شرایط سختِ کار در کارخانه‌های کوچک/ زندگی با دردی که مدام در استخوان‌ها می‌پیچد

به گزارش خبرنگار ایلنا، شهرک صنعتی امام خمینی شهرستان کُردکوی همچون دیگر شهرک‌های تولیدی و صنعتی خیلی از بنگاه‌های کوچک و متوسط را در خود جای داده است و بسیاری از این بنگاه‌ها که با هدف اشتغالزایی روستایی آغاز به کار کرده‌اند، از بانک سینا یا صندوق توسعه ملی بانک کشاورزی تسهیلات بانکی دریافت کرده‌اند. شرکت «تکتا پروتئین گلستان» به عنوان یک واحد تولیدی فرآوری پای مرغ نیز ۲ میلیارد تومان آن تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی بانک کشاورزی استان گلستان دریافت کرده و مهر ماه سال ۹۷ کار خود را آغاز کرده است.

کارگران این واحد تولیدی که تعداد آنها به بیش از ۳۵ نفر می‌رسد در شرایط سختی کار می‌کنند. شاغلینی که اغلب زن هستند و مسئولیت خرج و مخارج خانواده را به عهده دارند. آنها غیر از یک ساعت ناهاری؛ هشت ساعت روی پا می‌ایستند و گاهاً برای رفع خستگی روی صندلی‌های بلندی که مخصوص هر نفر هست، می‌نشینند. در این واحد تولیدی از خط تولید مکانیزه برای سرعت دادن به کار استفاده می‌شود، با این‌حال سختی و دشواری سرعتِ کار بر دوش کارگران این واحد تولیدی نیز هست.

اغلب ساعات کاری روی پا می‌ایستیم

یکی از زنان کارگر شاغل در بخش شست و شوی پای مرغ می‌گوید: باز هم جای امید دارد که مشغول به کار هستیم؛ و گرنه با وجود بالا بودن نرخ بیکاری روزگارمان سیاه‌ بود اگرچه از دستمزدها رضایت چندانی نداریم.

فرآوری پای مرغ در این بنگاه تولیدی کوچک بدون حضور زنان و مردان کارگری که هشت ساعت به طور مداوم و بدون استراحت کار می‌کنند، ممکن نبود. هنگام ظهر یک ساعت بابت ناهار به کارگران فرصت استراحت داده می‌شود اما در همین دقایق است که دردِ انباشته شده در استخوان‌ها در وجودشان می‌پیچد.

زنان شاغل در این واحد تولیدی همچون دیگر زنان شاغل، کارشان شبانه‌روزی است. هشت ساعت در اختیار کارفرما و بقیه روز در اختیار خانواده‌. کار برای این زنان پایانی ندارد و در تمام طول عمرشان پخش می‌شود.

شرایط سختِ کار

در بخش آغازین خط تولید جایی که برای جدا کردن بخش انتهایی پای مرغ تدارک دیده شده، به غیر از یک مرد همگی زن هستند. برخی زنان قسمت میانی پای مرغ را با چاقو جدا می‌کنند. برخی کار شست و شو را انجام می‌دهند، و عده‌ای از کارگران بسته‌بندی می‌کنند. همه اینها با سرعتِ زیاد انجام می‌شود. وارد سالن تولید که می‌شوی اغلب کارگران روی پا ایستاده‌اند. بوی زننده مرغ در هوا پراکنده شده است که با وجود تهویه قوی، بازهم احساس می‌شود. برخی زنان به دلیل سرعت بالای دستگاه، از دستکش استفاده نمی‌کنند. می‌گویند اینطور راحت‌تر هستند. هشت ساعت کار در شرایطی که مدام صدای بلند دستگاه‌ به گوش می‌رسد، باید کار بسیار سختی باشد با این‌حال این کارگران راضی هستند. راضی هستند چون بخش عمده‌ای از هزینه‌های زندگی را می‌توانند از دوش خود بردارند.

تعدادی از کارگران از دستمزدهایشان می‌گویند: حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان حقوق می‌گیریم. بابت هر ساعت اضافه‌کاری نیز شش هزار تومان دریافت می‌کنیم؛ معمولاً کارگران ترجیح می‌دهند، دو ساعت اضافه کاری را پرکنند. بالاخره هزینه‌های زندگی بالا است.

این درحالی است که حداقل دستمزد در سال ۹۸ پایه مزدی یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شده و با مزایا به حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان می‌رسد. اگرچه همین حداقل دستمزد نیز یک فاصله ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی با هزینه‌های سبد معیشت خانوار که اخیراً از سوی شورای عالی کار اعلام شده، دارد.

طبق اظهارات یکی از کارگران؛ برخی از کارگران کارخانه از بندرترکمن و گرگان و شهرهای دیگر می‌آیند و امکاناتی برای ایاب و ذهاب نیز در اختیار کارگران نیست.

او می‌گوید: شوهرم دیسک کمر دارد و نمی‌تواند کار کند. من سرپرست خانه‌ام و باید هزینه خانواده را تامین کنم. بچه مدرسه‌ای دارم و الان که فصل آغاز مدرسه است، مشکلات زیادی برای تامین لوازم و التحریر فرزندم دارم. برای یکی از دخترانم هم باید جهیزیه تهیه کنم؛ اما هنوز حتی یک قلم از وسایلش را هم نگرفته‌ام. نگران آبروی دخترم پیش شوهرش هستم. پسر دیگرم هم سرباز است. تمام بار خانواده روی دوش من است. ۱۰۰ هزار تومان دستمزد بالاتر برای من خیلی زیاد است.

کارگران می‌گویند: از دست دادن کار برای ما شروع مشکلات و بدبختی‌های بسیاری است همین باعث می‌شود درباره مشکلات کاری سکوت کنیم.

۲ میلیارد تومان تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی بانک کشاورزی استان گلستان

اما مدیرعامل شرکت تکتا پروتئین گلستان هم مشکلات خودشان را بازگو می‌کند. او درباره تسهیلات تخصیص یافته به تکتا پروتئین می‌گوید: این واحد صنعتی یکی از ۵ واحد فرآوری پای مرغ در استان گلستان است. این واحد با هدف صادرات پای مرغ فرآوری شده و تحصیل ارز تاسیس شده است. این واحد تولیدی در مهر ماه سال ۹۷ تاسیس شده و زمینه اشتغال ۳۵ تا ۵۰ را به صورت ثابت و فصلی فراهم کرده است. در این واحد تولیدی حدود ۸ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری صورت گرفته است که ۲ میلیارد تومان آن تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی بانک کشاورزی استان گلستان و ۶ میلیارد تومان از سهم آورده شخصی بوده است. همچنین یک میلیارد تومان سرمایه در گردش از محل اعتبارات اشتغال فراگیر دریافت شده است.

به گفته او؛ ظرفیت اسمی شرکت ۳۳۰۰ تن و جذب ماده خام آن ۵۰۰۰ تن در سال بوده است. این شرکت در سال گذشته نزدیک به ۶۵۳ تن پای مرغ صادرات کرده و در ۵ ماه اول سال ۹۸ مقدار ۱۰۰۵ تن محصول فرآوری شده را به کشور چین و تایلند صادر شده است.

او در ادامه تصریح می‌کند: سعی کردیم برای آماده کردن شرایط مساعدتر کار برای کارگران، صندلی‌های مناسبی برای نشستن آنها تهیه کنیم. در عین حال دو عدد تهویه مناسب نصب کرده‌ایم تا هوای سالن تولید مساعد شود. باید یادآوری کنم که بازرس کار نیز برای بررسی شرایط کارگران به اینجا آمده و این بررسی‌ها به طور مداوم انجام می‌شود. ما بیمه تامین اجتماعی برای کارگرانمان رد می‌کنیم و در حوزه مزد هم دستمزد وزارت کار را برای کارگرانمان رد می‌کنیم.

مدیرعامل: حقوق وزارت کار را می‌دهیم

مدیرعامل شرکت تکتا پروتئین تصریح می‌کند: دولت باید از تولیدکنندگان بیش از این حمایت کند. یکی از مشکلات ما این است که قبوض آب با تعرفه‌های عادی حساب می‌شود و هر بار باید جریمه‌های سنگینی بپردازیم. مصرف آب در فرآوری پای مرغ بسیار زیاد است. قبوض برق ما نیز معمولاً خییل سنگین است. وقتی هم که آب قطع باشد مجبوریم آب را به صورت آزاد خریداری کنیم که برای ما مشکل ایجاد می‌کند.

خیلی از بنگاه‌های کوچک و متوسط هستند که قوانین حداقلی اشتغال نیز در مورد آنها رعایت نمی‌شود، قراردادهای کاری آنها یک ماهه و کمتر است، کمتر از حداقل دستمزد دریافت می‌کنند و کارگرانشان هم بیمه نیستند. هیچ نظارتی نیز از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای اجرای دقیق قانون کار انجام نمی‌گیرد. اخیراً وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سهم اشتغال روستایی را ۲۵.۳ درصد در سال ۹۸ اعلام کرده که رقمی افزایشی را نشان می‌دهد. با این‌حال مشخص نیست چقدر از این میزان اشتغال واقعی است و اشتغالی پایدار با شرایط قانون کار به حساب می‌آید. آنچه تحت عنوان اشتغال جدید از سوی دولت به عنوان آمار اعلام می‌شود، واقعی نیست. خیلی از کارگران شرایط اولیه آنچه از نظر قانون کار اشتغال نام دارد، ندارند، یعنی شرایط بیمه‌ای و مزدی قانون کاری در خصوص آنها رعایت نمی‌شود.

گزارش: مریم وحیدیان