ویژگی‌ها و تفاوت‌های خانه های شمالی و جنوبی

ایلنا؛ شاید در نگاه اول، اینکه منزل مسکونی در کدام جهت ساخته شده است، اهمیت چندانی نداشته نباشد. اما پس از آشنایی با ویژگی‌های هرکدام از این منازل می‌توان انتخاب آگاهانه-تری در جهت خرید و یا اجاره آپارتمان یا خانه ویلایی مناسب داشت.

متداول‌ترین نوع ساخت و ساز در ایران، در جهت‌های شمالی و جنوبی انجام می‌گیرد؛ البته خانه‌های شرقی، غربی و شرقی‌ _ غربی (دوبر یا دو کله) نیز ساخته می‌شوند که نسبت به منازل شمالی و جنوبی بسیار کمتر هستند. 

مهمترین شاخصه رعایت جهات جغرافیایی در ساخت ساختمان‌ها، مبحث نورگیری این منازل است؛ نور در هرکدام از جهت‌های اصلی و فرعی ویژگی‌های خاصی دارد که بر طراحی ساختمان تاثیر بسزایی خواهد داشت. اما در رابطه با معماری خانه‌های شمالی و جنوبی، تنها تفاوت در زمینه میزان نور نیست. 

در ادامه ویژگی‌های بیشتر هر کدام از این جهت ها را به همراه مزایای هر یک بررسی می‌کنیم.

خانه‌های شمالی

خانه شمالی به خانه‌ای اطلاق می‌شود که محل ورودی به داخل ساختمان از حیاط باشد؛ به عبارت دیگر درب ورودی ساختمان از خیابان یا کوچه به حیاط باز شده و سپس وارد ساختمان اصلی شوید. 

در منازل شمالی، تامین روشنایی طبیعی تنها از طریق حیاط ممکن است و به همین دلیل ملزم به طراحی، ساخت و تعبیه قسمتی به عنوان نورگیر (پاسیو یا حیاط خلوت) هستید تا روشنایی خانه تا حدی تامین شود البته همین امر سبب کاهش فضای مفید منزل خواهد شد.

از سوی دیگر نور خورشید که از سمت شرق می‌تابد با برخورد به سطوح مختلف، انعکاس فراوانی در خانه‌های شمالی دارد و به همین دلیل این ساختمان‌ها تا زمان غروب آفتاب نور طبیعی خواهند داشت.

در ساختمان‌های شمالی که دارای چندین واحد آپارتمان هستند، اختلاف نور در واحدهای رو به حیاط و واحدهای پشتی، بسیار قابل توجه است اما در خانه‌های ویلایی شمالی، از این لحاظ مشکلی وجود ندارد.

مزایای خانه‌های شمالی

•             نورگیری طبیعی در بیشتر ساعات روز

•             گران‌تر از خانه‌های جنوبی

•             تهویه طبیعی و ایده آل در واحدهای آپارتمان شمالی

•             امنیت بالاتر نسبت به ساختمان‌های جنوبی

معایب خانه‌های شمالی

•             ورود گرد و غبار بیشتر به دلیل اشراف به باغچه و خیابان

•             حساسیت بیشتر نسبت به سرما و گرما

•             عدم وجود نور کافی در واحدهای آپارتمانیِ پشتی در ساختمان‌های شمالی

•             وجود سروصدای محیطی

•             وجود فضای مفید کمتر در واحدهای پشتی به دلیل تعبیه نورگیر

پنجره جنوبی کدام است؟

خانه جنوبی به منزلی گفته می‌شود که درب ورودی، مستقیما به داخل خانه باز شده و حیاط در قسمت جنوبی ساختمان و در پشت آن قرار دارد.

در طراحی آپارتمان‌های جنوبی، معمار و طراح با فضای مفیدتری سروکار دارد؛ زیرا به دلیل نورگیر بودن ساختمان از دو سمت خیابان و حیاط، نیاز به تعبیه قسمت نورگیر جهت تامین روشنایی نیست. 

از سوی دیگر خانه‌های جنوبی به دلیل جهت طلوع و غروب آفتاب، تنها در ساعات عصر از نور طبیعی برخوردارند و در ساعات دیگر روز، نور و روشنایی طبیعی کمی دریافت می‌کنند.

مزایای ساختمان‌های جنوبی

•             نورگیری طبیعی از هر دو ضلع ساختمان

•             فضای مفید بیشتر به دلیل عدم نیاز به نورگیر بزرگ

•             قیمت مناسبتر نسبت به خانه‌های شمالی با وجود قرارگیری در یک منطقه

معایب منازل جنوبی

•             بهره‌مندی از نور طبیعی در ساعات کمی از روز

•             لزوم استفاده از نور مصنوعی و انواع چراغ جهت تامین روشنایی مورد نیاز در طول روز

نمای ساختمان شمالی و جنوبی

در طراحی و دیزاین نمای بیرونی ساختمان‌های شمالی و جنوبی وجود ندارد؛ این امر بستگی به سلیقه سازنده، میزان بودجه، مصالح ساختمانی بکار رفته، لوکس و دوبلکس بودن یا معمولی بودن ساختمان و قیمت فروش ساختمان دارد.

خانه‌های شمالی و جنوبی در مناطق مختلف

در کلان‌شهرها پلان و معماری ساختمان‌ها با توجه به اصول شهرسازی انجام می‌شود؛ اما در مناطق روستایی که اکثر املاک بصورت ویلایی هستند و افراد در ساخت منزل خود اختیارات بیشتری دارند تمایل به ساخت ملک در جهت شمالی بیشتر است.

همچنین ساخت منازل و ساختمان‌ها در مناطق آب و هوایی مختلف، باید با در نظر گرفتن اصول مناسب انجام خواهد شد؛ در مناطق آب و هوایی و اقلیم معتدل با مصالح ساختمانی متعارف، ساخت بناها انجام شده، اما در شهرهای شمالی از جمله گیلان که دارای بارندگی-های مداوم و آب و هوای مرطوب هستند باید از مصالح مقاوم در برابر رطوبت استفاده کرد.