هنگ کنگ؛ چند برداشت زیرچشمی

به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه اینترنتی روزنامه سان، از زمان تصویب قانون استرداد مجرمان به چین، هنگ کنگ شاهد تظاهراتی گسترده در جهت اصلاحات در ساختار این منطقه است. این در حالی است که عقب‌نشینی «کری لم»، رئیس این منطقه، نیز نتوانسته آتش خشم معترضان را فرو بنشاند. اما بیایید نگاهی دقیق‌تر به این تنش‌ها در قطب مالی آسیای شرقی بیندازیم.

در هنگ کنگ چه خبر است؟ 

اعتراض‌ها از ژوئن ۲۰۱۹ زبانه کشید. دولت حاکم بر هنگ کنگ طی قانونی مقرر کرد که مجرمان برای محاکمه باید به چین و تایوان فرستاده شوند. معترضان خشمگین به خیابان آمدند و این آغازی بود بر ماه‌ها شلیک گلوله پلاستیکی از جانب پلیس و استفاده از اسپری فلفل تا بلکه تجمع‌های صلح‌آمیز تظاهرکنندگان شکست بخورد. 

آخرین هفته سپتامبر،‌ مصادف بود با شانزدهمین هفته از حضور مردم در خیابان. در این مدت، ‌تظاهرات دیگر شکلی خشونت‌آمیز به خود گرفته بود و این قطب مالی آسیای شرقی بارها شاهد درگیری میان معترضان با نیروهای پلیس و همچنین حامیان دولت مرکزی چین بود. معترضان سطح تظاهرات را گسترانیده و به مراکز خرید و همچنین فروشگاه‌ها و مراکز خرید کشانده بودند. 

یکشنبه، ۲۹ سپتامبر بود. هیچ خبری دال بر ممنوعیت تجمع از سوی مقام‌ها اعلام نشده بود و بنا بود تظاهراتی در ساعت سه بعدازظهر به وقت محلی آغاز شود. اما پلیس ضدشورش، ساعت‌ها مانده به آغاز تظاهرات، ناگهان شروع کرد به گشت‌زنی در منطقه و گشتن جوان‌هایی که لباس مشکی به تن داشتند. حدود ۴۰ دقیقه پیش از آن‌که تظاهرات آغاز شود، پلیس به سوی مردم گاز اشک‌آور شلیک کرد. از اینجا بود که خشونت‌ها رنگ و بوی دیگری به خود گرفت. 

مردم خشمگینی که در خیابان‌ها ماندند،‌ تظاهرات را ادامه دادند و مواردی نیز شاهد پرتاب بمب‌های دست‌ساز و آتش‌زا و همچنین آجر و سنگ به سوی پلیس بودیم. آن روز ده‌ها نفر زخمی شدند و شماری نیز به‌شدت زخمی شدند.   

اعتراض مردم به چیست؟

کری لم، رئیس اجرایی هنگ کنگ،‌ پیشتر اعلام کرد که به‌طور رسمی قانون استرداد را لغو می‌کند. اما دولت از پذیرش باقی خواسته‌های مردم سر باز می‌زند؛ از جمله تحقیقات مستقل درباره خشونت پلیس علیه معترضان و آزادی بدون قید و شرط دستگیرشدگان. این در حالی است که کری لم اخیرا نیز هرگونه مماشات و توافق با معترضان را رد کرد و گفت که در شرایط فعلی، تن دادن به خواست معترضان به وخیم‌تر شدن اوضاع می‌انجامد. وی در عوض دو عضو جدید را در پلیس مسئول بررسی این موضوع کرد. 

البته این اقدام لم تاحدی قابل‌درک بود، چراکه او خوب دریافته بود که این تظاهرات دیگر ربط چندانی به قانون استرداد نداشت؛ شاید آغاز ماجرا از اینجا کلید خورد، اما اکنون اعتراض‌ها خودِ دولت را نشانه گرفته بود. معترضان بیش از هر چیز به افزایش قبضه قدرت دولت کمونیست چین بر این منطقه اعتراض داشتند. سال‌هاست که چین و هنگ کنگ، از سازوکار «یک کشور، دو سیستم» بهره می‌برند. اما چنین به نظر می‌رسد که شماری معترضان از افزایش نفوذ چین در این منطقه نگران و عصبانی هستند. معترضان قانون استرداد را نشانگانی از تلاش پکن برای سیطره بیشتر بر این منطقه می‌دانند؛‌ گفتنی است که در سال ۲۰۱۵، ۹۹ و ۹ دهم درصد از کسانی که پایشان به دادگاه‌های چین باز شد در نهایت محکوم شدند. 

تظاهرکنندگان هنگ کنگی همچنین معتقدند که رهبر این منطقه باید به شکل و شمایلی دموکراتیک‌تر انتخاب شود. کری لم، رئیس اجرایی این منطقه، از سوی کمیته‌ای ۱۲۰ نفره انتخاب می‌شود؛ بدنه‌ای عموما هوادار چین که تنها شش درصد آرا در آن تعیین‌کننده است.

واکنش چین چگونه بوده است؟‌

پکن واکنش بسیار تندی به این مسئله نشان داده و هشدار داد که معترضان دارند با «آتش بازی می‌کنند». در هفته‌های اخیر پلیس استفاده از ماسک را از سوی معترضان ممنوع کرد (هرچند کسی وَقعی به این قانون نگذاشت!) و ارتش چین نیز ویدئویی از عملیات مبارزه با شورش خود منتشر کرد. در این ویدئو، نیروهای مسلح از بالگردها پایین می‌آیند و با تیراندازی راه خود را از میان خیابان‌ها باز کرده و وارد خانه‌های مردم می‌شوند. تصاویری هم از تمرین ضدشورش پلیس چین (با اهرم‌های بازدارنده بزرگ و چنگال‌مانند) منتشر شد. از سوی دیگر، تصاویری نیز از تمرین نیروهای امنیتی برای سرکوب تظاهرات در چهار مایلی مرکز هنگ کنگ انتشار یافت. ناگفته پیداست که این دست اقدام‌ها، بیش از پیش هنک کنگی‌ها را خشمگین کرد.

این در حالی است که گوگل ۲۱۰ کانال در یوتیوب را بست، بنا به اظهارات این شرکت کانال‌های مذکور بخشی از تلاش «هماهنگ» برای انتشار مطلب و ویدئو درباره تظاهرات هنگ کنگ بوده است. اوضاع برای لم نیز چندان جالب نبود. او مجبور شد سخنرانی سالیانه خود را پس از آن‌که در پارلمان مورد انتقاد شدید قرار گرفت لغو کند. قانون‌گذاران مخالف چین در پارلمان این منطقه، با فریاد و بیان شعارهای ضدچینی سخنرانی رئیس ۶۲ ساله این منطقه را ناتمام گذاشتند.

معترضان چه کسانی هستند؟

معترضان گستره‌ای متنوع از وکلا، روزنامه‌نگاران، فعالان و چهره‌های تجاری را شامل می‌شود که هر کدام در برهه‌ای به این تظاهرات پیوسته‌اند. معترضان اعلام کرده‌اند که تا به نتیجه نرسیدن خواسته‌هایشان از خیابان‌ها بیرون نخواهند رفت. این در حالی است که از زمان سالگرد تشکیل جمهوری خلق چین شاهد شدیدترین و خوشنت‌بار ترین تظاهرات در این منطقه بوده‌ایم و گزارش‌های متعددی درباره شلیک گلوله به سوی معترضان و همچنین حمله اپوزیسیون به افراد هوادار چین و ضرب‌وشتم آن‌ها منتشر شده است. معترضان خواستار استعفای کری لم، عفو سراسری برای افراد بازداشت‌شده و لغو دائمی قانونی استرداد هستند. البته دولت هیچ نشانی از مسامحه از خود نشان نداده است و بازداشت‌شدگان همچنان حکم‌هایی کمابیش سنگین از سوی دادگاه دریافت می‌کنند. 

این در حالی است که آمار نشان از کاهش تعداد معترضان دارد. البته نقدی در این رابطه به آن‌ها وارد نیست؛ مردم نمی‌توانند هر روز دست به تظاهرات بزنند، آن هم وقتی می‌بینند هیچ نتیجه‌ای از کنش مدنی‌شان حاصل نمی‌شود.  به قول یکی از معترضان، «تظاهرات روزانه، جلوی خلاقیت را می‌گیرد!» با این اوصاف، بسیاری از هنگ کنگی‌ها می‌ترسند این منطقه استقلالی را که پیشتر داشت از دست بدهد و بدل به دیگر شهرهای مستعمره‌ای چین شود. با این همه، در خیابان‌های هنگ کنگ هنوز می‌توان هزاران معترض را دید که فریادهای «انقلاب زمانه ما» و «برای هنگ کنگ بجنگید»شان، دست کم برای مدتی کوتاه، امید آینده‌ای بهتر را نوید می‌دهد؛ معترضانی که در ۴۰ دقیقه فرصت ناهارشان به خیابان‌ها می‌آیند و بعد برمی‌گردند سر کار.