حسین حق‌پناه عنوان کرد:
فضای مجازی حقیقی‌تر از واقعیت نشان داده می‌شود/ بازی «نهنگ آبی» یک دروغ رسانه‌ای بود
حسین حق‌پناه در خصوص سواد رسانه‌ای و تأثیر رسانه بر سلامت روان افراد گفت: بخش قابل توجهی از اتفاقات و اخبار موجود در فضای مجازی واقعیت ندارد. این مطالب در تلفن‌های همراه دست به دست می‌شود و افراد مختلف به خصوص نوجوانان آن‌ها را خوانده و باور می‌کنند. خیلی از ما شوخی شوخی اخبار جعلی را منتشر می‌کنیم، اما اتفاقات عجیب و غریبی در آن طرف ماجرا رخ می‌دهد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حسین حق‌پناه کارشناس رسانه در برنامه «سلام تهران» که ۲۰ خرداد از شبکه پنج سیما پخش شد، در خصوص اخبار جعلی منتشر شده در فضای مجازی، یادآور شد: اگر خاطرتان باشد، چند سال گذشته در فضای مجازی به شدت روی یک بازی به نام «نهنگ آبی» بحث می‌شد که خطرناک است و نوجوانان را به خودکشی وادار می‌کند. بسیار کم بودند افرادی که در اینترنت یک جستجوی ساده در مورد این بازی بکنند تا متوجه شوند خبر آن جعلی است. اصلا چیزی به نام «نهنگ آبی» وجود نداشت. حتی مجری محترم کشورمان، رضا رشیدپور روی آنتن زنده در مورد «نهنگ آبی» بسیار صحبت کرد، اما بعدا مشخص شد که خبر آن جعلی و شایعه بوده و او هم متوجه این موضوع نشده بود. اخبار جعلی اساسا به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا به راحتی تشخیص داده نشوند. بسیاری از افرادی که سال‌ها در رسانه‌های رسمی کار کرده و ژورنالیست حرفه‌ای هستند هم به اشتباه می‌افتند، چه رسد به مردم عادی.
وی با اشاره به جعلی بودن بخشی از اخبار در فضای مجازی، گفت: بخش قابل توجهی از اتفاقات و اخبار موجود در فضای مجازی واقعیت ندارد. این مطالب در تلفن‌های همراه دست به دست می‌شود و افراد مختلف به خصوص نوجوانان آن‌ها را خوانده و باور می‌کنند. خیلی از ما شوخی شوخی اخبار جعلی را منتشر می‌کنیم، اما اتفاقات عجیب و غریبی در آن طرف ماجرا رخ می‌دهد.
کودکان را در فضای مجازی مورد قضاوت قرار ندهیم
در ادامه طاهری مجری برنامه ضمن عذرخواهی بابت اشتباهش در روایت یک خبر در همین برنامه از حق‌پناه در مورد میزان حقیقی بودن فضای مجازی پرسید و او در پاسخ عنوان کرد: یک اشتباه در ترجمه فضای مجازی از لاتین به فارسی هست که که اثرات بزرگی دارد. مفهوم سایبر در لاتین اصلا لزومی ندارد که به معنای مجازی ترجمه شود. این فضا حقیقی است، حتی حقیقی‌تر از صحبت بین من و شما. ممکن است عذرخواهی شما درباره اشتباه خبری در برنامه دیروز را همه نبینند، اما کلیپ اشتباه‌تان تا مدت‌ها در فضای مجازی دست به دست خواهد شد. آدم‌ها خیلی راحت تصمیم می‌گیرند و قضاوت می‌کنند. قضاوت شدن یک امر واقعی است. توصیه من به والدین این است که نگوییم فضای مجازی واقعی نیست، چرا که ما شاهد بودیم کودکان بسیاری در این فضا مورد قضاوت‌های شدید قرار گرفتند و روند عادی زندگی‌شان مختل شده است.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه استفاده نادرست از فضای مجازی می‌تواند تأثیرات جبران‌ناپذیری در روحیه کودکان داشته باشد، تصریح کرد: اخیرا یک کودک در برنامه «شاد» حین آموزش مجازی یک آزمایشی انجام داده و اشتباهی در این آزمایش داشته و آن را برای معلم خود فرستاده است. این ویدئو چند ساعت بعد به صورت گسترده در فضای مجازی دیده شد و این کودک مورد تمسخر قرار گرفت و به او توهین شد. این موارد در روحیه کودکان تأثیرات منفی و جبران‌ناپذیری می‌گذارد. مدتی پیش، خدمت سرهنگ رجبی در پلیس فتا رفته بودم و او بسیاری از آسیب‌های کودکان در این فضا را برایم نام برد که هم تحقیر شده بودند و هم از آن‌ها اخاذی شده بود.
والدین ما از تهران تا توکیو نگران فرزندان خود در فضای مجازی هستند
حق‌پناه ضمن توصیه به والدین برای جدی گرفتن فضای مجازی و تأثیر آن بر زندگی فرزندان‌شان، خاطرنشان کرد: اگر آسیب‌های این فضا را جدی نگیریم، شاید فرزند ما نفر بعدی باشد. فضای مجازی پر از فرصت است، اما این سوال وجود دارد که چرا ما نحوه استفاده از این فرصت را بلد نیستیم؟ در چند سال گذشته که کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای در آموزش و پرورش تألیف شد و ما به آموزش والدین و نوجوانان در این امر اصرار داشتیم، در مقابل مواجه می‌شدیم با اینکه می‌گویند فضای مجازی که اهمیت چندانی ندارد. مگر چقدر در زندگی ما تأثیر جدی دارد؟ چند کلیپ طنز است که می‌بینیم و می‌خندیم، اتفاق خاصی که نمی‌افتد و جدی نمی‌گرفتند، اما زمانی‌که کرونا آمد متوجه شدیم، ماجرا خیلی جدی است.
وی در ادامه افزود: حالا والدین ما از تهران تا توکیو نگران این هستند که با انتشار یک موزیک ویدئو، بنیان خانواده‌شان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. چالش‌هایی در فضای مجازی راه می‌افتد که هیچ نسبتی با فرهنگ عمومی خانواده‌های ما ندارند، اما می‌بینیم افراد دست به انجام آن می‌زنند. پس باور کنیم که فضای مجازی جدی و حقیقی است.
این کارشناس رسانه در پایان با اشاره به اینکه افراد باید مهارت حضور و استفاده از فضای مجازی را به طور جدی دنبال کنند، تصریح کرد: ما بدبین نیستیم و نکات مثبت فضای مجازی را هم می‌بینیم، اما باید افراد در خصوص نحوه استفاده و حضور در این فضا آموزش ببینند تا درگیر آسیب‌های آن نشوند. یک مثال می‌زنم، امروز فرزندان ما پشت یک ماشین ژیان ننشسته‌اند، بلکه سوار یک اتومبیل خیلی مدرن شده‌اند که فرصت‌ها و آپشن‌های بسیاری دارد و خیلی سریع است، اما یک آسیب جدی هم دارد؛ کسی که گواهینامه نگرفته و مهارت استفاده از این ماشین را نیاموخته باشد، در صورت استفاده از آن با سرعت بالا خود را درون دره می‌اندازد. این ماشین دارای آخرین تکنولوژی روز است و با سرعت بسیار بالا در اختیار بسیاری از ماست که هیچ مهارتی برای استفاده از آن را نیاموختیم. برای بالا بردن آگاهی به همگان توصیه می‌کنم که کتاب «الفبای سواد رسانه‌ای» را بخوانند.
