ایلنا گزارش می‌دهد؛
قوانین پاسخگوی کسب‌و‌کار‌های جدید نیستند/ حل مشکلات بیمه‌ای و مالیاتی استارت‌اپ‌ها شدنی است
استارت‌اپ‌ها آمده‌اند و در بازار کار تحول ایجاد کرده‌اند، اما مقررات مالیاتی و بیمه‌ای هم‌پای آنها متحول نشده و در مواردی تبدیل به بندی بر پای کسب و کارهای نو شده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، می‌شود گفت هر کسی که آشنایی ناچیزی با اقتصاد و کسب و کار دارد به این واقعیت اذعان می‌کند که استارت‌اپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان آینده اقتصاد هستند. شاید چند سال پیش موضوع اینطور مطرح می‌شد که استفاده از اینترنت به رونق کسب و کار‌ها و توسعه می‌انجامد، اما حالا دیگر صورت‌بندی موضوع به این شکل درآمده که بدون اینترنت، هوش مصنوعی و هر آنچه در حیطه اقتصاد دانش‌بنیان جا می‌گیرد، نمی‌توان روی پا ماند.
هر چند فراگیر شدن اینترنت در ایران با تاخیر رخ داده، اما در سال‌های اخیر دسترسی و استفاده از اینترنت با شیب بسیار تندی افزایش یافته است. آخرین اطلاعات نشان می‌دهد 74 میلیون ایرانی یعنی بیش از 90 درصد جمعیت کشور به اینترنت دسترسی دارند. همانطور که پیش‌بینی می‌شد با فراگیر شدن استفاده از اینترنت در ایران از فضای مجازی در اقتصاد و کسب و کار نیز بیشتر بهره گرفته شد. در سال‌های اخیر نه تنها شاهد نقش‌آفرینی اینترنت در کسب و کارهای قدیمی بوده‌ایم که کسب و کارهای جدیدی بر اساس توسعه فضای مجازی شکل گرفته است. موفقیت برخی از این کسب و کار‌ها تا حدی بوده که برای توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات نقش ویژه‌ای در ایجاد شغل در کشور تعریف شده است.
وعده ایجاد سالانه 100 هزار شغل
دو سال پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کرد که تعهد سالانه 100 هزار شغل در این بخش وجود دارد. محمدجواد آذری جهرمی گفت ازجمله برنامه‌هایی که این وزارتخانه برای ایجاد شغل دنبال می‌کند حمایت از کسب و کارهای نو و استارت‌اپی است.
19 تیر ماه امسال طرح «نوآفرین» با هدف حمایت از کسب و کارهای نوپا از سوی وزارت ارتباطات و فناوری طالاعات رونمایی شد. حدود یک هفته بعد وزیر ارتباطات عنوان کرد که با اجرای طرح نوآفرین انتظار می‌رود 68 هزار شغل ایجاد شود. البته آنطور که برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد ارتباطات و فناوری اطلاعات در پنج سال اخیر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در ایجاد یک میلیون و 800 هزار شغل تاثیر داشته است. یک مقایسه بین یکی دو سال اخیر با یک دهه پیش نشان می‌دهد که اینترنت فضای کسب و کار را به کلی متحول کرده است. روزی نیست که چند اپ جدید ایرانی به بازار نیاید و کسب‌و‌کار‌ها نو در بسیاری از حوزه‌ها ایجاد شده و در مواردی بسیار موفق بوده‌اند. نمونه آن تاکسی‌های اینترنتی هستند که درصد بالایی از افراد جامعه اپلیکشن‌های آن را در گوشی‌های خود نصب کرده و از آن استفاده می‌کنند. در این شرایط پیش از هر زمان دیگر لزوم تطبیق قوانین با فضای جدید احساس می‌شود؛ اتفاقی که تاخیر در آن خسارت جبران‌ناپذیری به دنبال دارد.
نیازمند قوانین شفاف مالیاتی هستیم
«خوشبختانه نظام کارآفرینی ما در حال شکل‌گیری و پوست‌اندازی است و در کنار آن نظام دستمزد، روابط کار، بیمه و تامین اجتماعی هم باید تغییر کند. تاکسی‌های اینترنتی راه افتاد اما نظام بیمه و دستمزد ما نمی‌تواند پاسخگوی این سیستم جدید باشد و باید برای حمایت بیمه‌ای و حقوقی از شاغلان این بخش پیش‌بینی‌های لازم را صورت دهیم.»
این اظهارنظر را محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ششم مرداد ماه امسال انجام داد. باید دانست که کاستی‌ها در این زمینه قابل تسری به دیگر کسب و کارهای نو هم هست. واقعیت این است که قوانین و مقررات ما در حوزه کار، بیمه، مالیات و ... هم‌پای کسب‌و‌کار‌های نو رشد نکرده‌اند. بر این اساس در مواردی قوانین و مقررات موجود بندی بر پای استارت اپ‌ها شده‌اند. موارد زیادی هست که باید در مورد آنها مطابقت صورت گیرد. مالیات‌ستانی از کسب و کارهای نو یکی از مهمترین این موارد است.
عباس آرگون (عضو اتاق بازرگانی و فعال حوزه کار) با بیان اینکه نیاز استارت‌اپ‌ها تعریف قاعده و ضابطه مالیاتی است، عنوان می‌کند: شکی نیست که برای کسب درآمد و اداره کشور نیازمند درآمد‌های مالیاتی هستیم. اکنون که تحریم‌ها تشدید شده و ما در زمینه فروش نفت با مشکلاتی مواجه هستیم، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا کرده است. ما اکنون بیش از پیش به درآمد‌های مالیاتی نیاز داریم.
آنطور که برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد ارتباطات و فناوری اطلاعات در پنج سال اخیر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ایجاد یک میلیون و 800 هزار شغل تاثیر داشته است.
او ادامه می‌دهد: توسعه پایه‌های مالیاتی یک ضرورت است، اما این نباید به معنای ضربه زدن به استارت‌اپ‌ها باشد. این واقعیت دارد که شفافیت، عدالت می‌آورد. ما اگر به دنبال عدالت مالیاتی هستیم نیاز به قوانین شفاف مالیات‌ستانی از کسب و کارهای نو داریم. وجود قاعده و ضابطه باعث می‌شود طرح‌های دیگر اعم از معافیت‌های مالیاتی هم دنبال شود.
حل مشکلات بیمه‌ای استارت‌اپ‌ها شدنی است
بر عکس آنچه تصور می‌شود کار استارت‌اپی کار آسانی نیست. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد 90 درصد استارت اپ‌ها شکست می‌خورند و تنها 10 درصد آنها به سود می‌رسند. در این میان وجود برخی حمایت‌ها ضروری به نظر می‌رسد؛ این همان کاری است که وزیر ارتباطات می‌گوید با اجرای طرح نوآفرین دنبال آن هستند. در طرح توجیهی کارآفرین صراحتا به معافیت مالیاتی برای استارت‌اپ‌ها با شرایط و ضوابط خاص تاکید شده است. در این طرح به معافیت بیمه‌ای هم اشاره شده. این موضوع زمانی بیشتر اهمیت می‌یابد که بدانیم مشکلات بیمه‌ای و لزوم تطبیق قوانین و مقررات بیمه‌ای با تغییرات جدید ضروری است.
تاکید بر فراگیر شدن خدمات بیمه‌ای در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به هر میزان که شهروندان یک جامعه بیشتر تحت پوشش بیمه باشند، رفاه آن جامعه نیز بیشتر است. در زمینه پرداخت حق بیمه بازنشستگی در واحد‌های تولیدی مشکلات زیادی وجود دارد. اگر پای صحبت کارگران بنشینید یکی از اولین و اصلی‌ترین موضوعاتی که مطرح می‌کنند این است که برخی کارفرمایان از پرداخت بیمه فرار می‌کنند. آنها یا کارگر‌شان را بیمه نمی‌کنند یا حق بیمه کمتری پرداخت می‌کنند و خلاصه هر کاری می‌کنند تا از زیر بار تعهدات بیمه‌ای شانه خالی کنند. بر همین اساس است که نظارت بر کارگاه‌ها و شناسایی موارد تخلف به یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های بازرسان تامین اجتماعی تبدیل شده است. در حالی که برخی کارفرمایان با وجود نظارت سختگیرانه فرار بیمه‌ای دارند، چطور می‌توان جلو فرار بیمه‌ای کارفرمایانی را گرفت که شاید حتی دفتر کار هم نداشته باشند و همه چیزشان خلاصه می‌شود در یک اپلیکیشن؟
از طرفی نیاز است قوانین مشخصی در زمینه منازعات و اختلافاتی که پیش می‌آید وجود داشته باشد تا دادگاه‌ها بتوانند با استناد بر آنها قضاوت کنند و از طرف دیگر در بحث بیمه و مالیات کسب و کارهای جدید، نیاز به قانون‌گذاری داریم.
آرگون معتقد است که حل مشکل بیمه‌ای استارت‌اپ‌ها شدنی است.
به گفته او، یک کسب و کار یا در تملک شخصی حقیقی یا شخصیتی حقوقی است. اینکه مالک یک کسب و کار مشخص باشد به ما کمک می‌کند او را مجبور کنیم قواعد را رعایت کند.
این فعال حوزه کار ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد در این زمینه هم بیش از آنکه زمینه اعمال قانون نباشد، خود قانون وجود ندارد. وقتی در مورد کسب و کارهای سنتی حرف می‌زنیم قواعد و مقررات بیمه‌ای درباره آنها مشخص است. صاحبان بنگاه‌های اقتصادی ملزم به بیمه کردن کارکنان خود هستند، اما شرایط در مورد کسب و کارهای نو فرق می‌کند. بسیاری از این کسب و کار‌ها بر پایه دورکاری شکل می‌گیرند و به صورت کلی شکل کار مستخدمان این حوزه با شاغلان سنتی فرق دارد.
او با بیان اینکه ما در سال‌های اخیر طرح هایی برای بیمه برخی از کسب و کار‌ها تعریف کردیم و شاید بتوان با تغییراتی این طرح‌ها را در مورد کسب و کارهای جدید نیز پیاده کرد، می‌گوید: ماهیت شغل‌های خانگی نیز اینطور بود که ساعت کاری مشخص وجود نداشت، اما با اجرای طرح‌هایی شاغلان این حوزه از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند شدند. درباره کسب و کارهای نو نیز باید طرح‌هایی ارائه داد و اجرا کرد.
قانون‌گذاری احتمالا به مجلس بعدی کشیده می‌شود
احمد امیر‌آبادی (عضو کمیسیون اقتصادی مجلس) نیز در گفتگو با ایلنا عنوان می‌کند که دولت در حال تدوین لایحه‌ای در ارتباط با کسب‌و‌کار‌های جدید است و منتظر تدوین و ارسال آن به مجلس هستیم.
او ادامه می‌دهد: از طرفی نیاز است قوانین مشخصی در زمینه منازعات و اختلافاتی که پیش می‌آید، وجود داشته باشد تا دادگاه‌ها بتوانند با استناد بر آنها قضاوت کنند و از طرف دیگر در بحث بیمه و مالیات کسب و کارهای جدید، نیاز به قانون‌گذاری داریم.
نماینده مردم قم در مجلس با بیان اینکه مجلس دهم تعداد زیادی لایحه و قانون در دست بررسی دارد، می‌گوید: برای بررسی این لوایح و طرح‌ها حتی یک جلسه به جلسات هفتگی مجلس اضافه کرده‌ایم، اما بعید به نظر می‌رسد طرح‌ها و لوایح تازه بررسی شوند، مگر اینکه این طرح‌ها و لوایح قید یک یا دو فوریت داشته باشند. در این صورت ممکن است درباره کسب و کار‌ها جدید قانونی در مجلس دهم تصویب شود، اما به احتمال زیاد این کار به مجلس بعدی سپرده خواهد شد.
تاخیر ما را عقب می‌اندازد
فراگیر شدن استفاده از اینترنت یک پیام مهم دارد: سرعت تحولات به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. اگر قبلا تاخیری یک ساله یا یک ماهه خسارت بار بود، اکنون یک هفته، یک روز و حتی یک ساعت تاخیر می‌تواند ما را عقب بیندازد. انتظار می‌رود هم‌پای فراگیر شدن استفاده از اینترنت و در شرایطی که هر روز کسب و کار جدیدی مبتنی بر فضای وب ایجاد می‌شود، قوانین نیز تغییر کنند و منعطف شوند. استارت‌اپی‌ها که از آنها با عنوان آینده بازار کار یاد می‌شود، نیاز به اقدامی عاجل در زمینه مقررات مالیاتی و بیمه‌ای هستند. این مهم با توجه به شرایط بازار کار و نرخ بیکاری دو رقمی در ایران ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
