آیا بازگشایی موزه هنرهای معاصر به سال ۱۴۰۰ موکول می‌شود؟ / اوایل بهمن منتظر باشید!

به گزارش خبرنگار ایلنا، موزه هنرهای معاصر تهران از سال ۱۳۹۶ (پس از اختصاص اعتبار از سوی وزارت ارشاد) تاکنون در دست مرمت و بازسازی است و قرار بود این پروژ تا پایان سال ۹۷ به سرانجام رسد که هنوز این اتفاق رخ نداده و موزه همچنان تعطیل است. گزارش پیش رو به روند بازسازی و دلایل تاخیر در بازگشایی موزه هنرهای معاصر می‌پردازد. 

به طور واضح، یکی از امکاناتی که به ماندگاری آثار هنری کمک می‌کند، موزه‌ها هستند. موزه‌های هنری با توجه به آثاری که در آن‌ها نگهداری می‌شوند تعیین سطح می‌شوند و اهمیت می‌یابند و در این میان کمتر کشوری را می‌توان یافت که موزه یا موزه‌های هنری نداشته باشد. در ایران نیز از سال‌های دور تاکنون به وجود موزه‌ها توجه شده است. بخصوص اینکه کشورمان با توجه به قدمت و غنای تاریخی بسیار مهد هنر به حساب می‌آید و مفاخر و هنرمندان بسیاری را به خود دیده است. 

چرا موزه هنرهای معاصر دارای اهمیت بسیار است؟ 

یکی از موزه‌های مهم و با اهمیت کشور موزه هنرهای معاصر است. این موزه به سال ۱۳۵۶ خورشیدی برابر با ۱۴ اکتبر سال ۱۹۷۷ میلادی در ضلع غربی پارک لاله تهران بنا شده و سبک معماری مدرن آن با الهام از بادگیرهای کویری ایران طراحی شده است. متریال به کار رفته در ساخت بنا سنگ و بتون است و زیربنای کلی آن به اضافه فضای اطراف ۸۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. زیربنای موزه نیز ۵۰۰۰ مترمربع است و ساخت آن ۹ سال زمان برده است. 

موزه هنرهای معاصر به چند دلیل دارای اهمیت بسیار است. این مکان فرهنگی هنری، گنجینه آثار مدرن پس از جنگ جهانی دوم در خارج از اروپا و آمریکای شمالی است و شامل آثاری است که بواسطه جنبش‌های مختلف هنری خلق شده‌اند. در گنجینه دائمی موزه هنرهای معاصر حدود ۴۰۰۰ اثر از هنرمندان ایرانی و خارجی نگهداری می‌شود که به گفته کارشناسان از میان آن‌ها چهارصد اثر دارای ارزش‌های استثنایی هستند. گفتنی است که اغلب این آثار در دهه ۱۹۷۰ میلادی خریداری شده‌اند. گوگن، رنوار، پیکاسو، ماگریت، ارنست، پولاک، وارهول برخی از هنرمندانی هستند که آثار شاخص‌شان در موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شود. 

موزه هنرهای معاصر در خارج از ایران با نام عنوان مخفف «TMoCA» شناخته می‌شود. موزه هنرهای معاصر نیز مانند دیگر مکان‌های خصوصی و عمومی کشور در بحبوحه انقلاب درگیر چالش‌هایی شده است. مثلا اینکه در سال ۱۳۵۷، آن هنگام که خیابان‌های تهران و دیگر شهرها درگیر تظاهرات‌ها و درگیری‌ها بوده، دچار تغییراتی شده است. طی این اتفاق کارکنان وقت موزه، آثار با ارزش هنری را به زیر زمین ساختمان انتقال داده‌اند و پس از آن در سال ۱۳۸۴ است که آثار موجود در گنجینه تحت نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. 

وعده پایان مرمت طی مدت زمانی شش ماهه

یکی از اتفاقاتی که طی سال‌های اخیر رخ داده، مرمت و بازسازی موزه هنرهای معاصر است، پروژه‌ای که عنوان شده ۱۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان صرف آن شده است. ۲۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ نشستی در این رابطه با حضور مسئولان مربوطه برگزار شده است. طی این اتفاق مسعود معمار (سرپرست دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد) گفته بود: در اواخر سال ۱۳۹۶ با تلاش‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعتبارات لازم برای بازسازی موزه تخصیص یافت و بلافاصله پیمانکاران معرفی شده‌اند. 

مجید ملانوروزی (مدیرکل هنرهای تجسمی وقت) نیز گفته بود: در دهه ۸۰ دو بخش از سقف موزه به صورت شتابزده تعمیر شده که تاثیری در رفع نم و رطوبت به وجود آمده نداشته است. 

ملانوروزی با اشاره به اینکه آثار هنری گنجینه از موزه خارج نشده‌اند و به گالری‌ها انتقال یافته‌اند، از تعطیلی ۶ ماهه موزه خبر داده بود و معمار نیز اذعان داشته بود، مرمت تا شهریور همان سال به پایان می‌رسد که این اتفاق هنوز رخ نداده است. 

تاخیر در بازگشایی موزه هنرهای معاصر

در اواخر تیرماه سال ۱۳۹۷ گزارشی از روند مرمت موزه هنرهای معاصر در رسانه‌ها منتشر شد که از تاخیر در عملکرد بازسازی و مرمت بخش‌های مختلف موزه خبر می‌داد. طی این گزارش علی محمد زارع (سرپرست موزه) گفته بود: زمانی که سقف برداشته شد متوجه شدیم حین مرمت در سال ۸۸ یا ۸۹ سقف قبلی برداشته نشده و روی همان سطح را ایزوگام جدید و موزاییک کرده‌اند، که این اتفاق سبب سنگینی سقف‌ها و ماندن نشتی آب شده است. او گفته بود در مرمت جدید با نظر پیمانکاران حدود ۴۰۰ کامیون بار اضافه از موزه به خارج منتقل شده است. 

زارع طی همان گزارش به مشکلات دیگر موزه پرداخته و گفته بود سیستم گرمایشی و سرمایشی موزه متعلق به ۴۰ سال پیش است و به دلیل دوجداره نبودن پنجره‌ها مشکلاتی برای گالری‌ها به وجود آمده است، لذا این بخش نیز به تعمیر و مرمت نیاز دارد. او درباره نور گالری‌ها نیز توضیحاتی داده و گفته بود برای رفع مشکلات این بخش نیز از شرکت‌های ایرانی و خارجی کمک و مشاوره گرفته می‌شود. 

زارع با تاکید بر اینکه بهسازی و بهینه‌سازی فضای گنجینه یکی از اولویت‌هاست، مشکلات دیگری را مطرح کرده بود: به جز سیستم نور، اعلام و اطفای حریق گنجینه هوشمند و کف گنجینه ضد حریق می‌شود. همچنین در زمانی که فضای گنجینه بهسازی می‌شود، ضد باکتریال کردن و گندزدایی آثار گنجینه نیز انجام خواهد شد. 

همه اینها در حالی مطرح شده که زمان بازگشایی موزه شهریورماه همان سال (۱۳۹۷) اعلام شده بود، در حالی که سایت موزه این زمان را آبان ماه همان سال دانسته است. 

خداحافظی مدیرکل هنرهای تجسمی و بیان برخی انتقادها 

مجید ملانوروزی (مدیرکل وقت هنرهای تجسمی) طی گفتگو با یکی از رسانه‌ها با بیان استراتژی‌هایش در رابطه با بهبود وضعیت موزه هنرهای معاصر طی چهار سال و نیم مدیریتش، انتقادهایی را مطرح کرده بود. او «استفاده از ظرفیت هنرهای تجسمی داخل و خارج از کشور» و «توسعه فضای تجسمی در بخش خصوصی» را استراتژی اول و دوم خود عنوان کرده بود. کمی بعد یعنی روز سه شنبه، ۱۳ شهریورماه سال ۱۳۹۷ طی برگزاری نشستی خبری در موزه هنرهای معاصر، هادی مظفری رسما به عنوان مدیرکل هنرهای تجسمی معرفی شد. همه اینها در حالی رخ داده که همچنان تعمیر و مرمت موزه هنرهای معاصر به تعویق افتاده است. 

وعده بازگشایی تا اردبیهشت ۱۳۹۸

هادی مظفری در ۲۴ مهرماه سال ۱۳۹۷ گزارشی از روند بازسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر ارائه داد. او در این گزارش درباره دلایل به تعویق افتادن بازگشایی موزه اینگونه گفته بود: مدیران وقت مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر پیش‌بینی کرده بودند که این پروژه ظرف چهار تا پنج ماه به پایان می‌رسد ولی در زمان‌بندی دو نکته محاسبه نشده بود؛ نخست اینکه زمان‌بندی حدسی بوده و مدیریت پروژه و جبهه‌های کاری در آن لحاظ نشده بود و دوم پیش‌بینی مالی پروژه بود که در این مدت دچار نواسانات شد. 

مظفری طی صحبت‌هایش تاکید کرده بود: ما حداقل به یک سال زمان نیاز داریم و چون پروژه از اردیبهشت سال ۹۷ آغاز شده بود، طبیعتا در اردیبهشت ۹۸ به پایان خواهد رسید. و در ادامه بازهم در زمان مقرر موزه هنرهای معاصر بازگشایی نشده است. 

برگزاری نشست با هدف تسریع در تعمیرات موزه هنرهای معاصر

در تاریخ دوم آبان ماه سال ۱۳۹۷ نیز نشستی با هدف بررسی مسائل موزه هنرهای معاصر با هدف تسریع در تعمیرات برگزار شد که معاون توسعه مدیریت منابع، معاون امور هنری وزارت ارشاد، مدیرکل هنرهای تجسمی، مدیرکل بودجه، مدیرکل حقوقی، ناظر پروژه‌های عمرانی، مشاور طرح‌های عمرانی، مشاور حقوقی، مشاور معاون وزیر و مشاوران و پیمانکاران پروژه در آن حضور داشتند. ظاهرا این نشست خبری نیز کارگشا نبوده، زیرا روند بازسازی و مرمت موزه سرعت بیشتری پیدا نکرد و این تاخیر تا به امروز یعنی اواخر سال ۱۳۹۹ ادامه یافته است. 

صرف ۵ میلیارد تومان بابت مرمت و بازسازی و نیاز به ۳ میلیارد دیگر برای به نتیجه رساندن پروژه

در تاریخ چهارم آبان ماه سال ۱۳۹۷ علیرضا کاراندیش (معاون توسعه و منابع وزارت ارشاد) طی گفتگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفته بود: احتمال اینکه بازسازی تا پایان سال به اتمام نرسد ضعیف است! 

وی درباره بودجه‌ای که تا آن تاریخ (آبان ماه ۱۳۹۷) صرف پروژه شده، گفته است: تا امروز ۵ میلیارد تومان هزینه شده و با اعتبار ۳ میلیارد تومان دیگر بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران را به پایان می‌رسانیم. 

او در پایان گفته بود: تعمیرات اساسی را در موزه انجام داده‌ایم که شامل بازسازی کل پشت بام، کف مجموعه، دیواره‌ها و بخش‌های تاسیساتی، نورعمومی و دوربین‌هاست. 

پایان ۶۰ درصدی مرمت و تاریخ نامشخص بازگشایی

در نهایت مرمت بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران در موعد مقرر به پایان نرسید و در تاریخ ۳۱ تیرماه سال ۱۳۹۸ نشستی با حضور مسئولان ارشاد و موزه در این رابطه برگزار شد. 

هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی) در نشست مذکور عنوان کرده بود: ۶۰ درصد اولیه مرمت به پایان رسیده و گزارش عملکرد ۴۰ درصد باقی مانده که بر اساس تقسیم‌بندی صورت می‌گیرد، ارائه خواهد شد. 

مظفری در ادامه دلیل تاخیر در انجام مرمت و بازسازی‌ها را نوسانات اقتصادی کشور و تغییر پیمان کار به دلیل کندی تعمیرات دانسته بود. او این‌بار تاریخ دقیق بازگشایی موزه را اعلام نکرد و انجام دقیق کارها را مشمول زمان دانسته بود. 

مجید حبیبی‌نژاد (مدیر کنترل پروژه مرمت موزه) نیز طی همان نشست اعلام کرده بود: فاز اول مرمت ۱۸ اردیبهشت ماه ۹۸ به پایان رسیده و فاز دوم مرمت ۵ خرداد ۹۸ آغاز می‌شود. 

بنا به گفته مسئولان قرار بوده آثار با ارزش گنجینه اواخر شهریورماه سال ۱۳۹۸ به گالری‌های ۶ و ۹ موزه انتقال داده شوند اما نشت آب در گالری شماره ۹ این اتفاق را تا اطلاع ثانوی به تاخیر انداخته است. این درحالی است که در نشستی که روز ۲۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ برگزار شده، عنوان شده بود مرمت و بهسازی تا پایان شهریورماه طول می‌کشد. 

احسان آقایی (رییس موزه هنرهای معاصر) اوائل مهرماه ۱۳۹۸ طی گفتگو با یکی از رسانه به طور خلاصه گزارشی از روند مرمت داده بود: فضای گالری‌های ۶ و ۹ ریل‌گذاری شده و به صورت فضای گنجینه موقت آماده شده است و پس از رفع پاره‌ای نواقص کار انتقال گنجینه به این فضا آغاز می‌شود. 

احسان آقایی، اوائل دی ماه سال ۱۳۹۸ طی بازدید هنرمندان و پیشکسوتان از روند مرمت موزه گفته بود: یکی از مسائلی که در موزه مغفول مانده بود کارگاه مرمت بود که در دوره جدید کارگاه مرمت موزه نیز راه‌اندازی خواهد شد. طی همان بازدید حبیبی نژاد (مدیر کنترل پروژه بهسازی موزه) از انجام ۷۸ درصدی کار مرمت خبر داده بود. 

وعده بازگشایی موزه تا پایان سال ۱۳۹۹

در نهایت کار مرمت موزه در سال ۱۳۹۸ نیز به پایان نرسید و هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی) در ۲۹ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ اعلام کرد موزه تا پایان تابستان امسال بازگشایی می‌شود! 

این درحالی است که احسان آقایی در تور بازید خبرنگارن حوزه تجسمی از گنجینه موزه هنرهای معاصر که در تاریخ ۲۱ مردادماه امسال، اتفاق افتاد گفته بود: ۹۱ درصد از کار بازسازی پیشرفت کرده و تنها ۹ درصد از کار که به نازک کاری ارتباط دارد مانده و ما بعد از محرم و صفر آماده بارگشایی موزه هستیم. 

تاخیر در جابجایی آثار گنجینه

در همین تاریخ (۲۱ مردادماه امسال) بود که احسان آقایی از بارگذاری مجدد سایت موزه سخن گفت: سایت موزه هنرهای معاصر تهران بر مبنای هویت بصری موزه توسط رضا عابدینی در حال طراحی است. رضا عابدینی چون سال‌ها ایران نبود صبر کردیم تا در مورد هویت و گرافیک واحد با او به جمع‌بندی برسیم. 

آقایی ضمن توضیح درباره کارهای انجام شده تا تاریخ ۲۱ مردادماه امسال، درباره دلیل‌عدم انتقال آثار گنجینه به دو گالری مورد نظر گفته بود: علت این تاخیر این بود که می‌خواستیم بازدیدی برای خبرنگاران از گنجینه بگذاریم. 

انتقاد عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران از آبیاری نادرست فضای سبز

حجت نظری (عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران) در تاریخ ۱۸ شهریورماه امسال از وضیعت آبیاری فضای سبز موزه هنرهای معاصر انتقاد کرد. 

او گفته بود: مجسمه‌ها و آثاری که در محوطه بیرونی موزه قرار دارند، گرانبها هستند و میلیاردها تومان ارزش مالی دارند. اما متاسفانه شاهد آن هستیم که در چند دهه اخیر به دلیل آبیاری نادرست محوطه فضای سبز پارک لاله دچار فرسایش و خوردگی شده و از مدت عمر مفید آن‌ها کاسته شده است. 

نظری از شهرداری منطقه شش، سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، همچنین سازمان زیباسازی خواسته بود هرچه سریع‌تر شیوه مناسبی رابرای آبیاری برگزینند. 

وعده بازگشایی در دی‌ماه ۱۳۹۹ که هنوز محقق نشده است

در نهایت هشتم دی ماه امسال بود که نشست خبری مرمت و بازسازی، همچنین هویت بصری موزه هنرهای معاصر با حضور مسئولان مربوطه در تالار رودکی تهران برگزار شد. 

در این نشست زهرا نوروزی (رییس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت ارشاد) نیز حضور داشت و از کارهای انجام شده در جهت مرمت و بازسازی موزه هنرهای معاصر گزارش ارائه کرد؛ بی‌آنکه از بودجه به کار رفته و مخارج تعمیرات و بهسازی‌ها سخنی به میان آورد. او طی صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه فضاها و اماکن داخلی و خارجی موزه به طور کامل مرمت شده، گفت: بحث اطفای حریق در اماکنی چون موزه با جاهای دیگر متفاوت است و در اینباره با متخصصان در حال تعامل هستیم و تلاش داریم با دریافت اعتبار این مورد رابه سرانجام برسانیم. 

هادی مظفری در این نشست با اشاره به اینکه بحران کرونا کارها را به تعویق انداخته، مجددا موضوع جابجایی آثار موجود در گنجینه را مطرح کرد و گفت حجم آثار و مسائل امنیتی امکان جابجایی را از ما گرفته و بهتر دیدیم که آثار در موزه بمانند اما در این ارابطه گنجینه‌ای موقت را راه اندازی کردیم که ساخت آن زمان برده است. 

طراحی لوگو و هویت بصری و انتقادهایی از این اتفاق

یکی دیگر از موضوعاتی که در آخرین نشست موزه هنرهای معاصر مطرح شد و به طور کم و بیش حاشیه‌هایی در پی داشت طراحی هویت بصری و لوگوی موزه هنرهای معاصر بود که توسط گرافیست ایرانی رضا عابدینی در حال طراحی است و اینطور که به نظر می‌رسد هنوز به پایان نرسیده است. 

هادی مظفری در نشست مذکور افزوده بود: عملیات بازسازی به پایان رسیده و در تدارک بازگشایی و مراسم افتتاحیه هستیم. طبق اعلام هادی مظفری و وعده‌هایی که در این نشست به خبرنگاران داده شد، قرار بود موزه هنرهای معاصر پس از برگزاری نشستی دیگر، تا پایان دی ماه امسال بازگشایی شود که این اتفاق نیز مانند وعده‌های قبلی محقق نشد. این در حالی بود که برخی از خبرنگاران حاضر در نشست با توجه به شواهد و بازدیدهایی که از موزه داشتند بازگشایی آن در دی و بهمن ماه امسال را امری ناشدنی دانسته بودند. 

در حال حاضر که چند هفته از آخرین نشست خبری گذشته موزه هنرهای معاصر بازگشایی نشده و مسئولان مربوطه نیز در اینباره هیچ اخباری به رسانه‌ها ارائه نکرده اند. 

افتتاح در بهمن‌ماه ۱۳۹۹

احسان آقایی طی گفتگویی کوتاه با ایلنا، بی‌آنکه درباره دلایل تعویق بازگشایی موزه توضیحاتی ارائه دهد، یادآور شد نشست خبری پیش از بازگشایی در هفته آتی (اوائل بهمن ماه) برگزار می‌شود و اخبار مرتبط نیز به رسانه‌ها اعلام خواهد شد. حال باید دید این اتفاق در زمان مقرر رخ خواهد داد یا اینکه بازگشایی موزه به سال ۱۴۰۰ موکول خواهد شد؟!