مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یزد:
عامل انسانی در تخریب قلعه ابرکوه دخیل بود/ بودجه وزارتخانه برای خسارت ۱۰ میلیاردی سیل فیروزآباد، اندک است/ مرمت سازه‌های تاریخی تخریب شده از سیل و زلزله، ردیف بودجه می‌خواهد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد، برآورد خسارتی که به مجموعه آثار ابرکوه همچون قلعه فیروزآباد و سردار مهردشت وارد شده را حدود ۱۰ میلیارد تومان ارزیابی کرد و گفت: میزان بودجه وزارت میراث فرهنگی برای جبران خسارات بسیار اندک است و انجام این نوع از مرمت‌های اضطراری نیاز به ردیف بودجه جداگانه‌ای دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چند روز پیش سیل بی‌سابقه‌ای در «ابرکوه» استان یزد جاری شد و سیلاب، در این شهرستان که ۲۵ سال است دچار خشکسالی بوده، خسارت‌هایی را به آثار و ابنیه تاریخی وارد کرد. از جمله این سازه‌ها، قلعه مسکونی فیروزآباد و قلعه سردار مهردشت بودند که دچار خسارتی ۶۰ درصدی شدند.
«مصطفی فاطمی‌فیروزآبادی» مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد درباره برآورد خسارات وارده به این دو قلعه به ایلنا گفت: زمان زیادی از انجام مرمت‌های اضطراری قلعه فیروزآباد که از معدود قلعه‌های مسکونی کشور است، نمی‌گذرد. اما متاسفانه دو سد خاکی که در چند کیلومتر بالاتر از روستا ساخته شده بودند، بر اثر بارندگی پر شده تخریب شدند که سیلاب جاری شده، تمامی روستا و همچنین قلعه تاریخی آن را دچار آب‌گرفتگی کرد.
۶۰ درصد تخریب و ۱۰ میلیارد تومان خسارت
او با اشاره به ۲۰ خانه مسکونی داخل قلعه یادآور شد: با وجود مسکونی بودن قلعه، فعالیت‌هایی برای معرفی آن به‌عنوان یک نقطه گردشگری انجام داده بودیم اما اولویت اصلی حفاظت از آن بود. ظاهرا این دو سد خاکی به منظور پر آب کردن چاه‌های این محدوده در بالادست قلعه ساخته شده بودند. ما اصلا در جریان ساخت این دو سد نبودیم چراکه فاصله بسیار زیادی با روستا داشتند و در نتیجه نمی‌توانستیم وقوع این سیلاب را پیش‌بینی کنیم.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یزد یادآور شد: بعد از بارندگی بلافاصله برآورد خسارات را آغاز کردیم که بر همین اساس حدود ۶۰ درصد تخریب در داخل قلعه و حصارهای اطراف آن تخمین زده شد. البته پیش‌بینی ما این بود که باتوجه به حجم رطوبتی که در بنا بود و هنوز هم هست، تا چند روز بعد خسارت بیشتری داشته باشیم و میزان تخریب‌ها تا ۷۰ درصد هم برسد اما با اینکه در این چند روز، چند دیوار و سقف دیگر هم فرو ریخته، خوشبختانه حجم تخریب‌ها کمتر از انتظار ما بود. امیدوارم تا یکی دو روز دیگر که هنوز رطوبت داخل بنا باقی است، تخریب‌ها در همین حد باقی بماند.
فاطمی‌فیروزآبادی تصریح کرد: برآورد ما از میزان خسارتی که به مجموعه آثار ابرکوه همچون قلعه فیروزآباد و آثار دیگری که در مسیر سیل بوده، وارد شده حدود ۱۰ میلیارد تومان است.
مرمت‌های اضطراری نیاز به ردیف بودجه‌ای جداگانه دارد
او با اشاره به پیگیری‌ها برای تامین اعتبار مرمت آسیب‌های وارده به این آثار گفت: میزان بودجه وزارت میراث فرهنگی بسیار اندک است و انجام این نوع از مرمت‌های اضطراری نیاز به ردیف بودجه جداگانه‌ای دارد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یزد ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌ها، در حوادث غیرمترقبه مانند سیل بودجه مجزایی دارند که از آن برای کمک به کشاورزان خسارت دیده استفاده می‌کنند. به وزارتخانه پیشنهاد دادم و گفتم که ما هم باید ردیف بودجه مجزایی را برای حوادثی مانند سیل داشته باشیم که بتوانیم در صورت واقعه، اقدامات سریع را انجام دهیم.
فاطمی‌فیروزآبادی یادآور شد: با وجود تمام کمبودهایمان، بلافاصله پس از سیل نیروهای‌مان را در استان یزد بسیج کردیم تا به محض اینکه رطوبت فروکش کرد بتوانیم بازسازی را شروع کنیم.
ضرورت راه‌اندازی صندوقی برای حوادث غیرمترقبه
او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا نباید طرح جامعی از پیش برای این شکل از موقعیت‌های اضطراری دیده شده و عملیات استحکام‌بخشی و استحفاظی در ابنیه تاریخی شهرها انجام شود؟ گفت: این حرف درست است اما در شرایطی که بنای تاریخی به خاطر عدم استحکام یا حتی به دلیل بارندگی تخریب شود. در مورد سیل اخیر، تخریب سد خاکی باعث این حادثه شد و کاری نمی‌شد برایش انجام داد. هرچند که ما پیش از این اقدامات حفاظتی را برای قلعه انجام داده بودیم اما شکستن سد در پیش‌بینی ما نمی‌گنجید.
فاطمی‌فیروزآبادی با تاکید بر اینکه «باید پیش از احداث سد پیش‌بینی‌های لازم برای جای‌گذاری آن انجام می‌شد و اصلا در چنین محلی احداث نمی‌شد» گفت: با این حال معتقدم باید ردیف بودجه‌ای برای اتفاقات غیرمترقبه در وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشته باشیم و صندوقی برای آن پیش‌بینی کنیم که وقتی اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ داد بتوانیم سریع عکس‌العمل نشان دهیم.
او با اشاره به اینکه اجرای چنین طرحی نیازمند تصمیمات کلان‌تری در سطح وزارتخانه است، گفت: الان فصل بودجه‌ریزی است و باید برای تمام کشور چنین بودجه‌ای برای جبران خسارات حوادثی مانند سیل و زلزله دیده شود تا بتوانیم خیلی سریع‌تر با استفاده از این بودجه اضطراری، مرمت آثار و ابنیه تاریخی خسارت دیده را آغاز کنیم.
عامل انسانی در تخریب قلعه‌های تاریخی ابرکوه دخیل بوده است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یزد همچنین یادآور شد: بیش از یک قرن است که این قلعه استوار بوده و تا جایی که می‌دانیم حداقل در ۲۰۰ سال گذشته هیچگونه سیلی در این محدوده نیامده است. معمولا در ساخت چنین قلعه‌هایی در گذشته مواردی از این دست مدنظر قرار می‌گرفته که در مسیر سیلاب نباشد و حتی در بلندی ساخته شود.
فاطمی‌فیروزآبادی ادامه داد: به ما اعلام شده که احداث این دو سد خاکی بدون مجوز نهادهای متولی بوده است و ما در حال بررسی این موضوع هستیم و اقدامات حقوقی را آغاز و شکایتی را از عاملان تخریب بنا، تنظیم کرده‌ایم. حتی اگر نتوان گفت تخریب قلعه‌های تاریخی ابرکوه عمدی بوده، اما با قطعیت می‌توان گفت که عامل انسانی در آن دخیل بوده است.
پیش از این اعلام شده بود که علاوه بر قلعه‌ها و بناهای تاریخی ابرکوه، بخشی از قلعه تاریخی خرانق، چند خانه شخصی در بافت تاریخی یزد و بخشی از بازار خان نیز خسارت دیده است. این در حالی است که میزان بارش سالانه در استان یزد ۶۵ میلیمتر و میزان تبخیر آن حدود چهار هزار میلیمتر است اما به دلیل فقر پوشش گیاهی و وجود عرصه‌های بیابانی و برخی فعالیت‌های معدنی و دخالت انسان در طبیعت، بر اثر بارندگی و جاری شدن سیلاب و روان‌آب‌ها در سال‌های اخیر خسارت‌هایی به تاسیسات زیربنایی استان یزد وارد شده است.
استاندار یزد هم در بازدیدی که پس از سیلاب شهرستان ابرکوه این منطقه داشت، در رابطه با قلعه تاریخی فیروزآباد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، گفته بود: «همه تلاش خود را به کار می‌گیریم تا دوباره این قلعه بازسازی و به یک مرکز گردشگری تبدیل شود.»
