ایلنا گزارش می‌دهد؛
مدرسه ۷ هکتاریِ ۸۰ ساله با ۷۰۰ اصله درخت در حوالی شوش/ از عدم بازسازی و بروزرسانی ساختمان‌ها و تجهیزات تا وقوع نشست زمین+ عکس و فیلم
هنرستان نمونه دولتی امام صادق (ع) یکی از قدیمی‌ترین مدارس شهر تهران واقع در خیابان ری است که اکنون ۵۰۰ دانش‌آموز در آن مشغول تحصیل هستند، این هنرستان پیش از انقلاب توسط کشور اتریش مدیریت می‌شد و محصلان برتر آن می‌توانستند بورسیه تحصیل به اتریش را دریافت کنند، در حال حاضر بسیاری از فارغ‌التحصیلان پیشکسوت این مجموعه در خارج از کشور ساکن هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هنرستان نمونه دولتی امام صادق (ع) پیش از اینکه تبدیل به هنرستان در دهه‌های اخیر شود، گفته می‌شود، انبار گندم بوده است. کلنگ این مرکز آموزشی در سال ۱۳۲۰ زده شد و در ۴ اسفند ۱۳۲۶ با عنوان کانون کار و آموزش محلی جهت جمع‌آوری متکدیان شروع به کار کرد.
در زمان آغاز فعالیت، این مرکز با ۲۴۲ دانش‌آموز پسر و دختر از سال اول تا پنجم ابتدایی دایر شد که فعالیتش تا سال تحصیلی ۳۷-۱۳۳۶ ادامه داشت، ولی از سال تحصیلی ۳۱-۱۳۳۰ تحت عنوان دبیرستان حرفه‌ای کانون کار و دانش با ۳۷ دانش‌آموز در رشته‌های درودگری و فلز آغاز به کار کرد که به تدریج به یازده رشته افزایش یافت.
پس از گذشت چند سال یعنی در سال ۱۳۴۲ این مرکز به آموزشگاه حرفه‌ای تغییر نام یافت و در حالی که مدیریت آن بر عهده کشور اتریش بود، مدیران داخلی آن ایرانی بودند. از آنجا که این مرکز توسط اتریش اداره می‌شد، فارغ التحصیلان نمونه این مدرسه می‌توانستند در اتریش بورسیه شوند. در حال حاضر نیز بسیاری از فارغ‌التحصیلان این مرکز در کشورهای دیگر مشغول به کار هستند. در سال ۸۶ این مرکز به هنرستان نمونه دولتی ارتقا و در سال ۸۷ به عنوان "هنرستان ماندگار" شناخته شد.
هنرستان ماندگار پسرانه امام صادق (ع) نزدیک به هفت هکتار مساحت دارد و از قدیمی‌ترین مدارس کشور است. درب ورودی فعلی این مدرسه که به صورت دروازه آهنی است، سال گذشته توسط فارغ‌التحصیلان همین مدرسه که اکنون در خارج از کشور ساکن هستند، ساخته شد.
زمستان است، محیط هنرستان مانند باغی با انبوهی از درختان چنار است که دورتا دور آن را ساختمان کارگاه‌ها و کلاس‌های درس احاطه کرده‌اند. برگ‌های درخت چنار تمام سطح زمین مدرسه را پوشانده‌اند، گویی که سال‌ها جز کلاغ‌هایی که در بالاترین شاخه درخت لانه دارند، کسی از آنجا عبور نکرده باشد. شیشه‌های شکسته پنجره‌ها، موزاییک‌های لق شده، پله‌هایی مستعمل، سقف بلند و بتونی و تارعنکبوت بسته نشان از قدمت ۸۰ ساله این ساختمان‌ها می‌دهند.
مدیر هنرستان نمونه دولتی امام صادق (ع) نیز از بابت بازسازی مدرسه نگران بوده و معتقد است: «بازسازی این بنای قدیمی و تاریخی نیاز به یک همت ملی دارد.» حسن حیدری در ابتدای صحبت خود از تاریخچه و قدمت مدرسه می‌گوید: «این مدرسه فعالیت رسمی خود را از سال ۱۳۲۶ آغاز کرد و به مروز زمان از جهت سطح علمی، رشدهای خوبی داشته است و در دهه ۵۰ این مجموعه ضمن رسالت اولیه که مهارت آموزی بود، در تحصیلات عالی و دانشگاهی هم فعال شد و افراد می‌توانستند در این مجموعه فوق دیپلم و لیسانس بگیرند و تحصیلات آکادمیک هم داشته باشند.»
وی ادامه می‌دهد: «در ابتدای دهه ۶۰ بخش آموزش عالی به بخش‌های دیگر از جمله دانشگاه شهید رجایی و مجتمع انقلاب اسلامی در یافت آباد منتقل شد و اینجا در قالب هنرستان فنی حرفه و کاردانش به فعالیش ادامه داد، ما اکنون در این مدرسه هم عنوان نمونه دولتی و هم عنوان ماندگار را داریم.»
در بازدید از کارگاه چوب این هنرستان ابزارها و وسایلی به چشم می‌خورد که همگی از دهه‌های پیش از انقلاب باقی مانده‌اند. تمام میزها پوسیده و کمدها زهوار در رفته‌اند که نیاز به رسیدگی، تعمیر و تجهیز دارند، چرا که با تغییر سرفصلهای آموزشی دیگر با این وسایل و ابزارها نمی‌توان دانش کافی و به روز را به دانش‌آموزان ارائه داد، هر چند این اقدام بودجه و تلاش مضاعفی را می‌طلبد.
حیدری ادامه می‌دهد: «سرفصلهای آموزشی در سه، چهار سال اخیر تغییر کرده و در حال حاضر در اینجا ۹ رشته دائر داریم. یک سری از رشته‌های ما خاص هستند، به عنوان مثال فقط در هنرستان ما رشته چاپ تدریس می‌شود. به نوعی کارگاه چاپ ما موزه صنعت چاپ نیز به حساب می‌آید. معضلی که اکنون با آن مواجه‌ایم، تجهیزات کارگاهی است که باید به روز شوند و یکی از عمده مشکلاتمان هم در این زمینه است که تجهیزات کارگاه‌هایمان با سرفصلهای جدید مطابقت ندارند. البته تلاش کردیم خیلی از این نقایص را برطرف کنیم، ولی با آن مرحله مطلوب فاصله داریم و ما برای رسیدگی به این امور منابع مالی محدودی داریم.»
هر سال حداقل سه مورد ترکیدگی لوله آب در مدرسه رخ می‌دهد
وی با تاکید بر بازسازی و تجهیز تاسیسات ساختمان می‌افزاید: «بحث بعدی ما زیرساخت‌های ساختمان از لحاظ تاسیساتی است. این ساختمان با نزدیک به ۸۰ سال قدمت، همان تاسیسات اولیه را دارد، البته به صورت موردی برخی نقاط را تعمیر کرده‌ایم. به عنوان مثال سال گذشته یک مورد ترکیدگی لوله آب مصرفی داشتیم و تا بخواهیم منبع نشتی آب را پیدا کنیم، با توجه به گستردگی مساحت این مرکز حدود ۲۵ روز از ما زمان گرفت. متاسفانه نقشه‌های تاسیساتی این فضا نیز در دسترس ما نیست و ما حداقل سالی سه مورد ترکیدگی لوله آب داریم و لازم است شبکه آب‌رسانی ما مجددا به روزرسانی شود.»
مدیر هنرستان نمونه دولتی امام صادق (ع) خاطرنشان می‌کند: «در بخش تاسیسات سرمایشی و گرمایشی نیز مشکلات این چنینی وجود دارد. به عنوان مثال ما در موتور خانه‌هایمان الکتروپمپی داریم که ۶۰ سال سرویس داده است و باید سرویس‌دهی شود، و همچنین در بحث سیوینگ انرژی این مساله ضرورت دارد.»
وجود ۷۰۰ اصله درخت در یکی از قدیمی‌ترین مدارس تهران
وی در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید این مدرسه تا چند سال دیگر قابل استفاده باشد؟ گفت: «این ساختمان ساختار خوبی دارد، اما برای ایمنی یک سری جاها نگرانی داریم. به عنوان مثال یکی از مواردی که الان با آن دست به گریبان هستیم، رشد درختان به سمت ساختمان‌هاست. ما در محوطه این هنرستان ۷۰۰ اصله درخت داریم. به عنوان مثال یکی از درخت‌ها با رشد بی‌رویه به ساختمان فشار آورد و نهایتا مجبور شدیم با کمک شهرداری درخت را سبک کنیم.»
حیدری درباره آسیب‌هایی که درخت‌های کهنسال چنار به ساختمان‌ها وارد کرده‌اند، می‌گوید: «این فضای سبز موجب شده که ما در محیط مدرسه شاهد نشست باشیم. در یک سال اخیر حداقل سه مورد نشست سنگین در محوطه هنرستان داشتیم و خوشبختانه در زمانی بوده که دانش‌آموزان در مدرسه نبودند و توانستیم آن را جمع وجور کنیم. ما همیشه این نگرانی را داریم که درختان قدیمی و ریشه‌های گسترده آنها بخش تاسیساتی یا پی ساختمان را تحت تاثیر قرار دهند. نیاز هست در این بخش یک اسکنی صورت بگیرد تا بدانیم کجای ساختمان در معرض نشست قرار دارد.»
نیاز ضروری به اسکن زمین مدرسه برای جلوگیری از نشست‌های احتمالی
مدیر هنرستان ماندگار امام صادق (ع) درباره اینکه آیا برای رسیدگی به وضعیت این مدرسه با سازمان نوسازی مدارس شهر تهران مذاکره‌ای داشته‌اید یا خیر؟ می‌گوید: «این موضوع را گزارش کردیم، ولی فعلا بازتاب مثبتی دریافت نکرده‌ایم. ما به این امکانات نیاز حیاتی داریم تا بدانیم کجای ساختمان سست شده و احتمال نشست در کدام نقطه از مدرسه وجود دارد.»
تعداد ساختمان‌های این مدرسه زیاد بوده و یکی از معضلات موجود بحث ایمنی ساختمان‌ها است. به گفته مدیر مدرسه با توجه به اینکه دیوار انتهای برخی ساختمان‌ها به کوچه‌های اطراف هنرستان منتهی می‌شود، همین شرایط سال گذشته موجب شد پنجره و فنس مدرسه دزدیده شود، اما اکنون با وجود شیفت نگهبانی و دیوارهایی که کشیده شده، این اتفاق دیگر رخ نمی‌دهد.»
هزینه داربست برای تعمیر شیشه‌های شکسته بالغ بر دو میلیون تومان می‌شود/ توان مالی نداریم
حیدری درباره شیشه‌های شکسته این مدرسه با توجه به ارتفاع بلند کارگاه‌ها می‌گوید: «فضای کارگاهی ما نزدیک به ۸ متر ارتفاع دارد و پنجره‌هایی که بالا در ارتفاع قرار گرفته است باید به وسیله داربست یا بالابر تعمیر شود که فقط هزینه داربست برای یک کارگاه بیش از دو میلیون تومان می‌شود و از طرفی چون ما با قشر نوجوان طرف هستیم ممکن است که آن هزینه را بدهیم، ولی ده روز بعد دوباره به خاطر شیطنت‌های دانش آموزان مجددا شیشه‌ها شکسته شوند.تمام ساختمان‌های دورتا دور به سمت حیاط پنجره دارند به همین خاطر شاید بهتر است از طلق‌های به روز استفاده کنیم. ما این طرح‌ها را داده‌ایم، اما زمانی که به مرحله اجرا می‌رسیم، متوجه می‌شویم که توان مالی آن را نداریم.»
این مدرسه ۹ رشته دارد و برای هر رشته کارگاه تعریف شده است، کارگاه چوب این هنرستان یک ساختمان سه طبقه با سقف های بلند است که دور تا دور آن را پنجره‌ها پوشانده‌اند. پنجره‌هایی که حالا تار عنکبوت بسته‌اند و حتی برخی شیشه‌های آن نیز شکسته شده است، در سرتاسر کارگاه میزها، ابزارآلات، کمدها و صندلی‌هایی به چشم می‌خورد که عصر دهه پنجاه و شصت را زنده نگه داشته‌اند. تقریبا بعد از گذشت این سال‌ها تجهیزات مدرسه تغییر نکرده‌اند و یا شاید این بخش های وسیع که هنوز در دل تاریخ دست نخورده باقی مانده‌اند، مورد استفاده پانصد نفر دانش آموز فعلی نیست.
به گفته او چالش اصلی در خصوص نگهداری ساختمان‌های محوطه، تعداد زیاد و محصور شدنشان در فضای سبز است.
مدیر هنرستان ماندگار امام صادق(ع) در ادامه صحبت های خود درباره زیباسازی نمای ساختمان مدرسه تاکید می‌کند: «زیباسازی محوطه ساختمان‌ها هم مهم است، اما هنوز نمای ساختمان‌ها همان ۸۰ سال قدمت را دارند و نیاز به بازسازی و زیباسازی دارند. ساختمان‌های ما از جهت نمای بیرونی خیلی فرسوده هستند، اما به روزرسانی آنها خیلی هزینه بر است. البته سازمان نوسازی به ما کمک کرد و در دو سه سال اخیر حدود ۸ هزار مترمربع ایزوگام روی پشت بام‌ها را انجام دادیم.»
حیدری می‌افزاید: «ما به صورت مقطعی و مسکن‌وار در خصوص بازسازی‌ها عمل می‌کنیم، اما به هر حال این ساختمان‌ها نیاز به یک فکر اساسی دارد.»
در این هنرستان ریشه‌های درخت‌ها موجب شده که موزاییک‌ها دفرمه شود، به گفته مدیر مدرسه ابتدای سال گذشته تعمیر کاشی‌های دور حوض هنرستان مبلغی بالغ بر ۲۵۰ میلیون تومان برآورد شد که البته با این تفاوت قیمت‌ها دیگر نمی‌توان با ۲۵۰ میلیون تومان کاری کرد.
مدیر هنرستان نمونه دولتی امام صادق (ع) می‌گوید: «بخشی از مشکلات ما بوجه ای است، و بخش دیگر عدم وجود ارگان یا نیرویی است که بخواهد چنین بنایی را بازسازی کند. ما بیش‌تر از هر چیزی نیازمند ایجاد یک دیدگاه برای رسیدگی به این موضوع هستیم. از کانال پیشکسوتان مدرسه به ما کمک می‌شود، ولی این کمک‌ها خیلی محدود است، اگرچه آنها بیشترین کمک خود را کرده‌اند.»
وی بیان کرد: «ما برای بازسازی این مجموعه با این قدمت نیاز به یک همت در سطح ملی نیاز داریم تا این مدرسه بتواند به فعالیت خود ادامه داده و همچنان افراد موفقی که در طول این ۸۰ سال تربیت کرده، پرورش دهد.»
«محمدمهدی حاج کرمی» هنر آموز صنایع چوب در هنرستان نمونه دولتی امام صادق(ع) درباره وضعیت این مدرسه می‌گوید: «این ساختمان خوب است، اما امکانات و تجهیزاتی که دارد برای دانش آموزانی که اکنون می‌خواهند آموزش ببینند، مناسب نیست و باید دستگاه‌های بهتری داشته باشیم تا بتوانیم آموزش دانش آموزان را به روز پیش ببریم.»
وی می‌افزاید: «تقریبا همه دستگاه‌های ما قدیمی هستند و برای اینکه دانش آموزان بتوانند در صنعت چوب که دراین کارگاه آموزش داده می‌شود پیشتاز باشند متاسفانه دستگاه‌های بروزی نداریم و آنها نمی‌توانند علم به روزی به دست آورند. اگردستگاه‌ها پیشرفته باشد دانش آموزان هم با تکنولوژی روز بهتر آشنا خواهند شد.»
گزارش: اکرم رضایی ثانی
