منصور ضابطیان:
شب یلدا شب قصه‌خوانی ملی شود/ باید داستان‌ها را به باور کودکان نزدیک‌تر کنیم
قصه‌گویی یکی از سنت‌های تاریخ شفاهی در میان ایرانیان است که در سراسر ایران، با سنت‌ها و رویه‌های گوناگون و به شکل‌های مختلف، از هزار و یک شب تاکنون ادامه داشته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی آغاز به کار کرد. در میان داوران جشنواره، منصور ضابطیان، یکی از چهره‌هایی است که بسیاری از مخاطبان ایرانی با برنامه «رادیو هفت» او را به خاطر می‌آورند. کارگردان برنامه اینترنتی «وقت خواب» در رابطه با کیفیت جشنواره و وضع موجود قصه‌گویی در ایران، معتقد است که باید با استفاده از ابزارهای روز، قصه‌های گذشته را به باور کنجکاو و پرسشگر کودکان امروزی نزدیک کرد. مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
وجه تمایز این دوره از جشنواره قصه‌گویی با ادوار پیشین چیست؟
تنوع قصه‌ها، تنوع روایت قصه‌ها با لهجه‌های مختلف، استفاده از اکسسوارها و تکنولوژی روز از ویژگی‌هایی بود که در بخش بین‌الملل بیست‌ویکمین جشنواره قصه‌گویی به چشم می‌آمد و به همین دلیل فکر می‌کنم که می‌توانیم جشنواره‌ای ویژه داشته باشیم.
قصه‌گویی برای شما جنبه نوستالژیک مادرانه دارد یا برای قصه‌گویی جایگاهی فراتر از خانواده قائل هستید؟
به‌طور قطع بهترین قصه‌گوها برای بچه‌ها مادرانشان هستند و تا جایی که در خاطرم است قصه‌های خاله سوسکه، شنگول و منگول، کدو قلقله‌زن، چوپان دروغگو و ... را مادرم برایم تعریف می‌کرد. شما کدام بچه ایرانی را می‌شناسید که در دوره کودکی قصه‌هایی مثل خاله سوسکه، شنگول و منگول و کدو قلقله‌زن را نشنیده باشد؟ وقتی در ذهنم جستجو می‌کنم، من هم کودکی‌ام با این قصه‌ها گذشته و طبیعتاً قصه‌های بسیار زیاد دیگری از دل کتاب‌ها بیرون آمده است ولی به هر حال به دلیل تکرار بیش از اندازه این قصه‌ها در دوره کودکی، اینها بیشتر در ذهنم مانده است.
آیا قصه‌گویی همچون گذشته رونق دارد یا در عصر مدرن کتاب‌های صوتی دچار زوال شده است؟
به نظر من قصه‌گویی در حال حاضر که از رونق نیفتاده است و همچنان قصه‌ها هستند که آدم‌ها را جذب می‌کنند و این ابزارهای قصه‌گویی است که تغییر کرده است. وقتی به بچه‌های این دوره و زمانه که با گوشی تلفن همراه یا تبلت عجین هستند، دقت می‌کنیم متوجه می‌شویم که چیزی که برایشان جالب است، قصه است و حتی اگر بازی هم کنند، بازی‌هایی بیشتر برایشان جذاب است که یک پیرنگ داستانی داشته باشند، بنابراین موافق نیستم که قصه‌گویی از رونق افتاده باشد، بلکه ابزار آن تغییر کرده است.
اهمیت قصه‌گویی برای کودکان و بزرگسالان به یک اندازه است؟
اصولا در چارچوب قصه به صورت کلی، آدم‌ها روایت و خاطره‌گویی را دوست دارند؛ نفس خاطره مهم نیست بلکه وقتی یک خاطره روایت قصه‌گونه را پی می‌گیرد برای ما جذاب می‌شود، بنابراین قصه‌گویی در خون و رگ و پی همه ما وجود دارد. انسان‌ها از ابتدا تا امروز هرجا که روایتی بیان شده است، حتما در آنجا دقت بیشتری کرده‌اند.
تکنولوژی چه تاثیری بر رونق یا رکود قصه‌خوانی دارد؟
از تکنولوژی که گریزی نیست و نمی‌توان گفت بچه‌ها از تلفن همراه، تبلت یا لپ تاپ استفاده نکنند، اما به هر حال در عصر تکنولوژی، هماهنگ کردن آنچه که برای بچه‌ها جذاب است، می‌تواند راهکار مناسبی باشد. بنابراین گسترش اپلیکیشن‌های قصه‌گو و استفاده از تکنولوژی بهترین راهکار در این زمینه است.
تکراری بودن قصه‌های کهن که برای تمام نسل پیشین به شکل سینه‌به سینه روایت شده است و متعلق به عصر پیشاانیمیشن بوده، تا چه اندازه می‌تواند برای بچه‌های تنوع‌طلب امروز جذاب باشد؟
بچه‌ها تنوع طلب نشدند، بلکه تجربه‌هایشان بالاتر رفته و باهوش‌تر شده‌اند و با هر چیزی نمی‌توان سرگرم‌شان کرد و ممکن است پرسش‌های بیشتری بپرسند. قصه کدو قلقله‌زن را بچه‌های دوران ما به راحتی پذیرفتند که پیرزن در کدو جا می‌شود، اما بچه‌های این دوره و زمانه به واسطه اینکه در عصر رسانه‌ها زندگی می‌کند به ندرت این داستان برایشان باورپذیر باشد. در نتیجه هر آنچه قصه‌های امروزی را به تجربه بچه‌ها نزدیک کنیم، مطمئناً به گسترش قصه‌گویی کمک خواهد کرد.
شب یلدا چه جایگاهی در تقویم قصه‌گویی ایران دارد؟ آیا ممکن است که این شب به عنوان شب قصه‌گویی در تقویم ایران ثبت شود؟
جایگاه شب یلدا در این زمینه بسیار کلیدی است و برای در این ارتباط مهم این است متولیان امر در این زمینه کمک کنند و فرهنگسازی شود. و البته ثبت این شب بسیار گام مهمی در فرهنگسازی خواهد بود.
این جشنواره چه اندازه بر رونق قصه‌گویی اثر دارد؟
برگزاری این جشنواره اتفاق کمی نیست و همین که به واسطه بیلبوردها و تبلیغات تلویزیونی، بچه‌ها بپرسند «قصه چیست و چرا برای ما قصه نمی‌گویید» کفایت می‌کند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چه اثری بر توسعه امر قصه‌گویی داشته و در آینده نیز می‌تواند داشته باشد؟
اگر قرار است فقط یک ارگان در کشور متولی قصه‌گویی باشد، بی‌تردید این ارگان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که از نزدیک به نیم قرن پیش این وظیفه را برعهده دارد.
نحوه ارزیابی و کیفیت آثاری که به دبیرخانه جشنواره رسیده به چه شکل است؟ معیارهای داوری آثار چیست؟
در مرحله انتخاب آثار، کار بسیار دشواری را پشت سر گذاشتیم، چراکه از بین حدود 180 اثر باید 8 اثر انتخاب می‌کردیم و این موضوع، انتخاب را دشوار می‌کرد. به هر حال قصه، نوع روایت، زبان بدن، اکسسوارهای صحنه، پیام قصه و درگیر کردن بچه‌ها با قصه از ملاک‌های اصلی انتخاب آثار بود.
