بحران مالی در فوتبال ایران؛ از متمول‌ها تا بی‌بضاعت‌ها
«مشکلات مالی» در فوتبال ایران ماجرای تازه‌ای نیست و حکایت بدهکاری باشگاه‌ها به مربیان و بازیکنان را همه می‌دانند. با این حال شلختگی مالی این سال‌ها بیشتر نشانه سوءمدیریت بوده. مدیران با وجود پول نسبتا زیادی که وارد حساب باشگاه می‌شد، ولخرجی می‌کردند تا مجموعه را با تراز مالی منفی تحویل مدیر بعدی بدهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حکایت لیگ نوزدهم اما به نظر می‌رسد متفاوت باشد. شرایط ویژه اقتصادی به معنی کاهش بودجه باشگاه‌ها خواهد بود. هرچند در سال‌های گذشته تلاش شده تزریق بودجه مستقیم به باشگاه‌ها قطع شود، ولی درآمدزایی به روش‌های استاندارد مثل پخش تلویزیونی و فروش محصولات باشگاه هنوز میسر نیست و کسب درآمد از اسپانسرهایی که به باشگاه‌ها وصل می‌شوند هم حکم تزریق بودجه غیرمستقیم را دارد. حتی اگر بپذیریم که این اسپانسرها بدون سفارش و از روی اشتیاق سراغ باشگاه‌ها می‌روند، شرایط اقتصادی قطعا روی کشش آنها به سمت ورزش تأثیر منفی می‌گذارد.
مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال هم به تازگی تأیید کرد که شرایط لیگ نوزدهم متفاوت است و باشگاه‌ها باید خودشان را با این شرایط تطبیق بدهند: «ما برای فضای موجودی که در کشور هست برنامه داریم. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند برای تحریم‌ها یک آرایشی هست که باید با آنها کار را پیش ببریم. ما با باشگاه‌های لیگ برتری صحبت کردیم و به آنها گفتیم با توجه به اوضاع مهمی که در قسمت ارز و باقی چیزها داریم اگر می‌خواهند بازیکن خارجی بیاورند حتما باید بازیکنی بیاورند که کیفیت بالاتری از بازیکنان ایران داشته باشد. این موضوع باعث می‌شود تا ما هر بازیکنی را وارد ایران نکنیم و دچار مشکل نشویم.»
چند روز قبل روزنامه «دنیای اقتصاد» هم در گزارشی با عنوان «چیزی به نام لیگ نوزدهم خواهیم داشت؟» بابت شرایط اقتصادی فوتبال ابراز نگرانی کرد. در بخشی از این گزارش آمده: «با این شرایط واقعا معلوم نیست مرداد‌ماه آینده یک لیگ ۱۶ تیمی به‌عنوان «لیگ نوزدهم» خواهیم داشت یا نه؟ برخی تیم‌ها چنان بیمارند که شاید پیکر نیمه‌جان‌شان به فصل بعد نرسد و برخی نامدارترها هم آنقدر مساله دارند که قطعاً با قدرت کامل در این رقابت‌ها حاضر نخواهند بود.»
سایپا، یکی از باشگاه‌های مرفه فوتبال ایران در فصل جاری شاید برای نخستین‌بار گرفتار مشکلات مالی است و همین اتفاق به قیمت اختلاف با علی دایی و برکناری این مربی تمام شد. البته وضعیت سایپا که گفته می‌شود 60 درصد از مطالباتش را پرداخت کرده نسبتا خوب است. استقلال که می‌تواند روی درآمد حامی مالی و لیگ قهرمانان آسیا حساب کند، تنها 40 درصد از مبلغ قرارداد بازیکنان را پرداخت کرده. پرسپولیس هم که شرایط مالی نسبتا مشابهی با استقلال دارد، برای پرداخت بدهی برانکو به دردسر افتاده و شاید این موضوع به قیمت جدایی مربی کروات تمام شود.
اگر از تراکتورسازی که مالک شخصی دارد بگذریم، باشگاه‌های شهرستانی نسبت به تهرانی‌ها بحران مالی بزرگتری را تجربه می‌کنند. پدیده، پارس جنوبی جم، نساجی و سپیدرود در مقاطعی از فصل گرفتار مشکلات مالی شدند و استقلال خوزستان، آخرین تیمی که پیش از پرسپولیس قهرمان لیگ برتر شده، بابت مشکلات مالی با کسر شش امتیاز روبه‌رو و محکوم به سقوط شد.
تأثیر این مشکلات روی کیفیت لیگ هم آشکار است و فاصله بین تیم‌های مدعی و تیم‌های پایین جدول افزایش نگران‌کننده‌ای پیدا کرده. چند تیم پایین جدولی نتوانستند کیفیتی مناسب لیگ برتر به نمایش بگذارند و خوش‌شانس بودند که تنها دو تیم سقوط می‌کند و استقلال خوزستان با شرایط اسفبارش از مدت‌ها قبل یکی از این دو جایگاه را رزرو کرده بود.
به هر حال این تیم‌ها در لیگ ماندند و قرار است با مشکلات مالی مضاعف وارد لیگ نوزدهم شوند. شروع تمرینات برای فصل جدید مستلزم تسویه بخشی از بدهی لیگ هجدهم و پیش‌پرداخت بخشی از قرارداد جدید خواهد بود که بار مالی سنگینی را به این باشگاه‌ها تحمیل می‌کند. پرداخت قرارداد خارجی‌ها هم با بالا رفتن قیمت دلار روز به روز پیچیده‌تر می‌شود.
جزییات جلسه‌ای که فدراسیون فوتبال با مدیران باشگاه‌ها داشته منتشر نشده، ولی ظاهرا تنها راهی که می‌تواند لیگ را سر پا نگه دارد، تن دادن باشگاه‌ها به کاهش هزینه‌ها با توجه به تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی این روزهاست. اگر پنجره نقل و انتقالات پیش‌رو شبیه سال‌های قبل به رقابت مدعیان برای صید ستاره‌ها با پرداخت ارقام نجومی تبدیل شود، اصلا بعید نیست که باشگاه‌ها در میانه راه لیگ کم بیاورند.
به نظر می‌رسد تنها راهی که می‌تواند به خانواده فوتبال برای عبور از این پیچ خطرناک کمک کند، تن دادن به ریاضت اقتصادی و کاهش هماهنگ ارقام قراردادها و وسواس در جذب مربیان و بازیکنان خارجی است. بازیکنان و مربیان فوتبال این روزها در شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند خودشان را در کنار مردم و غمخوار آنها نشان بدهند، ولی آیا در عمل هم حاضرند برای داغ ماندن تنور فوتبال و خدمت به هواداران رقم قراردادشان را پایین بیاورند؟
شکست‌های تلخ و ناباورانه! تصورش را هم نمی‌کردیم. استقلال حذف، پرسپولیس هم حذف! غول‌های فوتبال ایران وداع تحقیر‌آمیزی با لیگ قهرمانان آسیا داشتند. شدت ضعف‌های فنی دو تیم به حدی بود که حتی کار به بازی آخر هم نکشید! یعنی چنانچه استقلال و پرسپولیس بازی‌های آخر در مرحله گروهی را هم با بردهای پر گل تمام کنند، بازهم شانسی برای صعود نخواهند داشت.
تاریخ بازی‌های دو تیم در لیگ قهرمانان آسیا را که ورق بزنیم، در هیچ نقطه‌ای چنین ناکامی بزرگی نمی‌یابیم. دو تیم با هم در اوج عجز و ناتوانی از لیگ قهرمانان آسیا کنار رفته‌اند که موجی از خشم و انتقاد را میان هواداران دو تیم به پا کرده است.
حال شاید هواداران پرسپولیس به واسطه نزدیکی تیم‌شان به جام قهرمانی لیگ و فرصت یک قهرمانی دیگر در جام حذفی چندان این حذف را مصیبت بار ندانند. ضمن اینکه ارتش سرخ فصل پیش درحالی از لیگ قهرمانان آسیا کنار رفت که فینال این رقابت‌ها را تسخیر کرده بود و حتی اگر قدری شانس و اقبال همراهش بود، می‌توانست قهرمان این رقابت‌ها هم لقب بگیرد.
برای هواداران استقلال اما حذف از آسیا جانکاه‌تر بود. این شکست برای آبی‌‌دلان طعم گس‌تری داشت. آنها نه در لیگ و نه در جام حذفی به جامی نرسیده‌اند و شکست مقابل الدحیل نیز موجب شد وداع تلخی با لیگ قهرمانان آسیا داشته باشند و سومین جام را هم از دست رفته ببینند.
بعد از باخت به الدحیل بمبارانی از انتقادها روی سر مدیران استقلال فرود آمد و در این میان بازیکنان هم از نقد‌ها در امان نبودند. بیش از همه مرتضی تبریزی؛ مهاجمی که در بازی با الدحیل عملکرد نا‌امید‌کننده‌ای داشت و بازهم نتوانست از موقعیت‌های به دست آمده بهره ببرد، مورد نقد واقع شد. گفته بودند که مجیدی آمده تبریزی را احیا کند اما کاری از دستان فرهاد هم ساخته نبود تا مخالفان حضور این بازیکن در استقلال تعدادشان به طرز چشمگیری فزونی بگیرد و حتی خواستار جدایی‌اش شوند. آدرس انتقادهای تند از این مهاجم را اگر بخواهید، می‌توانید سری به پیج‌های هواداری فعال در اینستاگرام بزنید.
البته در جبهه سرخ نیز دایره‌ای از انتقادهای تند به بودیمیر هم وجود داشت. مهاجمی که مانند تبریزی نتوانست در نیم‌فصل دوم عملکرد امیدوارکننده‌ای داشته باشد و باری از روی دوش پرسپولیس بردارد. بودیمیر نیز به مانند تبریزی در بازی منجر به حذف تیمش در لیگ قهرمانان آسیا یکی از ضعیف‌ترین مردان حاضر در ترکیب تیمش بود. بسیار ناکارآمد و فرسنگ‌ها دور از آمادگی. هواداران پرسپولیسی که خواستار جدایی بودیمیر بودند نیز به وفور دیده می‌شدند، نه انگشت شمار؛ به همان اندازه که علیه تبریزی هجمه ساختند. آخر فصل است و این انتقادها بدون شک ترکش‌هایش به تبریزی و بودیمیر خواهد خورد و به نظر می‌رسد نخستین جدا شده‌های دو تیم همین مهاجمانی باشند که دستمزدهای گزافی هم از تیم‌های‌شان دریافت کردند و حالا هیچ جایگاهی هم روی سکوها ندارند.
