توافق سیاسی سودان، ترکیبی از تهدید و تطمیع بود/ بریتانیا انقلاب را با پنبه سر بُرید

«جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح ابعاد و پیامدهای توافق سیاسی اپوزیسیون سودان و شورای نظامی این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: امضاء توافق‌نامه سیاسی میان اپوزیسیون سودان و شورای نظامی این کشور را می‌توان با نگاه خوشبینانه و بدبینانه مورد تحلیل و واکاوی قرار داد. عده‌ای بر اساس داده‌ها و متن توافق‌نامه مذکور معتقدند که امضاء آن می‌تواند پیامدهای خوب سیاسی به دنبال داشته باشد؛ به گونه‌ای که همین طیف معتقدند یکی از پیامدهای توافق مذکور این است که جلوی تحرک‌های قهرآمیز گرفته می‌شود. این جریان در ادامه اعلام می‌کنند که سودان در وضعیت کنونی، گذار را تجربه می‌کند و حتی معتقدند که برای عبور از مرحله دشوار و بن‌بست‌های موجود باید چنین توافقی به امضاء می‌رسید.

وی ادامه داد: باید متوجه بود که در شرایط کنونی، توده مردم از جابه‌جایی و حذف مهره‌های قدیمی خوشحال هستند و از سوی دیگر نخبگان امیدوارند که ساختار سیاسی سودان به زودی تغییر کند و شاهد بهبود اوضاع باشند. در مقابل این وضعیت دیدگاه منفی و نقادانه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد اوضاع به این خوبی‌ها که گفته می‌شود نیست. حاملان این دیدگاه معتقدند که شورای نظامی سودان توانسته مخالفان و اپوزیسیون را فریب دهد و نهایتاً آنها دست به امضاء توافق‌نامه‌ای بزنند که بر اساس آن قرار است حاکمیت سودان به مدت سه سال در دست نظامی‌ها قرار داشته باشد و پس از آن غیرنظامی‌ها حکومت را در دست خواهند گرفت. داده‌ها و همچنین اظهارات به خوبی نشان می‌دهد که نظامی‌ها با امضاء گرفتن از اپوزیسیون توانسته‌اند به خود مشروعیت بدهند و در مقابل این موضوع موجب شده تا مردم با دیدن این وضعیت فریب بخورند و به خانه‌های خود بازگردند.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه بسیاری از شعارهای مردم با امضاء توافقنامه سیاسی بایکوت شد، گفت: مردم و برخی از جریان‌های اصلی سودان معتقدند که توافقنامه مذکور که میان شورای نظامی و اپوزیسیون به امضاء رسید، باعث شد تا شعارهای آنها در میان سطور این توافق دفن شود؛ چراکه شاهد بودیم مردم خواهان برکناری تمام مهره‌های نظامی و سیاسی سودان و همچنین باقی‌مانده‌های حکومت «عمر البشیر» بودند که این موضوع عملیاتی نشده است. این توافق زمانی به امضاء رسیده که دلارهای عربستان و امارات راه به جایی نبرد و در طرفی دیگر ایالات متحده برای جلوگیری از خلق بحران جدید در آفریقا دست به اعمال فشار در این کشور زد تا اوضاع حتی به صورت نسبی آرام شود. از این منظر من معتقدم که توافق سودان ترکیبی از تهدید و تطمیع بود.  

قنادباشی افزود: یکی از دولت‌هایی که نفوذ آن در این پرونده دیده نشده یا کمتر مورد بررسی قرار گرفته، بریتانیا است. نکته اساسی اینجاست که شورای نظامی سودان به مدت سه سال زمام امور در سودان را به دست خواهد گرفت و در این مدت فرصت دارند تا خود را به هر نحوی که شده تثبیت کنند. این استراتژی دقیقاً توسط کشورهای غربی مورد بررسی قرار گرفته بود و در نهایت به شورای نظامی ابلاغ شد؛ چراکه آنها با امضاء توافق نامه میان خود و شورای نظامی توانستند مردم را به خانه‌های خود برگردانند. از جهت دیگر نفوذ بریتانیا در اتحادیه آفریقا تسهیل کننده این روند به نفع لندن و نظامیات تحت امر آنها بود؛ به گونه‌ای که مردم عملاً نظامی‌ها را مسبب وضعیت فعلی می‌‌دانستند اما با امضاء این توافق به آنها وجهه رسمی داده شد.   

وی در پایان تصریح کرد: اگر فردای شروع حکومت نظامیان بر سودان که مدتش سه سال است، شاهد آن بودیم که لباس نظامی آنها تبدیل به کت و شلوار دیپلماتیک شد تعجب نکنید، چراکه این سیاست عمر البشیر بود و باقی مانده‌های حکومت او همچنان حامل تفکر وی هستند. موضوعی که باید بیشتر به آن دقت شود این است که اعمال فشار غربی‌ها (به خصوص بریتانیا و آمریکا) بر اتیوپی باعث شد تا این قرار داد به سرعت و زیر چتر سکوت نسبی رسانه‌ها به امضاء طرفین برسد. من معتقدم که این راهبرد به دلیل نفوذ بریتانیا در کشورهای آفریقایی باعث شد تا انقلاب سودان به پنبه سر بریده شود. نمونه این وضعیت را در مصر شاهد بودیم؛ به صورتی که راهبرد به سمت و سویی رفت که مردم مصر به خانه‌های خود رفتند و سپس نظامیان کودتایی را طراحی کردن که تا به امروز قدرت در انحصار آنها قرار گرفت.