رئیس هیات مدیره انجمن صنفی سراسری عکاسان تئاتر ایران:
چرا عضوگیری انجمن دچار وقفه شد؟/ جدی‌ترین عکاسان تئاتر جهان، در ایران زندگی می‌کنند
مهدی آشنا که نخستین رئیس هیات مدیره انجمن صنفی سراسری تازه تاسیس عکاسان تئاتر ایران است، از برنامه‌های این صنف برای برگزاری جشنِ شبِ عکاسان تئاتر، دسترسی به منابع روز دنیا و حمایت مالی از اعضا می‌گوید.
به گزارش خبرنگار ایلنا، عکاسان تئاتر ایران مدتی است که انجمن صنفی سراسری خود را زیر نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران تشکل داده‌اند. انجمنی که پیش از این به عنوان یک کانون زیر نظر خانه تئاتر ایران فعالیت می‌کرد و همراه با چند کانون دیگر موفق به ثبت انجمنی مستقل شده. «مهدی آشنا» نخستین رئیس هیات مدیره این انجمن است که در گفتگو با ایلنا از پروسه زمان‌بر ثبت انجمن و چشم‌انداز آن می‌گوید. مشروح این گفتگو را می‌توانید در ادامه بخوانید.
عکاسان تئاتر ایران مدتی است که دارای انجمنی مستقل شده‌اند؛ اما در این مدت برخی از عکاسان می‌گویند بررسی تقاضای عضویت‌شان به حالت تعلیق درآمده و خیلی‌ها در صف و منتظرند. دلیل این اتفاق چیست؟
اجازه بدهید از ابتدا و درباره روند شکل‌گیری انجمن بگویم تا به این جواب برسیم؛ کانون‌های خانه تئاتر از مدتی قبل به دنبال تشکیل انجمن صنفی بودند؛ صنفی شدنی که باید دارای اجازه بعضی از ارگان‌های دولتی باشد. در دولت آقای روحانی، سه وزیر با هم نشستند و گفت‌وگو کردند و به این نتیجه رسیدند که خانه تئاتر و گروه‌های مختلف‌اش مثل بازیگران و کارگردان‌ها و طراحان صحنه و... می‌توانند صنف شوند. در پی آن، از سوی عکاسان تئاتر ایران هم هیات موسسی شکل گرفت و اساسنامه‌ای را تنظیم کرد. اما چون در دوره کرونا بود، مجمع عمومی به صورت غیرحضوری و از طریق اینترنت برگزار شد و تعداد زیادی از عکاسان کشور به عضویت انجمن صنفی سراسری عکاسان تئاتر ایران درآمدند. اعضای انجمن در این مدت از ۷۰ نفر به تقریبا ۲۶۰ نفر رسید و مجمع عمومی برگزار و هیات مدیره منتخب رای آورد. برای شکل گرفتن یک صنف در ابتدای کار، زمان زیادی صرف اقداماتی مانند ثبت در اسناد رسمی، ثبت در موسسات غیردولتی و همین‌طور ثبت اساسنامه می‌شود. همه این‌ها شامل یک بروکراسی اداری است که ما به سرعت این مراحل را تا ثبت اساسنامه طی کردیم، در بخش موسسات ثبت شدیم و بعد شناسه ملی‌مان را گرفتیم تا بتوانیم فعالیت اقتصادی داشته باشیم. با اطلاعاتی که من دارم، از ۱۷ کانون و شغل مختلفی که در خانه تئاتر وجود داشت و متقاضی تشکیل صنف بود، تنها شش انجمن صنفی توانست شکل بگیرد. به این معنا که شناسه ملی‌شان را هم گرفتند و کارشان تمام شد. که ما هم جزو این شش صنف هستیم. بیست و چهارم اسفند سال ۱۴۰۰ بود که ما تمام مراحل را طی کردیم و با دوندگی‌های زیاد توانستیم شناسه ملی انجمن صنفی سراسری عکاسان تئاتر ایران را بگیریم و آخرین مرحله را هم رد کنیم. انجام تمام کارهای مربوط به عضوگیری، صدور کارت عضویت، واریز حق عضویت و... منوط به تشکیل حسابی برای انجمن بود و برای این کار باید شناسه ملی‌مان را می گرفتیم. به خاطر همین پروسه عضوگیری به صورت سیستماتیک عقب می‌افتاد، تا مراحل اداری را طی به‌طور کامل طی کنیم. البته این پروسه، فقط برای ثبت بود، یعنی هیات مدیره‌های بعدی کارشان خیلی راحت‌تر است و می‌توانند از روز اول بنشینند روی صندلی‌شان و کار را شروع کنند، چون هم حساب دارند، هم ثبت شده‌اند، هم مشکل اساسنامه و گرفتن شناسه ندارند. تازه اگر ما توانستیم به این‌جا برسیم، با دور زدن زمان بود. بنابراین جواب سوال شما این است که: برای عضوگیری و پرداخت حق عضویت، باید شناسه ملی انجمن صادر می‌شد و بر اساس آن حسابی افتتاح می‌کردیم که همه این پروسه مشمول بروکراسی اداری می‌شد. هر کاری غیر از این می‌کردیم، غیرقانونی بود و برای همین، صبر کردیم. از یکم خرداد امسال شماره حسابی را اعلام کرده‌ایم تا اعضا حق عضویت‌شان را به حساب انجمن صنفی بپردازند تا در مرحله بعد بتوانیم عضو جدید بگیریم و به تقاضای عکاسانی که احتمالا می‌خواهند عضو انجمن شوند، رسیدگی کنیم. برای این کار تاریخی مقرر کرده‌ایم که اعلام می‌شود و هر سال رأس همان تاریخ، عضوگیری به صورت روتین انجام خواهد شد.
طبیعتا این پروسه با تمام سخت‌هایش، مثل بقیه صنف‌ها فوایدی برای اعضایش دارد. شاید برای کسی که می‌خواهد عضو انجمن شما شود، این سوال پیش بیاید که عضویت در انجمن صنفی سراسری، چه امتیازی برای عکاسان تئاتر محسوب می‌شود؟
یکی از بزرگ‌ترین امتیازاتش، امکان فعالیت اقتصادی صنوف است. البته بگویم که ظاهرا وزارت کار بر اساس تذکری، جلوی صنف شدن خیلی از کانون‌ها و مشاغل تئاتری را گرفته است؛ یعنی وزارتخانه از صنف شدن مشاغل هنری جلوگیری می‌کنند. خوشبختانه ما از این مراحل گذشتیم و صنف‌مان را تشکیل دادیم و مشمول این ابلاغیه جدید نشدیم، ولی خیلی از کانون‌های متقاضی الان پشت در مانده‌اند. یکی از حُسن‌های انجمن صنفی سراسری امکان فعالیت اقتصادی است؛ کاری که در انجمن عکاسان خانه تئاتر نمی‌توانستیم انجام دهیم. خانه تئاتر هر سال یک بودجه‌ای برای کانون‌ها و انجمن‌هایش در نظر می‌گرفت، که سهم انجمن عکاسان خانه تئاتر از آن تقریبا صفر بود؛ رقمی که با آن عملا نمی‌توانستیم کاری بکنیم. ولی الان می‌توانیم فعالیت اقتصادی کنیم، اسپانسر و حمایت مالی بگیریم و برنامه‌های مختلفی را به صورت مستقل برای عکاسان تئاتر برگزار کنیم. مثلا در نظر داریم شب جشن عکاسان تئاتر را برپا کنیم و در صورت جذب اسپانسر، بابت خرید دوربین یا تجهیزات و تعمیرات عکاسی که هزینه‌هایش بی‌نهایت کمرشکن است، کمک مالی به اعضا ارائه کنیم. کارهایی که قبلا امکان انجامش به صورت قانونی میسر نبود اما الان به راحتی قانون به ما این اجازه را می‌دهد. از طرفی می‌توانیم کارگاه‌های آموزشی متعددی بگذاریم. در واقع می‌توانیم امکانات بی‌نهایتی داشته باشیم، چون صنفی که فعالیت اقتصادی دارد، می‌تواند رفاه بهتری برای اعضایش در نظر بگیرد. امتیاز دیگر این است که عکاسی تئاتر، شغل محسوب می‌شود و بازنشستگی دارد. امتیازی که سال‌هاست هنرمندان به دنبالش بودند و الحمدلله یواش یواش دارند به دست می‌آورند. و امیدوارم خلاء جدیدی هم که به وجود آمده، از بین برود تا بقیه صنوف هم بتوانند کار اداری و حقوقی خودشان را بکنند و تبدیل به انجمن صنفی شوند.
به نظر می‌رسد صنف بودن علاوه بر مسائل اقتصادی، باعث می شود بتوانید رایزنی را هم از جایگاه قدرتمندتری انجام دهید. به‌طور مثال سال‌هاست که در جشنواره‌های مختلف تئاتری بخشی به اسم عکس تئاتر داریم که شاید خیلی وقت‌ها ضعیف برگزار شده یا اصلا جدی گرفته نمی‌شود، در حالی که از شاخه‌های مهم تئاتر ماست. فکر می‌کنید تشکل‌تان در این زمینه هم می‌تواند راه‌گشا باشد؟
حتما؛ یکی از برنامه‌های هیات مدیره اصلا همین است که خودمان شب جشن مستقلی برای عکاسان تئاتر برپا کنیم. چون هیچ کسی به اندازه خودمان، اهمیت این قضیه را متوجه نمی‌شود. البته نه این‌که جشنواره‌هایی شبیه فجر نتوانند این کار را بکنند. در سال‌های اخیر و سال‌های قبل‌ترش، جشنواره فجر از داوری شاخصی استفاده می‌کرده، ولی به نظرم این اتفاق‌ها باعث نشده عکاسی تئاتر به اعتباری که حق اصلی‌اش است برسد و حق مطلب در موردش ادا نشده. در این زمینه می‌توانیم از پتانسیل‌های خیلی خوبی کمک بگیریم، از هنرمندان مختلف دعوت کنیم، عکاسان تئاتر را معرفی کنیم، حتی می‌توانیم شعب مختلفی بزنیم داخل استان‌های مختلف و کارمان را توسعه دهیم، یعنی بتوانیم با این کارها چهره مناسبی برای عکاسی تئاتر ترسیم کنیم. نمی‌گویم چهره مناسبی تا الان ترسیم نشده؛ اما به دنبال جایگاه مطلوب‌تری هستیم. رسیدن به این نقطه حق اعضاست و هیات مدیره هم حتما به آن توجه ویژه‌ای دارد.
فارغ از بحث‌های تکنیکی، بحث دسترسی به منابع آکادمیک، به دانش روز، تقویت دید هنری و بهره گرفتن از دانش بینارشته‌ای را هم برای اعضا مدنظر قرار می‌دهید؟
ما تنها انجمنِ عکاسان نیستیم، زیرمجموعه انجمن حتی کسانی که از تئاتر تصویربرداری می‌کنند را هم داریم و به آن‌ها هم کمک می‌کنیم که دیده شوند. حتما به هنرهای بینارشته‌ای توجه خواهیم کرد، حتما که به عکاسی نوین توجه خواهیم کرد. یکی از برنامه‌هایمان ارتباط با عکاسان تئاتری است که خارج از ایران دارند فعالیت می‌کنند و به صورت‌های مختلف کارشان را ارائه می‌دهند. از شیوه ارائه عکس‌ها تا کاربردهایی که عکاسی تئاتر مثلا در ایتالیا دارد، حتما نشست‌هایی تخصصی را برگزار خواهیم کرد. این مسائل در برنامه‌‌مان هست و داریم به آن فکر می‌کنیم که بتوانیم سمینارهایی با حضور اعضا و عکاسان بین‌المللی برگزار کنیم و به تبادل اطلاعات و دسترسی به هنر به‌روز بپردازیم. اما در کنار این‌ها، من معتقدم عکاسان ایران و اساسا تئاتر ایران با اختلاف از همکاران‌شان در خارج از ایران جلوتر هستند. من در جریان عکاسی تئاتر در خیلی از کشورها هستم و در مقام داور، عکس‌های تئاتری عکاسان خارجی بسیاری را دیده‌ام. خودشان هم اغلب عکاسی تئاتر ما را در جایگاه بسیار خوبی می‌بینند؛ واکنش‌شان نسبت به عکاسانی که تازه چند سالی بود شروع به عکاسی تئاتر کرده بودند، همراه با تعجب و تحسین بود. بنابراین اعتقاد دارم که جدی‌ترین عکاسان تئاتر جهان، در ایران زندگی می‌کنند. یک تشکل منسجم صنفی که اعضایش فقط عکاسی تئاتر می‌کنند، در هیچ جای جهان تا جایی که من اطلاع دارم، به این شکل وجود ندارد. برای همین، من خیلی دوست داشتم بیشتر عکاسی تئاتر ایران را به فضای بین‌الملل معرفی کنم. چون معتقدم اطلاعات بسیاری از عکاسان ما، البته نه همه، بسیار بالاست و اغلب صاحب‌نظر هستند و کارشان را خیلی خوب انجام می‌دهند. حتی دوست دارم اگر بشود، تجربیات آن‌ها به خارج از ایران انتقال پیدا کند. برنامه‌ریزی‌های ابتدایی را هم برایش انجام دادیم اما از آن‌جایی که تقریبا یک سال از دوره مدیریت‌مان برای انجام کارهای اداریی ثبت قانونی انجمن سپری شد زمان زیادی را از دست دادیم و تقریبا چیزی حدود دو سال دیگر فرصت داریم تا برنامه‌هایی که در ذهن‌مان بود را عملیاتی کنیم. البته امیدوارم با کمک اعضای محترم و خوب و منسجمی که داریم، به تمام اهداف و برنامه‌هایمان بتوانیم برسیم. در کنار این‌ها امیدوارم بتوانیم فضای رسانه‌ای را هم با جریان عکاسی تئاتر همراه‌تر کنیم و با معرفی عکاسان تخصصی تئاتر، مخاطب را با فعالان این حوزه و کارشان بیشتر آشنا کنیم. برای رسیدن به این هدف قصد داریم با فعالان رسانه یک جلسه هم‌نشینی داشته باشیم. همین کار هم یک طور کار بینارشته‌ای حساب می‌شود. امیدوارم با کمک رسانه‌ها این صنف نوپا بتواند جان بگیرد و با قدرت بیشتری به حیات خودش ادامه دهد.
