سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور هنوز به اهمیت ترویج علم باور ندارند/ انتقاد از بی‌اثری مقالات برای جامعه

"اکرم قدیمی" رئیس انجمن ترویج علم ایران و رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره ترویج علم در کشور اظهار داشت:خلاء این موضوع زیاد است و آنچه که اکنون وجود دارد با آنچه که باید باشد فاصله زیادی دارد. بیشتر کارهایی که حوزه در ترویج علم در کشور صورت  می گیرد از طریق سازمان‌های غیردولتی است. البته سازمان‌های دولتی هم فعالیت‌هایی در این حوزه انجام می‌دهند اما این اقدامات برنامه ریزی شده و براساس سیاست‌های علمی مشخصی انجام نمی‌شود.

قدیمی ادامه داد: به سفارش سازمان برنامه و بودجه پروژه طراحی الگوی ترویج علم را انجام دادیم و به الگوی زیست بوم ترویج علم رسیدیم.‌ برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدتی نیز طراحی کردیم. اما متاسفانه در حال حاضر امکان اجرای این الگو وجود ندارد. در واقع این الگو، الگوی پیشنهادی ایجاد زیست بوم ترویج علم در کشور بود. 

رئیس انجمن ترویج علم درباره نقش دولت دراین خصوص گفت: برای تحقق الگوی زیست بوم، دولت نقش بسیار مهمی دارد. دولت باید برای ترویج علم سیاست گذاری و برنامه ریزی کند. این مهم در کشورهای توسعه یافته، از دهه هشتاد میلادی  آغاز شده است و این کشورها ترویج علم را  به عنوان رکن اساسی توسعه کشور خود قرار دادند. زیرا ترویج علم روند توسعه کشورها را تسریع می‌کند. اما متاسفانه ضرورت و اهمیت ترویج علم در نزد سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور هنوز به باور تبدیل نشده است. 

رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم در پاسخ به این سوال که مانع اصلی رشد ترویج علم در کشور ما چیست؟ گفت: موانع ترویج را می توان از ابعاد مختلف مانند اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی  و... بررسی کرد. 

وی افزود: ترویج علم، علم زندگی کردن را آموزش می‌دهد. باید زمینه و بستر این کار را در کشور فراهم کرد.  به عنوان نمونه باید مثلا از نظر بُعد اقتصادی برای بحث ترویج علم بودجه‌ای تخصیص یاید.

رئیس انجمن ترویج علم گفت: سیاست گذاران باید به اهمیت این موضوع پی برده و به آن باور داشته باشند و برای آن برنامه تدوین کنند. در اسناد کلان ملی ترویج علم در حاشیه قرار دارد. به صورت مستقیم فقط در برنامه ششم توسعه یک بند تحت عنوان مردمی سازی مطرح شده است. یا در نقشه جامع علمی، به صورت غیرمستقیم تحت عنوان گفتمان سازی علمی مطرح شده است. حتی در این حد هم این موارد پیاده نشدند.

وی اضافه کرد: البته تلاش‌هایی انجام شد تا شورا یا دبیرخانه ترویج علم ایجاد شود. ولی این ایده اجرایی نشد. در صورتی که ضرورت آن به شدت احساس می‌شود. اگر این موضوع مورد توجه قرار بگیرد سایر موارد نیز به تبع آن درست خواهد شد.

قدیمی تصریح کرد: متاسفانه انجام امور ترویجی کارهای پیش پا افتاده تلقی می‌شود و بیشتر چاپ مقاله بویژه آی اس آی در اولویت قرار دارد. در حالی که طی این مدت تعداد مقالات کشور از رشدمناسبی برخوردار بود اما اثرات آن مقالات به جامعه بازنگشت. یک مشکل عمده در آیین نامه ارتقا است که بیشتر به فعالیت‌هایی مانند مقاله و ... بها می‌دهد و انجام امور ترویجی را دون شان خود تلقی می‌کنند. در حالی که این امر نه تنها دون شان افراد نیست بلکه در راستای مسئولیت اجتماعی افراد قرار دارد.

وی در پاسخ به این سوال که  آیا بحث ترویج علم دراولویت پایینی قرار دارد یا اصلا اولویت نیست؟ گفت هنوز این موضوع در اولویت قرار نگرفته است. درحال حاضر بیشتر فعالیت‌های ترویجی در کشور توسط سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مشابه انجام می‌گیرد.

رئیس انجمن ترویج علم ایران و رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم اظهار داشت:با توجه به حوزه محدود فعالیت  این سازمانها امکان همگانی کردن آنها بسیار سخت به نظر می‌رسد.  اما اگر این فعالیت‌ها با برنامه ریزی وحمایت دولت  همراه باشد مطمئنا اثرات آن کل جامعه را در بر خواهد گرفت.