هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکا در آینده بخواهد دوباره به برجام بازگردد/ اقدامات اروپا می‌تواند به مرگ کامل برجام منجر شود/ تضعیف دیپلماسی صدمات غیر قابل جبرانی به منافع کشور می‌زند

نادر  انتصار در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که سه کشور اروپایی از ماه گذشته «مکانیسم حل اختلاف» را در پاسخ به آنچه عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران می‌خوانند فعال کرده‌اند؛ نخست ارزیابی شما از اهداف این اقدام در برهه کنونی چیست؛ همچنین با توجه به تاکید سران تروئیکای اروپایی و همچنین تاکید جوزپ بوررل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر ضرورت حفظ برجام، بفرمایید این دیدگاه تا چه میزان بصورت عملی و اجرایی هم در دستور کار اروپا قرار دارد، گفت: سه کشور اروپایی در برجام و همچنین اتحادیه اروپا همواره بر ضرورت حفط برجام تأکید داشته‌اند ولی از طرفی خودشان تعهدات برجامی خود را انجام نداده‌اند و فقط ایران را تشویق به اجرای تعهدات خود می‌کنند که مصداق همان ضرب‌المثل معروف «هم خر را می‌خواهند و هم خرما را» بوده و به همین دلیل است که بعد از خروج آمریکا از برجام، این قرا داد فقط روی کاغذ باقی مانده است.

وی ادامه داد: البته هنوز برای من این معما وجود دارد که چرا ایران قبول کرد «مکانیسم حل اختلاف» در برجام به شکل کنونی‌اش نوشته شود. ولی به هر حال «مکانیسم حل اختلاف» یک اهرمی است در دست تروئیکای اروپایی که همواره می‌توانند از طریق آن ایران را تهدید کنند.  همچنین با فعال کردن این اهرم فشار آنها می‌خواهند به ترامپ سیگنال بدهند که اروپا در مقابل ایران ایستاده  است. البته این سیاست یکی به میخ زدن و یکی به نعل خطراتی نیز دارد و اگر اروپا دست خود را درست بازی نکند ممکن است که به مرگ کامل برجام منتهی شود.

این استاد دانشگاه همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه مراحل «مکانیسم حل اختلاف» قابلیت تمدید داشته و با رضایت اعضای کمیسیون مشترک می‌تواند بارها ورود به مراحل بعدی را به تاخیر بیندازد؛ برخی کارشناسان معتقد هستند که اروپا با فعال کردن این مکانیسم علاوه بر جلب رضایت ایالات متحده به دنبال این است که برای برجام تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا زمان بخرد؛ این دیدگاه تا چه میزان به واقعیت نزدیک است، گفت: همانگونه که در جواب سؤال قبلی ذکر کردم؛  اروپا با فعال کردن «مکانیسم حل اختلاف» هم می‌خواهد ایران را تهدید کند و هم به ترامپ بگوید که ما داریم ایران را مهار می‌کنیم. گرچه می‌توان این سیاست اروپا را به عنوان سیاستی موقت حساب کرد ولی فکر نمی‌کنم که اروپا منتظر است که با این کار سدی در مقابل زیاده‌روی‌های ترامپ ایجاد کند و یا اینکه منتظر بماند تا اینکه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شود و نتایج آن معلوم گردد. اروپا به خوبی می‌داند که هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکا در آینده بخواهد دوباره به برجام باز گردد. حقیقت این است که اروپا هم برنامه درستی برای چگونگی اجرای تعهدات برجامی خود ندارد و از این شاخه به آن شاخه پریدن کار را درست نمی‌کند.    

وی در خصوص نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و اهمیت حفظ و بالابردن سطح رایزنی‌ها با اروپا در صورت پیروزی مجدد دونالد ترامپ و غیرقابل پیش‌بینی بودن اقدامات او نیز گفت: دستگاه دیپلماسی ایران باید به رایزنی‌ها با اروپا ادامه دهد و در صورت امکان سطح رایزنی‌ها را نه تنها با اروپا بلکه با کشورهای دیگر بالا ببرد.  ولی امید خود را نباید به نتایج انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا متمرکز کرد؛ حتی اگر ترامپ هم دوباره انتخاب نشود برگشت به برجام برای رئیس‌جمهور آینده آمریکا مشکل خواهد بود چرا که اکثر تحریم‌های کنونی آمریکا بر علیه ایران چنان پیچیده هستند که برداشتن آنها سال‌ها طول خواهد کشید و مقدار زیادی از آنها احتیاج به گذراندن قوانین جدیدی در کنگره آمریکا خواهد داشت.  اینطور نیست که فکر کنیم که اگر ترامپ انتخاب نشود جانشین او یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در مورد برجام می‌کند و یا دوباره به برجام به شکل قبلی‌اش بر می‌گردد.

انتصار در رابطه با موضوع استیضاح و همچنین ترور سردار قاسم سلیمانی و اینکه این دو اقدام تا چه میزان بر انتخابات آمریکا تاثیرگذار خواهد بود و در صورت کم بودن شانس پیروزی، کدام نامزد حزب دموکرات رقیب اصلی ترامپ است نیز گفت: البته تا انتخابات ۲۰۲۰ چند ماهی باقی مانده است و در زمان حاضر نمی‌توان گفت که برنده این انتخابات چه کسی خواهد بود؛ ولی اگر امروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام شود، ترامپ شانس بیشتری برای انتخاب شدن در مقابل رقبای خود خواهد داشت.

وی افزود: در دو سه ماه آینده ما می‌توانیم یک برداشت بهتری از رقیب اصلی ترامپ در میان کاندیداهای اصلی حزب دموکرات داشته باشیم. آنچه که مسلم است این است که ترامپ تا کنون توانسته انسجام طرفداران خود را حفظ کند و اگر او بتواند این انسجام را تا روز انتخابات نگه دارد احتمال  پیروزی دوباره او از سایر کاندیداها بیشتر خواهد بود. البته شکی نیست که ترامپ از موضوع استیضاح در کنگره و تبرئه خود در سنای آمریکا برای گرم نگاه داشتن بازار سیاسی طرفداران خود استفاده خواهد کرد و این تبلیغات را نیز آغاز کرده است. باید به یاد داشته باشیم که بیل کلینتون هم در دوران ریاست جمهوریش استیضاح و مانند ترامپ در سنا تبرئه شده بود و محبوبیت کلینتون بعد از استیضاح‌اش در میان مردم بیشتر از محبوبیتش قبل از استیضاح بود و در مورد ترامپ هم همین روند را شاید مشاهده کنیم.

این استاد دانشگاه آلابامای جنوبی در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط حساس سال آینده کشور، چقدر ضرورت دارد تا در اظهارنظرهای داخلی دقت بیشتری صورت بگیرد و از اظهاراتی که از آن برداشت جنگ طلبی و یا تضعیف دیپلماسی استنباط می‌شود پرهیز شود، گفت: مسأله سیاست خارجی، امنیت ملی و یک پارچگی کشور باید همواره از اختلافات جناحی درون کشور مجزا شود؛ یعنی تا آنجایی که به امنیت کشور مربوط می‌شود نباید اختلافات داخلی به منافع ملی ایران صدمه برسانند. ایران دشمنان زیادی دارد و هرگونه تضعیف دیپلماسی ممکن است صدماتی غیر قابل جبران به منافع دراز مدت کشور وارد کند. البته انتقاد از افراد و یا سیاست خارجی باید جایز و حتی لازم باشد ولی باید فرقی بین انتقاد اصولی و شعارهای تبلیغاتی قائل شد.  منافع کشور را با شعار دادن نمی‌توان تضمین کرد.