وضعیت اشتغال در آینده صنعت خودروسازی چگونه است؟ / کارگران به بن‌بست معیشتی کشیده می‌شوند
هر نوع تغییر و رویکردی در صنعت خودرو جهان به‌دلیل جایگاه این صنعت در اقتصاد جهانی با واکنش‌های بسیاری همراه می‌شود.در شرایطی که تغییرات ساختاری شرکت‌های خودروساز در حوزه کیفی بر اشتغال تاثیر مستقیم خواهد داشت.
به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از بنیاد توماسون رویترز، کاهش سهم تعداد شاغلان صنعت در کل اشتغال موجب نگرانی فعالان کارگری در کشورهای پیشرفته شده است. برخی از کشورهای در حال توسعه نیز با چالش نفوذ بیشتر ماشین‌ها در بازار کار و کاهش تعداد نیروی انسانی مواجه هستند. اگرچه بکارگیری ماشین‌ها سبب افزایش سرعت تولید و ارتقا بهره‌وری می‌شود اما می‌تواند همچون کاتالیزور عمل کند و روند حذف نیروی انسانی غیرماهر را تسریع می‌کند.
تغییرات صنعت خودرو و تاثیر آن بر اشتغال
هر نوع تغییر و رویکردی در صنعت خودرو جهان به‌دلیل جایگاه این صنعت در اقتصاد جهانی با واکنش‌های بسیاری همراه می‌شود آنهم در شرایطی که تغییرات ساختاری شرکت‌های خودروساز در حوزه کیفی بر اشتغال تاثیر مستقیم خواهد داشت. سازمان بین‌المللی کار با همکاری انجمن‌های خودروسازی اروپا گزارشی در سال ۲۰۱۵ درباره کارگران صنعت خودروسازی منتشر کرد. این نهاد بین‌المللی در گزارش خود، تغییرات احتمال صنعت خودرو و تاثیر آن بر اشتغال را مورد بررسی قرار داد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد: به‌واسطه تغییرات عمیقی که در سال‌های اخیر در صنعت خودرو جهان صورت گرفته، در آینده شاهد تغییر در کمیت و کیفیت نیروی کار از جمله عوامل موثر در این خصوص شامل درخشش اقتصادهای نوظهور، تغییر فرهنگ حمل‌ونقل، مطرح شدن خودروهای پاک و نیز رشد استفاده از فناوری‌های دیجیتال در تولید خواهیم بود. بدون شک، این تغییرات در بلندمدت کیفیت و کمیت اشتغال در صنعت خودرو را تحت‌تاثیر قرار خواهند داد.
این پژوهش ضمن بررسی مقابله‌ای الگوهای جهانی خودروسازی، چهار منطقه اروپای غربی و مرکزی، آمریکای شمالی، چین و هند را مورد بررسی قرار داده است. هرکدام از این مناطق، سناریو اختصاصی خود برای تکامل و ارتقای اشتغال را دارند. افزایش تقاضای طبقه ممتاز شهری برای خودروهای گران‌قیمت، محرک اصلی رشد صنعت خودرو در چین به حساب می‌آید و خودروسازان بزرگ چندملیتی، کنترل این صنعت را در چین، در اختیار گرفته‌اند. کارخانه‌هایی که توسط این شرکت‌های چندملیتی در چین راه‌اندازی شده، مبتنی بر سیستم‌های تولیدی پیشرفته و سرمایه‌بر هستند؛ درنتیجه شرکت‌ها مجبورند برای جبران هزینه‌های ثابت، استفاده موثر و انعطاف‌پذیر از نیروی کار و برون‌سپاری در سطح وسیع را در دستور کار قرار دهند. این وضعیت موجب شده است تا اختلاف درآمدی قابل‌توجهی بین کارگران شهری و روستایی مهاجر ایجاد شود. اعمال تغییرات در الگوی رشد صنعت خودرو چین، ارتقای شرکت‌های داخلی و سیاست‌های دولت این کشور برای حمایت از تولید خودروهای الکتریکی، عواملی هستند که می‌توانند در سال‌های آینده وضعیت اشتغال در صنعت خودرو چین را تحت‌تاثیر قرار دهند.
برخی از کارگران شاغل در کارخانه‌های مونتاژ موتور شرکت «بوش» در «بویل» آلمان با مشکلات متعددی روبرو هستند. این گروه همچون هزاران موقعیت شغلی دیگر به واسطه کرونا در خطر نابودی قرار دارند. به گفته مدیران شرکت بوش، ۷۰۰ موقعیت شغلی در این گروه خودروسازی تا پایان سال ۲۰۵ به واسطه کاهش ذخایر سوخت‌های فسیلی از بین خواهد رفت. اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌ای از ممنوعیت فروش خودروهای دیزلی تا سال ۲۰۳۵ خبر داد. بر اساس این تصمیم، تمامی خودروهای بنزینی و دیزلی که در آلودگی هوا نقش ۱۵ درصدی دارند، از چرخه تولید خارج خواهند شد. اگرچه ورود خودروهای نسل جدید منجر به آلودگی کمتر هوا می‌شود اما کارگران بسیاری در خطر از دست دادن منابع معیشتی خود قرار می‌گیرند. تغییرات در این صنعت و ظهور خودروهای نسل جدید منجر به بیکاری دست‌کم ۱۵ میلیون نیروی کار می‌شود که این میزان معادل ۷ درصد از جمعیت شاغل قاره سبز است.
یقه سفیدها و یقه آبی‌ها، هردو گروه بیکار می‌شوند
اتحادیه‌های کارگری اورپا، جلسات متعددی با اتحادیه‌های خودروسازان برگزار کرده‌اند و کارفرمایان را به پای میز مذاکره کشانده‌اند. نتایج خروجی این مذاکرات به هیچ وجه برای نیروی کار رضایت‌بخش نیست، کارفرمایان اعلام کرده‌اند: نه تنها کارگران یقه آبی در معرض خطر بیکاری قرار دارند بلکه خطر اخراج، نیروهای انسانی یقه‌سفید را هم تهدید می‌کند.
میانگین سنی کارگران شاغل در خودروسازی بالاست. یکی از این کارگران درباره شرایط شغلی خود توضیح داد: اخراج کارگران به صورت مقطعی انجام می‌شود و این احتمال وجود دارد که با توجه به سن بالای مزدبگیران، فرصت شغلی جدید در اختیار آن‌ها قرار نگیرد. اگر به سن بازنشستگی نرسیم، مستمری دوران بازنشستگی به شدت کاهش می‌یابد. اتحادیه‌های کارگران خودروسازی اروپا، گزارشی درباره تعداد احتمالی نیروهایی که موقعیت شغلی خود را از دست خواهند داد، منتشر کردند. بر اساس برآوردهای انجام شده، حدود ۳۷۰۰ کارمند با قرارداد دائم بیکار خواهند شد؛ در کنار این گروه، جمعیت عظیمی از کارگران قراردادموقت و فصلی حضور دارند.
روابط عمومی شرکت خودروسازی بوش در واکنش به نگرانی‌های کارگران اعلام کرد: ما نسبت به دغدغه نیروی کار آگاه هستیم و مشکلات ناشی از بیکاری را به خوبی درک می‌کنیم. این شرکت تلاش می‌کند تا به بکارگیری سیاستی درست، کمترین آسیب را به نیروی کار وارد کند.
کارگران به بن‌بست معیشتی کشیده می‌شوند
اگرچه فعالان کارگری با ورود تکنولوژی به صنعت خودروسازی مخالف هستند اما اقتصاددانان به طور فزاینده‌ای استدلال می‌کنند، تغییر ساختار صنعت خودرسازی و تولید محصولات دوستدار محیط زیست بر الگوهای تجاری، تاثیر مثبت خواهد گذاشت. به گفته کارشناسان حوزه کار و فعالان کارگری، نیروی کار مسن‌تر و غیرماهر نمی‌تواند با شرایط کار جدید آداپته شود؛ همچنین فرصت آموزش و کسب مهارت بیشتر برای آن‌ها وجود ندارد.
شرایط موجود از کاهش نیروی کار به تبع تغییرات خبر می‌دهد اما کارشناسان حوزه تکنولوژی معتقدند: خودروهای جدید به نیروی انسانی بیشتری نیاز دارند اما این نیرو باید از مهارت و تخصص کافی برخروردار باشند. شرکت‌هایی که در عرصه ساخت و شارژ خودروها فعال شوند، پتانسیل اشتغال ۱۰۰ هزار نیروی انسانی به صورت مستقیم و غیرمستقیم را دارند.
برخی از فعالان کارگری معتقدند، شرایط موجود کارگران صنعت خود تا حدودی شبیه به «جلیق زردها» در فرانسه است. تمامی وعده‌ها در ارتباط با آینده شغلی کارگران پوچ و بیهوده است. سیاست‌هایی که آینده صنعت خودروسازی را مشخص می‌کند، به طور قطع، عده‌ای را به بن‌بست معیشتی می‌کشد. اگرچه حامیان محیط زیست خواساتر تغییر نسل خودروها هستند اما بر لزوم حفظ اشتغال ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار کارگر شاغل در صنعت خودروسازی تاکید می‌کنند.
در دهه پیش‌رو میلادی، حدود ۱۲ درصد از کارگران صنعت خودرو به جمعیت بیکار اضافه می‌شوند. همچنین صنعت خدورسازی فرانسه که ۵۷ هزار نیروی انسانی دارد تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰ درصد از نیروی تحت فرمان خود را از دست خواهد داد.
