در شرایط بحران، نمی‌توان به مردم آموزش شهروندی داد / وحشت زده نشویم اما بی‌خیال هم نباشیم/ ناچاریم به « همبستگی ناشی از ترس» پناه ببریم

کرامت الله راسخ در گفت وگو با ایلنا با اشاره به مسئولیت‌هایی که جامعه و مردم درشرایط بحرانی مانند وضعیت کنونی کشور که همه به نوعی درگیر ویروس کرونا شده‌اند، بر عهده دارند، گفت: مردم باید در چنین مواقعی به وظایف شهروندی خود توجه بیشتری نشان دهند.

این جامعه شناس با بیان اینکه مردم باید ابتدا از سلامت خود مراقبت کنند، افزود: چراکه هر نوع مراقبت از خود در چنین مواقعی، مراقبت از دیگران نیز است.

به گفته راسخ اگر فردی نسبت به این شرایط بی تفاوت باشد و به توصیه‌های بهداشتی و  پزشکی توجه نکند، نه تنها خود؛ بلکه ممکن است دهها نفر دیگر را نیز در معرض خطر قرار دهد.

این استاد جامعه شناسی در ادامه با بیان اینکه رعایت چنین مواردی در جوامعی که آموزش شهروندی به اندازه کافی وجود ندارد، بسیار دشوار است، خاطرنشان کرد: زمانی که مردم خود را شهروند محسوب نکنند، در قبال دولت و ملت کمتر احساس مسئولیت نشان می دهند.

«احساس مسئولیت در قبال دیگران» را هزار بار تمرین کنیم

کرامت الله راسخ در ادامه با تأکید بر بحرانی بودن وضع کنونی و در معرض خطر بودن همه جامعه گفت: مردم برخلاف عدم آموزش های شهروندی در چنین مواقعی باید به تمرین «احساس مسئولیت در قبال دیگران» بپردازند؛ هرچند ممکن است این تمرینی باشد که برای آن تجربه های کمی داشته باشند.

این جامعه شناس شیرازی سپس با اشاره به اخبار مربوط به سودجویی برخی افراد در گران‌فروشی و احتکار وسایل و ابزار مراقبتی مانند ماسک و ژل ضدعفونی می گوید: در این مورد باید به یک نکته بیشتر توجه کرد و آن، توجه به مقوله «حرص و آز» است.

 شرایط کنونی علیه آزمندان نیز عمل می کند

به گفته راسخ، حرص پدیده‌ای انسانی است که برخی جامعه‌شناسان معتقدند پدیده‌ای ذاتی است و برخی نیز معتقد به اکتسابی بودن آن هستند.

از این رو کرامت الله راسخ معتقد است برخی افراد حرص بیشتری دارند و قصد دارند در هر موقعیتی حریصانه از اتفاقات سوءاستفاده کنند.

این جامعه شناس بر این باور است که در مواقعی مانند موقعیت کنونی، باید به مردم آموزش داد که نمی توان در این شرایط به سراغ این حرص رفت؛ چراکه ویروس کرونا ممکن است دامن همان افراد آزمند را نیز بگیرد؛ چراکه «مشخص نیست که اگر شما از این وضع سوءاستفاده کنید، خودتان دچار این بیماری نشوید.»

کرامت الله راسخ در ادامه با بیان اینکه باید در مسئله شیوع بیماری کرونا به نقش دولت نیز توجه کرد، ادامه داد: دولت می‌توانست پیش از شیوع این ویروس از شایع شدن آن در کشور پیشگیری کند.

از همین رو به باور این جامعه شناس نمی توان در این شرایط تنها به سوءاستفاده برخی افراد تأکید کرد و باید مسئولیت دولت در شیوع و گستردگی ویروس کرونا در کشور را نیز لحاظ کرد.

 ناچاریم به «همبستگی ناشی از ترس» پناه ببریم

کرامت الله راسخ در ادامه افزود: آن آگاهی که جامعه‌شناسان و رسانه‌ها در شرایط کنونی می‌توانند به مردم ارائه کنند، آن است که در این شرایط همه مردم در خطر ابتلا به ویروس کرونا هستند.

وی تصریح کرد: از این رو می‌توان در این شرایط این نکته را بازگو کرد که حتی فراتر از مسئولیت‌های شهروندی و تعلق خاطر به همشهریان، هموطنان و...، هر فرد حتی اگر خودخواه باشد، اول از همه باید از خود مراقبت کند تا بتواند در مرحله بعد  از خانواده‌اش مراقبت کند.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه همبستگی ناشی از ترس، پدیده‌ای خوشایند نیست، افزود: با این حال امروز ناچاریم که به چنین نوعی از همبستگی پناه ببریم.

وحشت زده نشویم، بی‌خیال هم نباشیم

این جامعه شناس شیرازی در ادامه با بیان اینکه بخشی از وحشت زدگی جامعه در شرایط بحرانی اجتناب ناپذیر است، افزود: در شرایط کنونی هرچه قدر هم که رسانه ها و جامعه شناسان از مردم بخواهند که وحشت زده نشوند، مردم به خاطر ترس از جان خود دچار وحشت خواهند شد.

با این حال راسخ با بیان اینکه آنچه تاکنون مشاهده شده ، نشان از حفظ آرامش مردم داشته است، ادامه داد: با وجود آنکه ایران پس از کشور چین و ایتالیا سومین کشور در معرض شیوع ویروس کرونا قرار دارد و به لحاظ امکانات و تجهیزات نیز با کشور چین قابل مقایسه نیست، اما به نظر می رسد مردم در ظاهر نسبتاً آرامش خود را حفظ کرده اند و جامعه آرام است.

 راسخ با تأکید بر اینکه جامعه باید در چنین شرایطی آرامش خود را حفظ کند، خاطرنشان کرد: چراکه وحشت‌زدگی در مواقع بحرانی، موجب ناآرامی و حرکت‌های هیستریک خواهد شد.

این جامعه شناس در پایان با بیان اینکه البته حفظ آرامش نباید به معنای «بی‌خیالی» باشد، گفت: با این حال باید در عین دوری از اضطراب و وحشت، مردم نسبت به سلامت خود و جامعه احساس مسئولیت داشته باشند.

گفت و گو: احسان اکبرپور