شکرخدا گودرزی:
برای برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر دنبال لنگه کفش در بیابان نباشیم/ دعوت از کار بی‌کیفیت خارجی، زدن بر سر هنرمند ایرانی است
شکرخدا گودرزی با بیان اینکه در برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر دنبال لنگه کفش در بیابان نباشیم، گفت: برپایی این بخش تحت هر شرایطی و با حضور گروه‌هایی که به شکل پیش پا افتاده با ما برخورد و تصور می‌کنند تئاتری‌ها ما قابل گفتگو نیستند و عقب مانده‌اند، برای تئاتر ما غنیمت نیست. پیشنهاد من این است که اگر از لحاظ بودجه و شرایط، امکان دعوت از گروه‌های مطلوب را نداریم بخش بین‌الملل را به‌طورکلی کلا حذف کنیم و به جای آن بخش داخلی را با رویکرد تئاتر ملی تقویت کنیم.
شکرخدا گودرزی با طرح این سوال که «آیا وجود بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر لازم است یا نه؟» به خبرنگار ایلنا، با مروری گذرا بر تاریخچه‌ای از حضور تئاترهای خارجی در ایران، گفت: روند برگزاری رویدادی بین‌المللی برای تئاتر، بعد از انقلاب ادامه داشت و جشنواره تئاتر فجر آرام‌آرام شکل پیدا کرد. در سال‌های اولیه برگزاری آن، بیشتر کشورهای فارسی زبان اطراف ایران مهمانان خارجی بودند؛ مانند کارگردان تاجیکی که نمایش‌هایی با محوریت شاهنامه را می‌آورد. تا اینکه بعدها آثاری به جشنواره آمد که در بین‌شان گروه‌ها و چهره‌های مطرح جهانی هم دیده می‌شد؛ مانند گروه «برلینر آنسامبل» که بنیان‌گذارش برتولت برشت بود با حضور هلن ویگل (همسر برشت) و کلاوس پایمان (مدیر هنری گروه). آخرین خاطره خوش ما از یک اثر شاخص جهانی که در ایران اجرا رفت، اثری از یوجینو باربا بود که در سی و پنجمین دوره جشنواره تئاتر فجر اجرا شد.
این کارگردان تئاتر یادآور شد: اما می‌خواهم کمی عمیق‌تر شویم و به این سوال‌ها پاسخ دهیم که آیا برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر، به شکلی که در چند سال اخیر برگزار شده، چیزی به تئاتر ما اضافه کرده است؟ اساسا اجرای نمایش‌های بخش بین‌الملل ضرورتی دارد؟ چرا می‌خواهیم آثار خارجی بیایند و این رابطه را داشته باشیم؟
گودرزی با اشاره به هدف برپایی جشنواره‌های بین‌المللی شاخص تئاتر به‌عنوان مهم‌ترین محل دیدار گروه‌های تئاتری جهانی، گفت: طبق اساسنامه‌ها و آئین‌نامه‌های این جشنواره‌ها، هدف از برگزاری این رویداد با مشارکت کشورهای دیگر این است که گروه‌ها با توجه به فرهنگ بومی و زیستی خودشان در این جشنواره‌ها آثاری هنری عرضه داشته باشند تا این فرهنگ‌ها به نوعی در گفتگوی باهم قرار بگیرند.
او با تاکید بر اینکه سند اصلی یونسکو هم بر شکل‌گیری همین گفتگو استوار است، گفت: جشنواره‌های جهانی جایی هستند که این گفتگوی بین تمدن‌ها و فرهنگ‌ها باید در آن صورت بگیرد، داشته‌های فرهنگی کشورها عرضه و مشاهده شوند و از این دیدن و مشاهده، انتقال تجربه بین گروه‌ها در روش‌هایی اجرایی، سبک‌ها و شیوه‌ها و... اتفاق بیفتد؛ و مهم‌تر اینکه نهادهای فرهنگی باهم به این گفتگو برسند.
این نویسنده و کارگردان یادآور شد: در نتیجه این تعامل می‌تواند بر بالندگی و رشد تئاتر کشورها تاثیر گذاشته و تئاتر کشور میزبان از وضعیت موجود به یک وضعیت مطلوب برسد. در حالی که ما امروز چنین دستاوردی از بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر نداریم چون بسیاری از گروه‌های مطرح، خاص و شاخص جهانی کمتر به دعوت ایران جواب مثبت می‌دهند.
گودرزی با اشاره به دو دلیلی که گروه‌های شاخص جهانی دعوت جشنواره فجر را نمی‌پذیرند، گفت: نخست اینکه کارگردان‌های شاخص حاضر نمی‌شوند با توجه به شرایط کشورها، در آثارشان دست ببرند و به نفع کشور میزبان تئاترشان را تغییر دهند. از سوی دیگر، چون گروه‌های بزرگ و خاصی هستند هزینه بالاتری هم برای حضور در ایران طلب می‌کنند که با میزان بودجه‌ای که برای بخش بین‌الملل داریم هم‌خوانی ندارد. چراکه در تئاتر، همه اعضای گروه و ابزار باید حضور داشته و هزینه حمل و نقل، نور و دکور باید پرداخت شود. بنابراین حضور گروه‌های بزرگ در کشورمان، تا حد زیادی گران درمی‌آید. البته همه اینها راه‌حل‌هایی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنم.
گودرزی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد جشنواره تئاتر فجر بیش از آنکه به کیفیت اهمیت دهد، آمارگرا بوده است، گفت: در چنین شرایطی، تصور می‌کنیم اگر تعداد نمایش‌ها و کشورهای شرکت‌کننده در جشنواره زیاد شود ما در آن گفتگو موفق‌تر بوده‌ایم. در صورتی که به نظر من این درست نیست. چون مجبور می‌شویم پول کمی که داریم را بین گروه‌های زیادی تقسیم کنیم که این نتیجه‌ای جز اینکه مجبور به حذف گروه‌های درجه یک شویم، ندارد و در نتیجه گروه‌های ضعیف‌تری را دعوت می‌کنیم که گاهی ضعف آنها آنقدر زیاد است که گروه‌های آماتور و جوان خودمان از آنها بهتر کار می‌کنند. بنابراین از لحاظ کیفی چیزی برای اضافه کردن به تئاتر ما ندارند.
او ادامه داد: یعنی ما هر سال، هزینه اقامت و رفت و آمد گروه‌هایی را متقبل می‌شویم تا در گفتگو با تئاتر جهان قرار بگیریم اما گفتگویی صورت نمی‌گیرد چون گروهی تجربی و آماتور را دعوت کرده‌ایم که آمدن به ایران برایش افتخار است. یعنی بخش بین‌الملل جشنواره فجر تبدیل به فرصتی شده تا در نشست‌های مطبوعاتی بگوییم کشورهای زیادی را دعوت کرده‌ایم، پس وجاهت بین‌المللی بیشتری داریم.
این بازیگر تئاتر و تلویزیون، خاطرنشان کرد: این گروه‌ها در سالن‌های کوچک، با تعداد اجرای اندک و محدودیت فضای سالن و مخاطب کم اجرا می‌شود و مجالی برای گفتگو باقی نمی‌گذارد؛ اما اگر به جای اینها، یک یا دو گروه دعوت و این هزینه صرف آنها شود، می‌توانند چند روز متوالی اجرا کرده و زمینه دیدن و انتقال تجربه بیشتری فراهم کرد.
گودرزی با بیان اینکه در برگزاری بخش بین‌الملل دنبال لنگه کفش در بیابان نباشیم، گفت: برپایی این بخش تحت هر شرایطی و با حضور گروه‌هایی که به شکل پیش پا افتاده با ما برخورد و تصور می‌کنند تئاتری‌ها ما قابل گفتگو نیستند و عقب مانده‌اند، برای تئاتر ما غنیمت نیست. پیشنهاد من این است که اگر از لحاظ بودجه و شرایط، امکان دعوت از گروه‌های مطلوب را نداریم بخش بین‌الملل را به‌طورکلی کلا حذف کنیم و به جای آن بخش داخلی را با رویکرد تئاتر ملی تقویت کنیم.
او تشریح کرد: با بودجه بخش بین‌الملل، می‌توان بخش ملی را پر و پیمان‌تر و درست‌تر برپا کرد تا گروه‌های شهرستانی امکان اسکان و تماشای کار همدیگر را در طول جشنواره داشته باشند و جنب‌وجوش و هیجان استان‌ها قدرتمندتر شود.
گودرزی با بیان اینکه «بهتر است مدیران ما شهامت و جسارت کافی برای اعلام اینکه امکان برگزاری بخش بین‌الملل را نداریم، داشته باشند» گفت: چه لزومی دارد اتفاقی را بدون نقد و بررسی، به صورت مدام تکرار کنیم؟ تئاتر ما امروز، یک سر و گردن از آنچه به نام تئاتر خارجی در جشنواره می‌آورند بالاتر است؛ یادمان باشد دعوت از کار بی‌کیفیت خارجی، زدن بر سر هنرمند ایرانی است. مدیران ما باید یکبار با جسارت به برگزاری بخش بین‌الملل «نه» بگویند و یک یا چند دوره آن را برگزار نکنند تا وقتی که شرایطش فراهم شود و برای این کار برنامه‌ریزی کرده و هزینه صرفه‌جویی شده از آن را برای تقویت تئاتر ملی صرف کنند.
این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه می‌توان بخش بین‌المللی جشنواره را در شرایط و شکلی بهتر و به صورت فشرده‌تری برگزار کرد، گفت: می‌توانیم اساتید شاخص بین‌المللی تئاتر را نه در بازه برگزاری جشنواره که در طول سال و به دفعات دعوت کنیم. باید برای برگزاری برنامه‌ها و جشنواره و تداوم کار، ایده و نگاه و چشم‌انداز داشته باشیم.
گودرزی با تاکید بر ضرورت برگزاری برنامه‌ها با وسواس و سلیقه بیشتر برای تاثیرگذاری بر رشد و شکوفایی و بالندگی تئاتر ما و تقویت ارتباط آن با دنیا، گفت: امیدوارم این اراده برای تغییر و بهبود، در میان مدیران هنری و تئاتری ما وجود داشته باشد.
