیشیدند. از مقطعی به بعد پس از آنکه فعالیت در عرصه پاپ به اتفاقی معمول تبدیل شد و ابزار و ادوات دیجیتال موسیقی آنالوگ و فعالان آن را به انزوا راند، موسیقی پاپ شکل و شمایل دیگری به خود گرفت و کمیت تولیدات کیفیت آثار را تحت تاثیر قرار داد. از همین مقطع بود که آهنگسازان و خوانندگان به تولید «فیت» یا همان آثار دوصدایی ترغیب شدند.

«فیت» چیست؟

«feat» مخفف «Featuring» است و واژه‌ای انگلیسی است و به معنای شامل شدن، نمایان کردن است. اصطلاح «feat» در موسیقی دیگر کشورها نیز مرسوم است و به آثاری اتلاق می‌شود که توسط دو خواننده خوانده می‌شوند که البته این اصطلاح گاه نوازندگان را نیز شامل می‌شود. به طور معمول اگر خواننده‌ یا نوازنده‌‌ای با حضور در یک اثر متعلق به خواننده‌ای دیگر حضور یابند و بخواند یا بنوازد می‌گویند «feat» داده است. البته آنچه در کاور آثار و تیتراژ نماهنگ‌ها آثار مرسوم است عبارت خلاصه شده «ft.» است.

سابقه تولید آثار دو صدایی و چند صدایی در ایران

 سابقه دو صدایی خوانندگان به سال‌های پیش از انقلاب می‌رسد. در آن سال‌ها با اینکه اصطلاح «feat» مطرح نبود با این حال برخی خوانندگان با یکدیگر آثاری را به صورت دو صدایی اجرا می‌کردند. در سال‌های پس از انقلاب اسلامی پس از آنکه موسیقی پاپ در میان مردم و مخاطبان عمومیت پیدا کرد خوانندگان به تولید آثار دو صدایی تمایل نشان دادند و از این اتفاق استقبال کردند. از دهه هفتاد تاکنون خوانندگان متعددی طی همکاری با یکدیگر به تولید قطعات دو صدایی پرداختند اما از میان آنها تنها برخی ماندگار شدند.  این گزارش درباره هفت اثر دو صدایی پاپ است که طی سال‌ها و دهه‌های گذشته تولید شده‌‌اند.

 «قدسیان آسمان» با صدای علیرضا عصار و محمد اصفهانی

علیرضا عصار و محمد اصفهانی در سال‌های پس از انقلاب، آن زمان که فعالیت در عرصه موسیقی کار دشواری محسوب می‌شد پا به عرصه حرفه‌ای گذاشتند و در همان ابتدای فعالیت مطرح شدند. این دو خواننده علاوه بر تولید و ارائه آلبوم‌ها و تک‌آهنگ‌های تعدد چندین کنسرت برگزار کرده‌اند. آنها در اواخر دهه هفتاد آن زمان که هنوز تولید آثار دو صدایی مرسوم نبود قطعه «قدسیان آسمان» را با هم خواندند. یکی از دلایل همکاری محمد اصفهانی و علیرضا عصار دوستی مشترکشان با فواد حجازی است. فواد حجازی که با علیرضا عصار همکاری‌های بسیار داشته در آلبوم «حسرت» با محمد اصفهانی همکاری کرده است.

عصار درباره همکاری‌اش با محمد اصفهانی در آهنگ «قدسیان آسمان» اینگونه گفته است: «من و آقای اصفهانی با فؤاد باعث شده بود رفاقت نزدیکی میان ما به وجود آید؛ به ‌طوری که سر ضبط کارهای یکدیگر می‌رفتیم. محمد سر ضبط «ای کاروان» یا‌‌ همان «قدسیان آسمان» حضور یافت و قرار شد در انتهای کار آواز ایرانی بخواند. آن روز شعر دست محمد بود و به شکل اتفاقی، آن قسمت شعر (خاقان اردودار اگر...) را با یک ملودی خاص خواند. من و فؤاد دیدیم چه‌قدر زیبا است و من هم که به آن شکل سنتی و ایرانی نمی‌توانستم بخوانم. این شد که از محمد خواستیم آن قسمت را با‌‌ همان ملودی بخواند و خیلی‌ها عقیده داشتند که محمد اصفهانی زیبا‌ترین آوازش را در این قطعه خوانده است.»

قطعه «قدسیان آسمان» متعلق به آلبوم «کوچ عاشقانه» با صدای علیرضا عصار است و شعر آن سروده مولاناست و فواد حجازی آهنگساز آن است.

«گل یخ» با صدای سعید شهروز و ناصر عبداللهی

«گل یخ» یکی از آثار دوصدایی است که مخاطبان و هواداران موسیقی پاپ آن را همچنان به یاد دارند. آهنگ «گل یخ» نهمین آهنگ از آلبوم سعید شهروز به نام «غزلک» است که با آهنگسازی بهنام ابطهی، سعید شهروز، شادمهر عقیلی و زنده‌یاد ناصر عبداللهی در سال ۱۳۷۹ منتشر شده است. ترانه‌سرای آن یغما گلرویی است و ناصر عبداللهی آهنگسازی آن را به عهده داشته بهنام ابطهی تنظیم‌کننده آن است.

سعید شهروز درباره شکل‌گیری این اثر و ماجرای تولیدش،‌ گفته است: «برای اولین‌بار ناصر را در دفتر «دارینوش» در یوسف‌آباد دیدم. ترانه «گل یخ» را از «یغما گلرویی» گرفته بودم و تصمیم گرفتم برای این‌که کار‌هایم یک‌نواخت نشود، ساخت ملودی این کار را به ناصر بسپارم. خانه‌مان به هم نزدیک بود. یک روز نزد او رفتم و ملودی را ساختیم. با توجه به این‌که ملودی در جای صدای خودش هم بود، تصمیم گرفتم نظارت ضبط این کار را به او و بهنام ابطحی بسپارم. روزی که برای ضبط «غزلک» به استودیو رفتیم، ناصر بندرعباس بود. با او تماس گرفتم و خواستم برای نظارت قطعه‌ای که خودش ساخته بود، به استودیو بیاید. ناصر تنظیم کار را شنید و دوست داشت و ناگهان بهنام ابطحی گفت که هر دو به داخل استودیو بروید و بخوانید. هر کدام از ما ایده‌هایی که داشتیم را مطرح کردیم و اتودی از کار را خواندیم و وقتی دیدیم بچه‌ها نتیجه را دوست داشتند، به شکل جدی این کار را مشترکاً خواندیم. ابتدا قرار نبود که این کار فیت باشد و بنا به پیشنهاد بهنام و محبتی که ناصر داشت، این اتفاق رخ داد.»

«نشکن دلمو» با صدای محسن چاوشی، محسن یگانه و حامد هاکان

قطعه چند صدایی «نشکن دلمو» یکی از آثار تولید شده در اواسط دهه هشتاد بود که باعث مطرح شدن بیشتر محسن چاووشی، محسن یگانه و زنده‌یاد حامد هاکان شد که هنوز آنچنان شناخته شده نبودند. ترانه این قطعه از محسن یگانه است و شهاب اکبری تنظیم آن را به عهده داشته است.

«نوری تا ابدیت» یا «The Words I Love You» اثر مشترک کریس دی‌برگ و گروه «آریان»

«نوری تا ابدیت» یکی از معدود آثاری است که با همکاری خواننده‌ای غیرایرانی و گروهی وطنی تولید شد. این اثر در مقطعی تولید شد که هنوز تعاملت بین‌المللی در موسیقی خیلی جدی نبود و همین موضوع مخاطبان را از این همکاری مشترک متعجب کرده بود.

کریستوفر جان دیویسون ملقب به کریس دی‌برگ یکی از خوانندگان ایرلندی تبار است که اعتباری جهانی دارد. «آریان» نیز یکی از گروه‌های موسیقی پاپ ایرانی است که کار خود را از نیمه نخست سال ۱۳۷۸ با ۱۰ عضو آغاز کرد و علی پهلوان و پیام صالحی خوانندگان آن بودند.

گروه آریان در سال ۱۳۸۷ نخستین آهنگ مشترک خود با کریس دی برگ خواننده مشهور ایرلندی را در تهران اجرا کرد و با این کار بر اعتبار خود در سطح کشور و جهان افزود. اعضای گروه «آریان» در خردادماه سال 1387 آلبوم «بی تو با تو» را منتشر کردند و روی کاور آلبوم از کریس‌دی‌برگ به عنوان خواننده میهمان نام بردند. در ادامه قرار بر این شد که گروه «آریان» به اتفاق کریس‌دی‌برگ کنسرت مشترک برگزار کنند که این اتفاق میسر نشد. قطعه مشترک «نوری تا ابدیت» در آلبوم « The Storyman » کریس دی برگ که در اروپا و خاورمیانه توزیع شده نیز، منتشر شده است.

«ای دوست» یا «نامهربانی» با صدای ناصر عبداللهی و امیر کریمی

«ای دوست» یکی دیگر از آثار دوصدایی ماندگار در زمینه موسیقی پاپ است که در اواخر دهه هفتاد با صدای زنده‌یاد ناصر عبداللهی و امیر کریمی در دسترس مخاطبان قرار گرفت. این اثر یکی از قطعات آلبوم «عشق است» اثر مشترک عبداللهی، پرویز پرستویی و محمدعلی بهمنی است که در سال  1378 توسط شرکت «دارینوش» تولید و ارائه شده است.

امیر کریمی درباره دلیل همکاری‌اش با زنده‌یاد ناصر عبداللهی گفته است: «صدای ناصرعبداللهی جزء معدود صداهایی بود که من دوست داشتم؛ صدایی پُر و کاملاً در اختیار خواننده. همچنین او درک خوبی از ملودی داشت و ملودی‌های خوبی هم می‌ساخت. کلاً صدای او منحصربه‌فرد بود و همین مسأله برای من جذابیت داشت که پیشنهاد هم‌خوانی با او در قطعات «نامهربانی» و «ابر و آفتاب» با اشعار آقای محمدعلی بهمنی را پذیرفتم.»

 همکاری امیر کریمی و زنده‌یاد عبداللهی به تولید قطعه «ای دوست» ختم نشد و این دو خواننده روی صحنه نیز به اجرای مشترک پرداختند. ترانه قطعه «ای دوست» سروده محمدعلی بهمنی است و محمدرضا چراغعلی آهنگسازی آن را به عهده داشته است.

«کجایی» یا «رفیقم کجایی» با صدای محسن چاووشی و سینا سرلک

قطعه «کجایی» یکی از آثار مربوط به سریال «شهرزاد» ساخته حسن فتحی است که فصل اول آن سال ۱۳۹۴ در ۲۸ قسمت ساخته شد و تولید فصل سوم و آخر آن در خردادماه سال 1397 به پایان رسید. این قطعه با صدای محسن چاووشی و سینا سرلک با وجود آنکه در زمان انتشار و پس از آن دچار حاشیه‌هایی شد، اما یکی از آثار هیت و پرطرفدار این سال‌ها به حساب می‌آید. سینا سرلک در زمان انتشار اثر نسبت به درج نشدن نامش در کاور این اثر واکنش نشان داد و انتقادهایی را مطرح کرد. حسام‌الدین سراج (خواننده موسیقی ایرانی) نیز در یکی از برنامه‌های تلویزیونی نسبت به قطعه «کجایی» انتقادهایی را مطرح کرد  و این اتفاق باعث شد هواداران چاوشی انتقادهای تندی را نسبت به او مطرح کنند.

گفتنی است، چاوشی و سرلک که پیش از هم‌خوانی قطعه «کجایی»، تک‌آهنگ کردی «مینا» را با هم خواننده بودند آثار مشترک دیگری را نیز تولید کرده‌اند. ترانه‌سرا، آهنگساز و تنظیم‌کننده قطعه «کجایی» محسن چاوشی بوده است.

«پرواز ممنوع» با صدای نیما مسیحا و حمید حامی

«پرواز ممنوع» یکی دیگر از آثار دوصدایی در عرصه پاپ است که نیما مسیحا و حمید حامی خوانندگان آن هستند. این دو خواننده که در دهه هفتاد پا به عرصه فعالیت گذاشتند و جزو اولین خوانندگان پاپ پس از انقلاب محسوب می‌شوند هر دو در مقطعی شاگرد زنده‌یاد بابک بیات (موسیقی‌دان، نوازنده و آهنگساز معاصر) بوده‌اند. قطعه «پرواز ممنوع» به آخرین فیلم  ایرج قادری با نام «شبکه» اختصاص دارد که در سال 1389 ساخته شد. ترانه این اثر سروده بابک صحرایی است و ستار اورکی آهنگساز آن بوده است.