آموزش مجازی راهکار پیشنهادی برای دبیرستان های مقطع دوم

این روزها که آموزش مجازی دارد در فضای آموزشی کشور به صورت گسترده تجربه می شود، برخی فعالان حوزه تعلیم و تربیت در بخش خصوصی طرح هایی برای گسترش این طرح در فضای رسمی آموزش و پرورش دارند.

آموزش مجازی دروس چه آنهایی که این روزها از شبکه‌های صدا و سیما روی آنتن می‌رود و چه آن بخشی که توسط معلمان مدارس به صورت فعال در شبکه‌های مجازی و در ارتباط مستقیم تری با دانش آموزان ارائه می‌شود، سنگ محکی برای شناخت چالش‌های این نوع از آموزش در کشور است.

هر چند این نهال نوپاست و به جز اندک مدارسی که پیش از این تجربه‌هایی در این زمینه اندوخته بودند (عموماً مدارس برند غیردولتی)، می‌توان گفت نه معلمان، نه دانش آموزان و نه ساختار آموزش و پرورش تا به امروز چنین تجربه‌ای را پشت سر نگذاشته بود مگر در سال‌های بسیار دور جنگ که مدتی دانش آموزان پای تلویزیون درس‌هایشان را مرور می‌کردند. تجربه آن سالیان هیچ گاه مکتوب نشد و چالش‌هایش بررسی نشد و به فراموشی سپرده شد و بیراه نیست بگوییم تجربه این روزها نقطه صفر آموزش و پرورش در این زمینه است.

اما تغییرات در جهان امروز و از جمله در مباحث آموزشی به سرعت طی می‌شود. تجربه‌های گرانبهای جهانی در زمینه آموزش مجازی در دست است. خیلی سال است که آموزش مجازی در فضای دانشگاهی جا باز کرده است و آموزش از راه دور، آموزش غیرحضوری و آموزش مجازی شعار برخی دانشگاه‌ها است و فارغ التحصیلان این مدل آموزش نیز در جامعه وجود دارد. هر چند عدم ارتباط میان دستگاهی باعث می‌شود تا کنون آموزش و پرورش سخنی از استفاده از این تجربیات نگوید و تماماً هر آنچه هست آزمون و خطا درون خود سیستم آموزش و پرورش است و حتی این مهم نیز بر زبان هیچکدام از مسئولان جاری نمی‌شود که مثالی از تجربه دیگر کشورها در این زمینه به میان بیاورند.

آنچه مهم است این است که گرچه آموزش و پرورش تاکید می‌کند، این مدل آموزش مجازی این روزها بنا به اضطرار در برنامه این نهاد گنجانده شده است و هیچ آموزشی جای آموزش حضوری و سر کلاس و در تعامل معلم و دانش آموز را نمی‌گیرد، اما بر این موضوع نیز تاکید می‌کنند که احتمالاً از این پس برای برقراری عدالت آموزشی و دسترسی همگان به سطحی استاندارد از معلم خوب و آموزش مطلوب، شیوه آموزش مجازی در کشور جدی گرفته می‌شود.

در این میان جسته و گریخته طرح‌هایی به گوش می‌رسد که حرف‌های جدی تری از گنجاندن آموزش مجازی در ساختار آموزش و پرورش دارد. یکی از طرح‌هایی که به تازگی در حال مطرح شدن است این است که مدل آموزش از راه دور با استفاده از امکانات آموزش مجازی یکی از مدل‌های آموزشی در کنار آموزش حضوری در ساختار آموزش و پرورش گنجانده شود.

آموزش مجازی یک مدل پیشنهادی آموزش غیرحضوری

در واقع طرح این است که همانطور که در دانشگاه‌های کشور آموزش از راه دور و آموزش غیرحضوری و حتی مدل آموزش تماماً مجازی تجربه شده است، این مدل می‌تواند در حوزه آموزش و پرورش نیز نفوذ کند. واقعیت این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم حالا این مدل آموزش دارد به عنوان یکی از راه حل های آموزشی مطرح می‌شود و چه بسا آموزش و پرورش از طرح خوشش بیاید یا نه، در نهایت راهی به میان خانواده‌ها و بخش خصوصی باز کند.

باز این یک واقعیت است که در صورت عدم پذیرش چنین طرح‌هایی از سوی آموزش و پرورش این روش‌ها جای خود را میان خانواده‌ها با انواع تبلیغات باز می‌کند و تنها کاری که بعدها آموزش و پرورش می‌تواند بکند این است که از غیرقانونی بودن آن حرف بزند. اتفاقی که این روزها شاهد هستیم در مورد مراکز فرهنگی متنوعی که به صورت غیررسمی خارج از آموزش و پرورش دانش آموزان دبستانی را جذب کرده‌اند و برخی خانواده‌ها نیز به دلایل متعدد از آن استقبال می‌کنند، رخ داده است.

از آنجایی که این قانون در آموزش و پرورش وجود دارد که حضور دانش آموز سر کلاس برای حضور در امتحانات پایانی سال الزامی نیست و به هر طریق دانش آموزی که رنگ کلاس را هم ندیده باشد می‌تواند در آزمون‌های استاندارد آموزش و پرورش شرکت کند و صلاحیت علمی او تأیید شده و مدرک گذراندن آن پایه تحصیلی را دریافت کند، این روش‌ها نیز به سرعت از عدم تاییدهای مسئولان جلو می‌زند و خانواده‌ها را جذب می‌کند. برای همین در همه مدل‌های پیشنهادی، مطلوب این است که آموزش و پرورش طرح‌ها را بررسی کند، به آنها با توجه به استانداردهای خود مجوز دهد تا حداقل بتواند نظارتی بر این مدل‌های گاه حتی عجیب داشته باشد. مادامی که آموزش و پرورش تنها روش استاندارد خود را بپذیرد شکاف میان برخی خانواده‌ها، بخش خصوصی در حوزه آموزش و تربیت و این نهاد عمیق‌تر می‌شود و این به صلاح هیچکس نیست.

حال بازگردیم به طرحی که در حوزه آموزش مجازی مطرح است و به یقین خیلی زود در سطح عملیاتی تری مطرح خواهد شد.

اما و اگرهای یک مدل آموزشی، مدل آموزش غیرحضوری جایی در ابتدایی و متوسطه اول ندارد

مدافعان این طرح می‌گویند در این روزگار که مدارس غیردولتی در تنگناهای اقتصادی شدیدی هستند و اجاره بهای ملک بسیار بالا رفته است و هزینه حقوق معلمان برند نیز رشد دارد، این مدارس در آستانه ورشکستگی و ترک فضای آموزشی هستند که در این صورت باری بر دوش آموزش و پرورشی که همین امروز هم از پس این تعداد مدارس دولتی بر نمی‌آید، اضافه می‌شود. از سوی دیگر شهریه مدارس غیردولتی برای خانواده‌ها که هر روز در تنگنای مالی جدیدی گرفتار می‌شوند، کمرشکن است و می‌توان راهی یافت تا هم مدارس غیردولتی و در واقع بخش خصوصی در حوزه تعلیم و تربیت به کار خود ادامه دهد و هم شهریه مدارس کاهش پیدا کند. آنها پیشنهاد دارند که آموزش غیرحضوری و مجازی به عنوان یک روش جایگزین رسمیت پیدا کند.

از سوی دیگر آنها به ابعاد مثبت چنین مدل آموزشی اشاره می‌کنند از جمله کاهش بارترافیکی و در ادامه کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها، حذف هزینه سرویس مدارس برای والدین و تکرار پذیر بودن آموزش معلمان و عمیق‌تر شدن مکان یادگیری و....

هرچند منطق اقتصادی این مدل آموزش درست است اما با اما و اگرهای بسیاری نیز همراه است.