پاک‌آئین در گفت‌وگو با ایلنا:
ایران و روسیه در حل مناقشه قره‌باغ اختلاف نظری ندارند/ برای حل اختلاف آذربایجان و ارمنستان ابتدا باید تکلیف هفت شهر مشخص شود
سفیر پیشین ایران در آذربایجان به جایگاه ایران در مناقشه قره باغ و همچنین آثار آتش بس میان ارمنستان و جمهوری باکو پرداخت.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از نزدیک به دو هفته درگیری نظامی بسیار شدید بر سر منطقه قره‌باغ، با میانجیگری روسیه به آتش‌بس دست یافتند؛ آتش‌بسی که از روز شنبه اجرای آن آغاز شد اما پایدار نماند.
«محسن پاک آئین» تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره اینکه برخی از میانجیگری نکردن ایران در مناقشه قره‌باغ ابراز نگرانی کرده‌اند، گفت: گروهی به نام مینسک وجود دارد، این گروه در سال ۱۹۹۴ در اجلاس مینسک بلاروس تاسیس شد و قرار شد مسئولیت اصلی میانجیگری رسمی بین آذربایجان و ارمنستان را بر عهده بگیرد؛ فرانسه، روسیه و آمریکا اعضای این گروه هستند و آذربایجان و جمهوری ارمنستان پذیرفته‌اند که تنها گروه میانجیگری گروه مینیسک باشد، لذا این گروه فعالیت خودش را دنبال می‌کند. اکنون هم آتش‌بس میان باکو و ایروان به دعوت روسیه به عنوان یکی از اعضای این گروه مینسک صورت پذیرفته است، لذا مسئول میانجیگری این گروه هستند و اگر ایران بخواهد میانجیگری کند باید هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان بپذیرند در حالی که هر دوی آنها مینسک را به عنوان گروه میانجی پذیرفته‌اند.
وی افزود: ایران علیرغم این وضعیت به عنوان همسایه و اینکه با هر دو کشور ارتباط نزدیکی دارد، از ظرفیت خودش استفاده کرده است، به طوریکه هم آقای روحانی رئیس‌جمهور و هم آقای ظریف وزیر امور خارجه و نیز سفرای ایران در این کشورها، فعالیت‌های خودشان را انجام داده، طرفین را به خویشتنداری دعوت کردند و تلاش کردند که مناقشه از طرق صلح‌آمیز حل شود.
این تحلیلگر مسائل آذربایجان با بیان اینکه ایران در حدی که به عنوان کشوری که با آذربایجان و ارمنستان روابط دارد تلاش خودش را انجام داده است، اظهار داشت: ایران به عنوان میانجی‌گر اصلی تلقی نمی‌شود چراکه اختیاراتی که گروه مینسک دارد را ایران ندارد. ایران به میانجیگری روسیه کمک کرده است چرا که دعوت به خویشتنداری و آتش‌بس ایران می‌تواند به گروه‌های میانجی کمک کند.
وی درباره اینکه به نظر می‌رسد روسیه علیرغم حمایت از آتش بس، اعلام کرده از ارمنستان حمایت می‌کند، یادآور شد: صحبت آقای پوتین اینگونه بود که «ما به دنبال آتش بس هستیم اما به دلیل اینکه پیمان نظامی با ارمنستان داریم چنان‌چه جمهوری آذربایجان به کشور ارمنستان حمله کند و جنگ از آذربایجان و قره‌باغ به آذربایجان و ارمنستان تبدیل شود، آن زمان است ممکن دخالت کند.
پاک‌آیین درباره روابط ایران روسیه و توافق‌های نظامی با این کشورها و آثاری که حمایت از یکی از این کشورها بر روابط ایران روسیه می‌گذارد، تصریح کرد: ایران و روسیه در مناقشه قره‌باغ اختلاف نظری ندارند؛ هر دو کشور خواهان این هستند که این درگیری به صورت مسالمت‌آمیز حل شود و تاکید دارند که این درگیری راه حل نظامی ندارد؛ هر دو کشور از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان دفاع می کنند لذا به طور اصولی اتفاقاً دیدگاه‌های ایران و روسیه در رابطه با موضوع قره‌باغ نزدیک است و اختلاف جدی در این زمینه ندارد.
وی درباره روابط ایران با دو کشور ارمنستان و آذربایجان با توجه به درگیری‌های پیش آمده خاطرنشان کرد: روابط ایران و ارمنستان و آذربایجان جدای از این مناقشه است و روابطی رو به پیشرفت، بسیار خوب و گسترده در حوزه‌های انرژی و تجارت دارند. با ارمنستان نیز روابط خوبی داریم اما به طور طبیعی روابط ما با آذربایجان گسترده‌تر است به دلیل اینکه ظرفیت‌های بیشتری برای همکاری بین دو کشور وجود دارد؛ از جمله موضوع خزر، ترانزیت کالا و مسئله قره‌باغ تأثیری بر روابط ما با این کشورها ندارد چون روابط دو جانبه را پیش می‌بریم.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: اگر ایران طرحی میانجیگری داشته باشد دو طرف باید طرح را بپذیرند، اما در حال حاضر مکانیسم گروه مینسک را دنبال می‌کنند.
وی درباره دلیل ناپایداری آتش‌بس بین ارمنستان و آذربایجان، ابراز داشت: آن گونه که اعلام شد آتش‌بس برای این بود که فرصتی برای رسیدگی به مجروحان و زخمی‌ها ایجاد شود، اما پایدار نبود؛ تا زمانی که مشکل هفت شهر حل نشود ما نمی توانیم امیدوار باشیم که آتش بس دائمی ایجاد شود.
این تحلیلگر مسائل منطقه قفقاز با بیان اینکه مناقشه قره‌باغ دو بخش دارد، اضافه کرد: یک بخش بر سر خود قره‌باغ است و بخش دیگر موضوع هفت شهر است، بنابراین مقدمه حل مشکل مذاکره با ارمنستان پیرامون موضوع قره‌باغ، توافق درباره این هفت شهر است. تا زمانی که این شهرها در اختیار ارمنستان است نمی‌توانیم آتش‌بس بادوامی را شاهد باشیم و بعد از چند ماه دوباره جنگ آغاز خواهد شد. هر هر میانجیگری هم که به حل و آزادسازی این هفت شهر نیانجامد، میانجیگری دائمی نیست و موفق نمی‌شود.
