مشاوره حقوقی دریافت و پرداخت دیه
دیه به چه معنی است؟
دیه در اصطلاح حقوقی و فقهی به معنی دوران خسارت وارده به تمامیت جسمی و بدنی فرد است. در متون قدیمی تر و اسناد باستانی اصطلاحی به عنوان خون بها مطرح شده است که می توان دیه را در مفهوم امروزی با آن مطابق دانست و دیگر را به معنی خون‌بها فرض کرد.
دیه در چه مواردی پرداخت می شود؟
پرداخت دیه در مواردی صورت می‌گیرد که به سبب ایراد صدمه بدنی غیرعمدی بر بدن و اعضاء و یا جان کسی آسیبی دیگری وارد شده است. در نظام حقوقی کشور ما و در قانون مجازات اسلامی حکم اولیه برای ایراد صدمه بدنی عمدی به شخص دیگر قصاص است اما در صورتی که انجام قصاص نسبت به شخص وارد کننده ضرب و جرح ممکن نباشد و یا در مورد قتل اولیای دم مقتول به دریافت دیه رضایت بدهند قصاص انجام نشده و دیه جایگزین آن میشود.
تعریف قانونی دیه: بر اساس ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی دیه مال معینی است که در شرع مقدس اسلام به سبب جنایت غیر عمدی بر جان، عضو یا منفعت یا در مورد جنایت عمدی در مواردی که به هر دلیل قصاص ندارد تعیین شده است.
ارش چیست و چه تفاوتی با دیه دارد؟
بر اساس تعریف که قانون مجازات اسلامی از ارش ارائه داده است در ماده ۴۴۹ بیان شده که ارش دیه غیرمعین است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه به لحاظ نوع و کیفیت صدمه وارد شده به شخص و تاثیر آن بر سلامت شخص صدمه دیده و میزان خسارتی که وارد شده بر بدن او و با در نظر گرفتن دیه ای که در قانون تعیین شده است و جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین میکند .
بنابراین ارش عبارت است از دیه ای که مقدار دقیق و جزئیات آن در قواعد شرعی ذکر نشده است و خسارت وارده به تمامیت بدنی شخص زیان‌دیده بایستی با ارجاع امر به کارشناسی و تعیین خسارت بدنی وارد شده از طرف کارشناس معین شود.
مثلاً در مورد پارگی طحال و یا خسارت وارد به کلیه ویا ریه شخص آسیب دیده در مقررات شرعی مقدار دیه معین نشده است بنابراین میزان دیه ای که بایستی در خسارت به این اعضاء معین شود با ارجاع امر به کارشناس ای تعیین می شود.
آیا گرفتن دیه قبل از حکم دادگاه ممکن است؟
از آن جایی که شخص آسیب دیده ممکن است با مشکلات بسیار متعددی از قبیل تامین هزینه های درمان و معاش و همچنین گذران زندگی خانواده خود روبه‌رو باشد و گاهی به سبب از کار افتادگی نتواند شغل و درآمد کافی داشته باشد لازم است که در دوره ای که دادگاه در حال رسیدگی و در روند صدور رای است تامین مالی داشته باشد.
بر این اساس تبصره ۴ ماده ۲ آیین نامه اجرایی و همچنین ماده ۳۰ قانون بیمه شخص ثالث به این امکان را فراهم کردند که شخص آسیب دیده تا ۵۰ درصد از کل دیه معین شده را پیش از رای قطعی دادگاه دریافت کند و ۵۰ درصد مابقی نیست بعد از دریافت نظرات کمیسیون پزشکی و برابر به نرخ روز دیگه تعیین می شود.
آیا گرفتن دیه بدون حکم دادگاه ممکن است؟
اصولاً پرداخت دیه به شخص آسیب دیده مستلزم به صدور رای دادگاه و قطعیت رای صادر شده و اجرای حکم از طریق اجرای احکام دادگستری است اما مواردی وجود دارد که طرفین با سازش و توافق دو جانبه می توانند از طی مراحل جلوگیری کرد و پرداخت دیه را به مقدار که بین خود تعیین می کنند خاتمه دهند.
در حال حاضر بعضی از بیمه بدون رای دادگاه با حضور طرفین اختلاف و ارائه مدارک مربوط به خسارت واردشده بدنی به صورت فوری نسبت به پرداخت دیه اقدام می‌نمایند که این موضوع قانون پرداخت فوری دیه نامیده می شود.
چه مرجعی به پرونده های دیه رسیدگی میکند؟
بر اساس تعریفی که از دیه ارائه شد دیه در زمانی پرداخت می شود خسارت جانی عمدی که قابل قصاص نباشد و یا خسارت بدنی غیر عمدی به شخص دیگر وارد شده باشد. بنابراین تمامی پرونده های دیه واجد وصف کیفری هستند و بایستی دردادسراهای عمومی و انقلاب کشور و همچنین تبعاً در دادگاههای کیفری یک و دو رسیدگی شوند.
مراحل شکایت مطالبه دیه چیست؟
تقدیم شکایت به دادسرا:
بنابر آنچه گفته شد شخصی که به خسارات بدنی وارد شده است بایستی با در دست داشتن مدارک از قبیل:
- مدارک شناسایی شاکی و متهم
- گزارش های مقامات انتظامی مثل کلانتری و راهنمایی و رانندگی و گزارش کمیسیون کارشناسی
- نظریه پزشکی قانونی
- پرونده و اطلاعات و مدارک شاکی در مراکز درمانی
- گواهینامه و بیمه نامه معتبر در صورت حاثه ناشی از رانندگی
به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم و یا حادثه مراجعه کرده و نسبت به ثبت شکایت اقدام نماید. از آنجایی که ثبت شکایت کیفری دارای مراحل پیچیده و جزئیات فنی دشواری است توصیه میشود در این مراحل حتماً از کمک وکیل دادگستری متخصص به امور کیفری باشد استفاده نمایید.
تحقیقات مقدماتی در دادسرا: پس از تشکیل پرونده و بررسی اوراق پرونده به یکی از شعب دادسرا ارجاع داده شده و توسط قاضی مربوطه مورد بررسی و بازپرسی قرار می‌گیرد و پس از بازجویی از طرفین شکایت و در صورت محرز بودن جرم ارتکابی با صدور قرار جلب به دادرسی به دادگاه فرستاده میشود.
رسیدگی در دادگاه کیفری: پس از صدور قرار جلب به دادرسی و همچنین کیفرخواست پرونده به دادگاه کیفری مربوطه که می تواند دادگاه کیفری یک یا دو باشد ارسال میشود. دادگاه مربوطه پس از بررسی پرونده به تعیین وقت رسیدگی می‌پردازد و وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ شده و جلسه دادرسی برگزار می شود. و بعد از برگزاری جلسه دادگاه نسبت به موضوع رأی صادر میکند و وارد کننده آسیب بدنی را به پرداخت دیه و یا قصاص محکوم می نماید.
اجرای حکم کیفری: بعد از قطعیت یافتن رای صادر شده از دادگاه کیفری، پرونده برای اجرای رای صادر شده به اجرای احکام کیفری دادسرا فرستاده میشود و پس از ثبت نسبت به اخذ دیه از شخص محکوم از طریق توقیف و فروش اموال یا جلب و بازداشت او اقدام می شود.
مهلت پرداخت دیه چقدر است؟
مهلت پرداخت دیه از موقعی که یک حادثه یا جنایت رخ می‌دهد به صورت زیر است:
- در قتل یا جرائم عمدی یک سال
- در قتل شبه عمد و یا غیر عمدی دو سال
- در خطای محض سه سال
هر گاه پرداخت‌کننده در بین زمان‌های مقرر بخواهد تمام یا قسمتی از دیه را پرداخت کند، محکوم له باید آن را قبول کند.
دیه زن در تصادف و صدمات بدنی چقدر است؟
برابر ماده ۱۰ قانون بیمه شخص ثالث بیمه ها مکلف هستند خسارات بدنی وارد به اشخاص رو بدون در نظر گرفتن جنسیت آنها پرداخت کنند یعنی در پرداختی اینکه شخص آسیب‌دیده زن یا مرد است در میزان دیگر تفاوتی نخواهد داشت.
در ماده مذکور بیان شده است که: «بیمه‌گر مکلف است در ایفای تعهدات مندرج در این قانون خسارت وارده به زیان‌دیدگان را بدون در نظر گرفتن جنسیت و دین تا سقف تعهدات بیمه نامه پرداخت کند. مراجع قضایی موظفند در انشای حکم پرداخت دیه، مبلغ مازاد بر دیه موضوع این ماده را به عنوان بیمه حوادث درج کنند.» در خسارات بدنی دیه زن و مرد برابر است».
گروه وکلای ایران دادفر
اگر در جستجوی وکیل با تجربه و دانش در خصوص مسائل کیفری و مشاوره وکیل کیفری و امور مربوط به دیگه هستید می توانید با گروه وکلای ایران دادفر ارتباط برقرار کنید
