تعامل ضعیف دانشمندان و رسانه ها مهم‌ترین چالش ‌های روزنامه‌نگاری علم است

به گزارش ایلنا ،اکبر نصراللهی افزود: بسیاری از  متخصصان زبان و اصول، روش و تاکتیک‌های  کار رسانه‌ای را نمی‌دانند و در مقابل خبرنگاران از حوزه‌های تخحصصی اطلاعات ناکافی دارند به همین دلیل بسیاری از سوژه‌های ناب و مورد نیاز مردم رسانه‌ای نمی‌شوند .

وی همچنین با تبیین تفاوت‌ها و تشابهات روزنامه‌نگاری علم گفت: روزنامه‌نگاری از منظرهای مختلف تقسیم‌بندی‌های متفاوتی  دارند که از جمله آنها تقسیم‌بندی روزنامه‌نگاری بر اساس رسانه، محتوا، منطقه فعالیت، موضوع و ژانر است که می‌توان هرکدام را  جداگانه بررسی کرد.

 نصراللهی که دکترای مدیریت رسانه دارد ،افزود :  یکی از انواع روزنامه‌نگاری می‌تواند روزنامه‌نگاری علم باشد که از یک منظر در گروه روزنامه‌نگاری به لحاظ موضوعی قرار می‌گیرد. وقتی می‌گوییم روزنامه‌نگاری علم یعنی روزنامه‌نگاران در حوزه مربوط به علم، مراکز پژوهشی، مراکز آموزشی، مراکز تحقیقاتی، و رابطه بین رسانه‌ها با این حوزه‌ها، فعالیت می‌کنند و مأموریت اصلی‌شان تولید و انتشار خبرهای حوزه‌های دانشگاهی، حوزه‌های آموزشی و حوزه‌های تحقیقاتی است.

به گفته نصراللهی،  تمرکز کار روزنامه‌نگاری علم به‌لحاظ منطقه فعالیت، حوزه‌های دانشگاهی، مراکز آموزشی و تحقیقاتی است اما به این مناطق و حوزه ها خلاصه و محدود نمی‌شود بلکه روزنامه نگار علم به موضوعات دیگر مثل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی به‌صورت متفاوت، عمیق، تحلیلی، فرآیندی و دوطرفه، کارشناسی و راه حل محور می‌پردازد.  

مدیرکل سابق اطلاعات و اخبار شبکه خبر با تشریح تفاوت‌های روزنامه‌نگاری علم با انواع دیگر روزنامه نگاری گفت : به لحاظ نوع نگاه و همچنین از نظر رویکردها و راهبردها و عمق و  میزان اثرگذاری و مسئولیت‌پذیری تفاوت اساسی بین روزنامه‌نگاری علم و دیگر انواع روزنامه‌نگاری وجود دارد اما از منظر دیگر یعنی به لحاظ مراحل و روش‌های تولید و انتشار اخبار و ارزش‌ها و عناصر خبر، میان روزنامه‌نگاری علم و روزنامه‌نگاری در موضوعات و در حوزه‌های مختلف، تفاوت اساسی وجود ندارد. همه‌ به‌لحاظ اصول،  تاکتیک‌ها و  فرآیند کار به یک شکل هستند. به عبارت دیگر  بین روزنامه‌نگاران مختلف از نظر شیوه کار در سه مرحله خبر، یعنی در شناخت خبر، جمع‌آوری اطلاعات و انتشار اخبار، هیچ تفاوتی وجود ندارد اما در نوع رویکردها، پرداخت و نوع نگاه، عمق و  میزان اثرگذاری و مسئولیت‌پذیری تفاوت اساسی بین روزنامه نگاری علم و سایر انواع روزنامه نگاری وجود دارد .

نصراللهی افزود: در روزنامه‌نگاری علم، رویکرد خبرنگار و رسانه‌ای که در این حوزه وارد فاز عملیاتی شده است بیشتر کیفی است تا کمّی و بیشتر به روند موضوع می‌پردازد نه به خود رویداد. رویکرد روزنامه‌نگاری علم تعاملی است، نه سنتی و نه قانون طبیعی. پس به‌لحاظ نوع رویکرد، روزنامه‌نگار علم کسی است که رویکردهاش قطعاً کمّی‌محور نیست بلکه کیفی است. فرآیندی و روندی است نه رویدادی، تعاملی است نه سنتی، دوطرفه است نه یک‌طرفه، درحالی‌که در روزنامه‌نگاری سایر حوزه‌ها تأکید خبرنگاران و همکاران رسانه‌ای،کمّی‌محور است.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه  گفت : ژورنالیسم علم بر جریان علم، بر روند علم و بر روند کارهای مراکز آموزشی و تحقیقاتی نظارت می‌کند و درعین‌حال خبرنگار حوزه علم، مطالبه و نیازهای علمی و تحقیقاتی جامعه، نظام و کشور را شناسایی کرده و بر آن‌ها اشراف دارد و آن‌ها را به مراکز تحقیقاتی منتقل می‌کند؛ بنابراین فعالیت روزنامه‌نگار علم،  به مراکز پژوهشی محدود نیست بلکه در حوزه‌های سیاسی،  ورزشی، مذهبی، اجتماعی و ... هم وارد می‌شود اما با نگاهی رویکردمدارانه ، تولید ، بسته ‌بندی و نوع ارائه متفاوت.

نصراللهی روزنامه‌نگاری علم را  فرآیند محور ، راه حل محور و امیدزا دانست و تصریح کرد روزنامه‌نگاری علم  به مخاطبان کمک می کند  تا فهم آنها از  موضوعات مختلف تسهیل و تسریع شود. همچنین ژورنالیسم علم در کنار طرح مشکلات در حوزه‌های مختلف از جمله در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی و دانشگاهی، مشکلات حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را هم طرح می‌کند و راهکار ارائه می‌دهد، نه این‌که خودش راهکار ارائه دهد بلکه می‌رود سراغ کارشناسان مختلف و راهکار خروج از این مشکلات را می‌دهد.

نویسنده کتاب راهنمای پوشش خبری در رسانه های حرفه‌ای افزود: خبرنگار روزنامه‌نگاری علم ،  نگاه تک‌بعدی به موضوع و عناصر و ارزش‌های خبری ندارد یعنی فقط به سمت کسانی که شهرت دارند و مسئول هستند گرایش  ندارد؛ بلکه مطالبات مردم، نیازهای کشور، چالش‌ها و مسائل راهبردی کشور و مردم را شناسایی کرده و به آنها  می‌پردازد تا اگر به هر دلیلی محققان و مسئولان آنها را ندیده‌اند، ببینند و به آنها  توجه کنند. از سوی دیگر نگاه مسئولان، کارشناسان، متخصصان و در واقع فعالان و کنشگران حوزه‌های علمی را منعکس می‌کند. بنابراین تریبونی است برای کارشناسان مستقل، درعین‌حال که تریبونی است برای کنشگران فعال و رسمی مراکز آموزشی، پژوهشی و دانشگاهی است و همچنین تریبونی برای متولیان آموزش و پژوهش دولتی و حکومتی هستند. نکته دیگر این‌که نگاهش تحقیقی است یعنی نمی‌شود کسی روزنامه‌نگار علم باشد، در حوزه علمی فعالیت بکند ولی نگاه تحقیقی،  فرآیندی،  تعاملی و کیفی نداشته باشد.

وی به ضرروت ساده سازی مفاهیم پیچیده  و تخصصی در روزنامه‌نگاری علم اشاره  و  تاکید کرد : ساده سازی مسائل علمی پیچیده و ترجمه آن به زبان مردم و همه فهم کردن آن از مأموریت‌ها و وظایف روزنامه‌نگاری علمی است.

در ششمین برنامه تبادل علم و فنآوری ارتباطات علم ؛ راهکاری موثر برای توسعه همکاری علمی و فنآورانه  در جهان اسلام در دانشگاه صدا و سیما استادان دیگر از کشورهای مختلف از جمله اسفندیاری رئیس دانشگاه صدا و سیما ، هادی خانیکی و  افخمی از استادان دانشگاه علامه طباطبایی و  پرفسور صالح بشیر از نیجریه  نظرات خود را بیان کردند.