خروج آمریکا از «معاهده آسمان‌های باز» به نفع مسکو است/ ترامپ از پیمان‌های بین‌المللی به عنوان ابزار چانه‌زنی استفاده می‌کند

«دیاکو حسینی» کارشناس مسائل آمریکا در تشریح دلایل و پیامدهای خروج ایالات متحده از معاهده آسمان‌های باز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: دستور خروج آمریکا از معاهده بین‌المللی آسمان‌های باز که توسط دونالد ترامپ صادر شده، انتقادها و موجی از واکنش‌ها را به وجود آورده است که بخشی از آن در داخل آمریکا و قسمتی دیگر از آن در خارج ایالات متحده اتفاق افتاده است. قبل از هر چیز باید بدانید معاهده‌ «آسمان‌های باز» که ۳۵ کشور عضو آن هستند، امکان انجام پروازهای شناسایی و تجسسی غیرنظامی را بر فراز آسمان کشورهای عضو فراهم می‌کند اما ترامپ به این بهانه که مسکو به این پیمان پایبند نبوده و اجازه پروازهای شناسایی بر فراز خاک خود را به دیگر کشورهای عضو نداده است، از تصمیم برای خروج از آن خبر داده است. توجه داشته باشید که این اتفاق برای اولین بار صورت نمی‌گیرد، بلکه ترامپ از چندین معاهده بین‌المللی خارج شده و حالا هم پیمان آسمان‌های باز را در دستور کار خود قرار داده است.

وی ادامه داد: باید توجه داشته باشید که دولت ترامپ تمام معاهدات بین‌المللی را به عنوان یک برگ برنده و اهرم چانه‌زنی به حساب می‌آورد و با همین معیار از برجام یا پیمان آب و هوای پاریس خارج شد. یکی دیگر از پیمان‌هایی که اخیراً دولت ترامپ از آن خارج شد، پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (INF) بود که واکنش تند روسیه را به همراه داشت و تاکنون هم هیچ پیمان جایگزین یا معاهده دیگری به جای آن میان مسکو و واشنگتن به امضا نرسیده است. از این رو احتمال دارد ترامپ با خروج از پیمان آسمان‌های باز بخواهد یک توافق جدید با روسیه به امضا برساند؛ چراکه تیم او از حیث شکلی و ماهوی به دنبال آن است تا با اهرم خروج از این پیمان‌ها و معاهدات بتواند کشورهای مورد نظر خود را پای میز مذاکره بکشاند و امتیازهای مدنظر خود را از آنها کسب کند. به عقیده من و بر اساس داده‌های موجود دولت ترامپ در عرصه عقد قراردادهای بین‌المللی بسیار شکننده و بی‌تجربه رفتار کرده است.

این تحلیلگر مسائل با بیان اینکه کارنامه دولت ترامپ در حوزه انعقاد پیمان‌های جهانی در مقایسه با دولت‌های گذشتة آمریکا بسیار مخدوش و سیاه است، گفت: اگر نگاهی به عملکرد دولت فعلی ایالات متحده به رهبری ترامپ داشته باشیم، به خوبی می‌بینیم که در چهار سال گذشته او و هم‌قطارانش در عقد توافق‌های بین‌المللی بازمانده‌اند و علاوه بر آن در حال خارج شدن از پیمان‌ها هستند. اگر این اقدام‌های دولت کنونی ایالات متحده را با دولت اوباما و حتی بوش مقایسه کنیم به خوبی می‌بینیم که نه تنها میزان اقدام‌های ترامپ کمتر از دو دولت گذشته آمریکا بوده بلکه هر چند وقت یک‌بار شاهد خروج واشنگتن از معاهدات جهانی و قراردادهایی هستیم که بسیاری از کشورهای دنیا در آن حضور دارند. در اینجا نکته اصلی آن است که بدانید ترامپ تلاش می‌کند تا از زاویه دید خود به این پیمان‌ها نگاه کند و حتی شاهد آن هستیم که او دستاورد دولت‌های قبلی آمریکا را صراحتاً با ادبیات خود مورد هدف و حمله قرار می‌دهد. به این جهت است که می‌گویم دولت ترامپ در عقد توافق‌های جدید بین‌المللیِ جهانی نسبت به سایر دولت‌های ایالات متحده، بازمانده است.

حسینی افزود: در این میان برخی از کشورهای دیگر هم مشتاق به انعقاد قراردادهای بین‌المللی و پیمان‌های مختلف با ترامپ و آمریکا نیستند و این عدم اشتیاق به دلیل رفتار هیجانی و ریسکی ترامپ است که طی سال‌های گذشته بارها و بارها آن را به چشم دیده‌ایم. بسیاری از دولت‌های فعلی که در اروپا و جغرافیای دیگر حضور دارند، مایل به ارتباط با ایالات متحده نیستند اما نگاه ترامپ به این معاهدات هم مهم است. شکی وجود ندارد که خروج آمریکا از پیمان آسمان‌های باز به ضرر روسیه تمام نخواهد شد و اتفاقاً مسکو از خلأ حضور آمریکا در این پیمان به نفع خود استفاده خواهد کرد. خروج آمریکا از این پیمان اتفاق خاصی را رقم نخواهد زد اما اضافه شدن این اقدام ترامپ به کلکسیون او در مورد خروج از پیمان‌های بین‌المللی بدون تردید او را در داخل ایالات متحده و حتی در حوزه خارج مورد ضربه‌های جدی قرار دهد؛ چراکه در مقوله امنیت بین‌الملل این ایالات متحده است که پس از خروج از این پیمان ضرر  خواهد کرد و ۳۴ عضو دیگر آن، بدون ایالات متحده به راه خود ادامه می‌دهند.

وی در پایان با اشاره به تاثیر این اقدام ترامپ در داخل ایالات متحده، خاطرنشان کرد: مساله مهم این است که ترامپ باید بفهمد روابط آمریکا با کل دنیا در چارچوب یک سلسله مراتبِ ثابت تنظیم شده و تمام دولت‌های قبلی هم از این خط و خطوط استفاده کرده‌اند. در حالت فعلی این سلسله مراتب توسط ترامپ هدف قرار داده شده است و از جهتی دیگر خروج او از پیمان‌های بین‌المللی هیچ مبنا و توجیه سیاسی و امنیتی ندارد. او حتی هیچ چشم‌انداز مشخصی از خروج‌های گاه و بیگاه خود از معاهدات جهانی ارائه نمی‌دهد و همین اتفاق می‌تواند علاوه بر امنیت ایالات متحده، امنیتِ بین‌الملل را هم به خطر بیاندازد. این در حالی است که قانونگذاران آمریکا روز گذشته -جمعه- لایحه‌ای را به منظور جلوگیری از خروج یک‌جانبه‌ ترامپ از معاهدات بین‌المللی پس از اعلام خروج آمریکا از پیمان آسمان‌های باز ارائه کردند تا مانع هرگونه خروج و زیر پا گذاشتن معاهدات بین‌المللی توسط رئیس جمهوری آمریکا بدون تأیید کنگره شود. در این میان احتمال دارد که جمهوری‌خواهان میانه‌رو و دموکرات‌ها این تصمیم را عملیاتی کنند تا به هر ترتیب بتوانند ترامپ را کنترل کنند.