احتمال ایجاد وضعیت سیاسی و اقتصادی نوین در کوزوو بسیار جدی است/ بهبود اوضاع نیازمند کار سخت، طولانی و صبورانه است

به گزارش خبرنگار ایلنا، «اگون حمزه» از چهره‌های نوین و در عین حال مهم و تاثیرگذار در اندیشه چپ در سال‌های اخیر است. او کتاب‌هایی چون «آلتوسر و پازولینی: فلسفه، مارکسیسم و فیلم» گرفته تا «خوانش مارکس» (به همراه فرانک رودا و اسلاوی ژیژک)، و «از اسطوره تا نشانگان: مورد کوزوو» (به همراه ژیژک) را به رشته تحریر درآورده است. وی همچنین ویراستاری مجموعه‌هایی چون «تکرار ژیژک» را نیز برعهده داشته است. این نویسنده و تحلیل‌گر صاحب‌نام همچنین به همراه فرانک رودا ویراستار ژورنال بین‌المللی «کرایسیس اند کریتیک» است.  

اگون حمزه با اشاره به رای اعتماد پارلمان کوزوو به «آلبین کورتی» به‌عنوان نخست‌وزیر این کشور، در رابطه با سازوکار دولت ائتلافی کورتی و برنامه‌های پیش روی او به خبرنگار ایلنا گفت: به گمان من دولت جدید که رهبری آن را حزب «تعیین سرنوشت» در دست دارد، پیش‌شرطی ضروری برای آغاز تازه یا به‌قولی فصلی جدید و امکانی نوین برای کوزوو است. این حرفم دلایلی دارد. نخست آن‌که این از آغاز سفری طولانی و دشوار برای حزب «تعیین سرنوشت» بود و همین سبب می‌شد که اکنون در آستانه شروعی جدید برای این حزب قرار داشته باشیم. 

حمزه ادامه داد: این حزب در سال ۲۰۰۵ به دست شماری از افراد تشکیل شد که با دولت مورد تایید فرستاده سازمان ملل در امور کوزوو مخالف بودند. این حزب همچنین پاسخی بود به مذاکرات درباره «وضعیت نهایی سیاسی» کشور که در نهایت مشخص شد که نه سیاسی است و نه مربوط به وضعیت نهایی. از زمان استقلال در سال ۲۰۰۸، مذاکرات با صربستان ادامه پیدا کرده و ما اکنون در خطر تفکیک قومیتی در کشور قرار داریم. باید به یاد داشت که پروژه «ترسیم دوباره مرزها» گرچه منتفی شده اما همچنان به طور کامل از میان نرفته است. «تعیین سرنوشت» از سال ۲۰۰۵ به این سو به‌عنوان اپوزوسیونی سفت‌وسخت شناخته می‌شود که تظاهرات و اعتراض‌ها را سازماندهی می‌کردند و گاز اشک‌آور به داخل پارلمان می‌انداختند؛ جنبشی که سه نفر از اعضایش طی تظاهرات و در زندان کشته و ده‌ها نفر دیگر نیز زخمی شدند. 

وی در ادامه افزود: به نظرم خیلی زود است که بخواهیم درباره مسیر پیش روی این دولت حرف بزنیم یا حتی پیش‌بینی کنیم. اما به گمانم احتمال ایجاد وضعیت سیاسی و اقتصادی نوین بسیار جدی است. 

نویسنده کتاب «قرائت مارکس» در رابطه با مذاکرات مرزی کوزوو با صربستان و به رسمیت شناخته نشدن این کشور از سوی شماری از ملل گفت: به گمانم ادامه مذاکره با صربستان یکی از اولویت‌های اصلی خواهد بود که بر دولت جدید اعمال می‌شود، اما این بدان معنا نیست که این نقشی مهم در برنامه‌های حکمرانی دولت داشته باشد. اولویت اصلی برای دولت این خواهد بود: گفت‌وگو با صرب‌ها و دیگر اقلیت‌ها درباره مسائل اقتصادی و اجتماعی «از پایین». مذاکره با دولت صربستان قدم بعدی خواهد بود. درباره ماهیت مذاکره با صربستان پرسشی ساده اما بنیادین را باید پیش کشید: زمانی که کوزوو در ۱۷ فوریه ۲۰۰۸ اعلام استقلال کرده و از آن زمان همچو کشوری حقیقی پیش رفته و بیش از ۱۰۰ عضو سازمان ملل نیز آن را به رسمیت شناخته‌اند، چه چیزی برای مذاکره با صربستان باقی می‌ماند؟‌ نمی‌توان درباره شکل درونی سازماندهی یک کشور با کسی مذاکره کرد چون این آشکارا به معنای نقض حاکمیت آن کشور است. به گمان من، دولت کوزوو تنها باید در رابطه با غرامت‌های جنگی،‌ وضعیت افراد ناپدیدشده در خلال جنگ، محصولات فرهنگی، جبران تجاوزهای صورت‌گرفته در دوران درگیری، آپارتاید در دهه ۹۰ و غیره وارد مذاکره با صربستان شود. 

وی ادامه داد: در اینجا نکته دیگری را هم درباره وضعیت انسان‌شناسی کوزوو باید مطرح کرد. نظریه‌های بسیاری درباره ریشه مسئله آلبانی-صربستان وجود دارد. شماری مشکل را تفاوت‌های فرهنگی یا اختلاف‌های مذهبی میان مسیحیت و اسلام می‌دانند و شماری نیز بر تئوری تاریخی این درگیری تاکید دارد. بر این اساس، برای درک بهتر آنچه بین آلبانی و صربستان روی می‌دهد، باید به صدها سال تاریخ درگیری، پیچیدگی و روابط خاص میان دو ملت بازگشت. به عبارت دیگر، برداشت غالب در زمینه این مشکل، رویکردی هانتیگنتونی است: یعنی این‌که دو ملت درگیر نبرد تمدن‌ها هستند. 

حمزه در ادامه عنوان کرد:‌ اگر بخواهم به چیزهایی که در پرسش قبلی از آنها حرف زدم بازگردم، برای اثبات غایی این نوع رویکردها از دست دادن میان آلبانیایی‌ها و صرب‌هایی سخن به میان می‌آید که سر یک میز با یکدیگر نشسته‌اند و آن را بزرگ‌ترین دستاورد برای حل مشکل می‌دانند. به نظر من، این یکی از سیاست‌زدایی‌شده‌ترین مواضعی است که فرد می‌تواند اختیار کند.  به گمان من، راه درک حقیقی وضعیت یا «جوهر» مسئله کوزوو در وضعیت فعلی نهفته است. برای درک حال حاضر نیازی نیست که سراغ شرح وقایع گذشته برویم. مشکل میان این دو کشور سیاسی است و تنها از طریق سیاست می‌توان آن را حل و فصل کرد. 

اگون حمزه در رابطه با برنامه‌های اقتصادی پیش روی دولت جدید، با توجه به میانگین ۱۷ و یک دهم درصدی بدهی عمومی و تورم دو و هشت صدم درصدی این کشور، گفت: به نظر من، دشواری‌های دولت جدید در میزان موفقیت آن‌ها در اجرای برنامه‌های حکمرانی نهفته نیست. به‌نظر می‌رسد که شرایط موفقیت احتمالی در سطح ساختاری نهفته باشد. هنوز مشخص نیست که در دولت-ملتی ناهمسان چون کوزوو چگونه می‌توان سیاست حزبی را پیش گرفت. از سوی دیگر، این را نیز باید در نظر گرفت که برنامه حکمرانی دولت هیچ نکته «انقلابی‌»ای در خود ندارد. با این حال،  این برنامه نقاط به‌قولی عصبی خاص خود را دارد و یک تغییر کوچک می‌تواند به نتایجی بسیار مهم بینجامد. نکته مهم در برنامه دولت این است که براساس دارویی که از آن به‌عنوان «درمان نشانگانی» یاد می‌کنند پیش نمی‌رود، یعنی دارودرمانی که تنها بر نشانگان اثر می‌گذارد و اثرشناسی را در بر نمی‌گیرد. این امر نیازمند کار سخت، طولانی و صبورانه است. 

گفت‌وگو: کامران برادران