استاد دانشگاه کابل در گفت‌وگو با ایلنا:
وضعیت افغانستان شبیه به انجماد سیاسی است/ تشکیل ارتش توسط طالبان فعلاً بلندپروازانه قلمداد می‌شود/ قدرت‌ها به دنبال اخذ ضمانت اجرایی جدید از کابل هستند
استاد دانشگاه کابل گفت: مشکل فعلی افغانستان بحث معضلات اقتصادی است و از سوی دیگر، تاخیر در تشکیل حکومت دائم، اوضاع را به سمت انجماد سیاسی سوق داده است.
«محمود مرهون» استاد دانشگاه کابل با اشاره به تأخیر در تشکیل حکومت دائم افغانستان و عزم طالبان برای تشکیل ارتش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بعد از آنکه یک سال جنگ میان طالبان و نیروهای دولت پیشین افغانستان به رهبری اشرف غنی به بالاترین حد خود رسید، در نهایت این جریان توانست ماه گذشته میلادی وارد کابل شود و زمام امور را در دست بگیرد. حالا هم شاهد تبدیل شدن یک جنگ سخت‌افزاری به یک جنگ سیاسی و نرم‌افزاری هستیم. واقعیت این است از زمان ورود طالبان به ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان، مسائل متعددی به وجود آمده است؛ از قبول کردن یا عدم قبول حکومت امارت اسلامی توسط کشورهای منطقه و فرامنطقه گرفته تا بحران‌های اقتصادی و بحث تشکیل حکومت. واقعیت این است که تمام مردم جهان و منطقه منتظرند تا ببینند طالبان چه نوع حکومتی را قبول می‌کند و سازوکار حکومت آ‌تی افغانستان چگونه خواهد بود.
وی ادامه داد: بسیاری دیگر منتظرند تا متن قانون اساسی جدید افغانستان منتشر شود و به همین دلیل تمام نگاه‌ها به کابل دوخته شده است. فارغ از این مسائل، بزرگ‌ترین چالش افغانستان مسائل اقتصادی است. از تعطیلی و سقوط بانک‌ها گرفته تا بازارهای افغانستان و حتی عدم فعالیت بنادر این کشور باعث شده تا همه چیز مسکوت بماند و صراحتاً ما شاهد یک وضعیت بحرانی در این کشور هستیم. بر این اساس، پرسش اصلی این است که طالبان قرار است چگونه افغانستان را اداره کند و در این میان باید منتظر چه مسائل و پیامدهایی باشیم؟ در نمای کلی می‌بینیم که شکل حکومت از سوی طالبان اعلام نشده و حتی اخبار ضد و نقیضی وجود دارد که نشان می‌دهد احتمالاً چینش کابینه یا تغییر می‌کند یا احتمال دارد برخی دیگر از افراد به آن اضافه شوند. بر این اساس فعلاً ما شاهد تشکیل کابینه‌ای هستیم که در حال اداره امور کوچک و جزئی هستند اما در کل هیچ راهبردی مشخص نیست.
این تحلیلگر مسائل افغانستان تصریح کرد: همین چند روز پیش بود که مشاجره و جدال لفظی میان مقام‌های طالبان و شبکه حقانی در کاخ ریاست‌جمهوری افغانستان به وقوع پیوست که نشان می‌دهد همچنان اختلاف میان دو طرف جریان دارد و حالا مسائل افغانستان اشکال مختلف به خود را تجربه می‌کند. از سوی دیگر گروه‌های قومی، فراکسیون‌ها و احزاب همچنان در حاشیه قرار دارند و به نظرم بهترین راه‌حل در شرایط فعلی تشکیل لویه جرگه مشورتی است تا تمامی جریان‌ها بتوانند با یکدیگر در مورد کشورشان گفت‌وگو کنند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد طالبان و حقانی هم نیازمند یک مذاکره جدی برای حل اختلاف‌های خود هستند و این در حالی است که حتی دولت‌های همسو با طالبان هم بر معرفی و تشکیل حکومت نهایی پافشاری می‌کنند. در این میان کشورهایی مانند روسیه، آمریکا و چین به دنبال آن هستند تا تفاهم‌نامه‌های مختلفی را با طالبان و جریان مستقر در کابل منعقد کنند و در اصل این دولت‌ها می‌خواهند از تفاهم‌نامه‌های مذکور به عنوان ضمانت اجرا در مقابل رفتار طالبان استفاده کنند.
مرهون افزود: بدیهی است اگر طالبان به این تفاهم‌نامه‌ها جنبه عملیاتی نپوشاند ممکن است وضعیت افغانستان از شرایط فعلی هم وخیم‌تر شود. در این میان اخبار متعددی طی روزهای اخیر مبنی بر تلاش طالبان برای تشکیل ارتش در افغانستان مخابره شده که به نظرم تا حدودی بلندپروازانه است. ما هنوز در کابل شاهد استقرار و تشکیل دولت منسجم، باثبات و قدرتمند نیستیم، حال این جریان چگونه می‌خواهد با توجه به انباشتی از مشکلات داخلی و خارجی، ارتش تشکیل دهد؟ مسأله دیگر اینجاست که اگر این ارتش بخواهد در شرایط فعلی تشکیل شود، حجم عظیمی از نفرات طالبان به ارتش خواهند پیوست و از سویی دیگر ممکن است بسیاری از مردم تمایل به عضویت در این ارتش را نداشته باشند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد طالبان طیف زیادی از نیروهای خود را وارد ارتش کند، بدون تردید اداره کشور با مشکل روبه‌رو خواهد شد. به همین جهت معتقدم بحث تشکیل ارتش در افغانستان آن هم توسط طالبان فعلاً قابلیت اجرا در یک مقیاس بزرگ و کلاسیک را ندارد، اگر هم قرار باشد ارتش تشکیل شود بدون تردید ساختار و سازمان آن را پاکستان مشخص خواهد کرد. این در حالی است که بخش اعظمی از وضعیت فعلی افغانستان فعلا به دلیل مشکلات سیاسی و در رأس آن اقتصادی منجمد شده و مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار این کشور است.
