شعارهای پوپولیستی تاثیری در انتخابات ۱۴۰۰ ندارد/ شعار افزایش یارانه نقدی، نادیده گرفتن شعور مردم است

علی دینی ترکمانی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد تاثیر وعده‌های اقتصادی در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری اظهار داشت: شاید در دوره‌های قبل این موضوع اتفاق افتاد و برخی از کاندیداها با شعار یارانه نقدی توانستند آراء را جذب کنند، اما بعدا مشاهده شد که چنین سیاستی موفق نبوده است. به نظرم موضوع اصلی در انتخابات پیش‌رو درصد پایین مشارکت خواهد بود که دلیل اصلی آن نارضایتی افکار عمومی نسبت به وضعیت اقتصادی است یعنی افرادی که در گذشته رای داده‌اند، همراه با مطالبات اجتماعی بوده اما پاسخی دریافت نکرده‌اند.

وی ادامه داد: به تعبیر نظریه « اعتراض، وفاداری و خروج» آلبرت هیرشمن مردم از طریق صندوق رای اعتراض خود را بیان می‌کنند و وقتی پاسخی دریافت نمی‌کنند امکان دارد که دوباره به صندوق رای روی نیاورند. احتمالا در چنین شرایطی، کاندیدای جریانی که این موقعیت به نفع آن است یعنی با درصد مشارکت پایین احتمال برنده شدن آن وجود دارد از این وضعیت استقبال کند بنابراین بدنبال ایجاد شرایط بهتر نخواهد بود.

این اقتصاددان تصریح کرد: تجربه نشان داده که پایگاه اجتماعی اصولگرایان معمولا در انتخابات مشارکت می‌کنند. اما آنهایی که مطالبات‌شان در ارتباط با تغییرات ساختار قدرت، حکمرانی و نوع نگاه به بیرون است، فکر نمی‌کنم تحت تأثیر چنین جاذبه‌های قرار بگیرند؛ اگر به چنین نتیجه‌ای رسیده باشد که در انتخابات شرکت نکنند. اما اگر جمع‌بندی مشارکت در انتخابات باشد، چون هدف‌گذاری اجتماعی و سیاسی مشخصی دارند، بعید هست که باز چنین سیاستی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

دینی با اشاره به آرای اقشار خاکستری جامعه گفت: حالا می‌ماند عده‌ای که آرای خاکستری دارند و فکر نمی‌کنم درصد آنها بیشتر و تعیین کننده باشد. تجربه انتخابات قبلی و روند تحولات اجتماعی نشان داده که بالای ۷۰ یا ۸۰ درصد مطالبات مردم همگن و هم‌جنس است، هرچند شدت و ضعف داشته باشد اما در یک جبهه قرار می‌گیرند. همچنین ۱۵ یا ۲۰ درصد در جبهه دیگر است بنابراین کسانی که وضعیت بلاتکلیفی دارند درصد اندکی هستند.

وی یادآور شد: اگر نیروی سیاسی اصلاح‌طلب از وعده‌های اقتصادی استفاده کند در حالیکه بخشی از پایگاه‌شان به این جمع‌بندی رسیده باشد که پاسخ لازم را از صندوق لازم نمی‌گیرند، نمی‌تواند با چنین ابزارهایی آنها را تحت تاثیر قرار داد چون آنها به نوعی صاحب تحلیل و فکر هستند. از سوی اگر نیروی سیاسی اصولگرا هم این شعارها را بدهد تفاوت چندانی ندارد چون به هرحال پایگاه اجتماعی آنها رای خواهند داد و آنهایی که در جبهه قرار دارند قطعا تحت تاثیر این سیاست‌ها قرار نمی‌گیرد. مثلا در دوره قبل یکی از کاندایدها پشت شعارهای پوپولیستی و افزایش یارانه به ۲۵۰ هزار تومان بود اما در نهایت از نظر کسب رای موفق نبود.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا شرایط نامناسب اقتصادی تقریبا 7 دهک جامعه زمینه مناسب برای شعارهای اقتصادی پوپولیستی نیست؟ اظهار داشت: شرایط اقتصادی مهم است اما باید توجه داشت که اکثریت جامعه ایران مطالبات تحول‌خواهانه دارند بنابراین فکر نمی‌کنم از این منظر تاثیرگذار باشد که به جریانی رای بدهند که با افکارشان مغایرت دارد و قطعاً این اتفاق نمی‌افتد. فرض کنید نیروی اصولگرا چنین وعده‌ای بدهد ممکن است برای پای صندوق آمدن تاثیرگذار باشد اما به گمان من در نوع رای دادن این اتفاق درصد کمی تاثیرگذار است.

وی با انتقاد از برخی شعارهای احتمالی مبنی بر افزایش یارانه نقدی گفت: این به معنای آن است که شعور سیاسی و اجتماعی مردم را نادیده می‌گیریم یعنی فرض بر این می‌گذاریم که مردم با پول رای‌شان قابل خرید است.

عضو هیأت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی خاطرنشان کرد: در خود امریکا لایه خاکستری شاید تحت‌تاثیر چنین سیاست‌های باشد اما طرفداران حزب دموکرات یا جمهوری‌خواه چارچوب‌های فکری و تحلیلی خاص خود را دارد و با چنین وعده هایی تحت تاثیر قرار نمی گیرد و اگر هم تحت تأثیر قرار بگیرند درصد آنها بسیار ضعیف است.

وی تاکید کرد: بنابراین به گمانم بحث بر سر میزان مشارکت اجتماعی و آمدن پای صندوق است. اگر در چارچوب همان نظریه هیرشمن برداشت افکار عمومی این باشد که از طریق صندوق رای امیدی برنمی‌آید، کنار خواهند کشید و وعده‌های اقتصادی پوپولیستی نیز تاثیری ندارد. و اما آنهایی که می‌خواهند رای بدهند و رسالتی برای خود قائل هستند باز چنین وعده و سیاست‌های تاثیرگذار نیست. در مجموع سیاست‌های پوپولیستی در انتخابات آتی وزن کمی خواهد داشت.