سرطان روده بزرگ

ایلنا؛ روده بزرگ بخش پایانی دستگاه گوارش است. سرطان روده بزرگ بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود اما در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد. معمولا این سرطان به صورت توده‌های غیر سرطانی کوچک به نام پولیپ که در داخل روده ایجاد می‌شود، شروع می‌شود. به مرور زمان بعضی از این پولیپ‌ها سرطانی می‌شوند.

پولیپ ممکن است کوچک بوده و علائمی ایجاد نکند یا علائم کمی داشته باشد. به همین علت غربالگری منظم برای شناسایی پولیپ‌ها و برداشتن آنها پیش از این که به سرطان تبدیل شوند، توصیه می‌شود.

اگر سرطان روده ایجاد شود درمانهای زیادی برای کنترل آن وجود دارد مثل جراحی، پرتو درمانی و دارو درمانی (اعم از شیمی درمانی، درمانهای هدفمند و ایمنی درمانی).

به سرطان روده گاهی سرطان کلورکتال (colorectal cancer) نیز گفته می شود که ترکیبی از کلون (روده بزرگ) و رکتال (راست روده) است.

علائم سرطان روده بزرگ

علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ میتواند به صورت زیر باشد:

• تغییر دائمی در الگوی عملکرد روده از جمله اسهال یا یبوست یا تغییر در مدفوع
• خونریزی از مقعد یا وجود خون در مدفوع
• ناراحتی دائمی شکم مانند درد، تجمع گاز یا گرفتگی شکم
• احساس عدم تخلیه کامل روده
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن بدون علت

لازم به ذکر است بسیاری از افرادی که سرطان روده دارند در مراحل اولیه این بیماری هیچ علائمی ندارند و افرادی که علائم سرطان روده را تجربه می‌کنند علائم‌شان بسته به اندازه و موقعیت سرطان در روده متفاوت است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شخص متوجه علائمی شده که برطرف نمی‌شود و او را نگران کرده است حتما باید به پزشک مراجعه کند. از پزشک بپرسد از چه زمانی غربالگری سرطان روده را شروع کند. معمولا از 50 سالگی باید غربالگری شروع شود اما برای افرادی که احتمال سرطان روده بزرگ در آنها بیشتر است غربالگری زودتر شروع می‌شود و احتمالا دفعات آن بیشتر است.

چه عواملی منجر به سرطان روده بزرگ می‌شوند؟

به طور کلی زمانی سرطان در روده بزرگ ایجاد می‌شود که سلول‌های سالم روده دچار تغییر DNA (دی ان ای) می‌شوند. DNA سلول حاوی مجموعه دستورالعملی است که به سلول فرمان می‌دهد چه کاری انجام بدهد.

سلول‌های سالم به صورتی رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند که بدن عملکرد طبیعی خود را ادامه می‌دهد اما هنگامی که DNA سلول‌ها صدمه می‌بیند و سرطانی می‌شود سلول حتی علی‌رغم عدم نیاز به سلول جدید، دائما تکثیر می‌شود. با تجمع سلول‌های غیر طبیعی، تومور ایجاد می‌شود.

به مرور سلول‌های سرطانی بیشتر و بیشتر می‌شوند و شروع به تهاجم می‌کنند. با حمله‌ور شدن سلول‌های سرطانی به بافت‌های نرمال مجاور، این بافت‌ها تخریب می‌شوند. سلول‌های سرطانی می‌توانند به بخش‌های دیگر بدن رفته و در آنجا نیز تومور ایجاد کنند (به این مرحله از سرطان، متاستاز (metastasis) گفته می‌شود).

چه عواملی زمینه سرطان روده را فراهم می‌کند؟

عواملی که احتمال این بیماری را بیشتر می‌کند عبارتند از:

• سن بالا. سرطان روده بزرگ در افراد بالای 50 سال بیشتر دیده می‌شود اگر چه میزان ابتلا به این بیماری در افراد زیر 50 سال نیز رو به افزایش است و علت آن هنوز مشخص نیست.
• نژاد. نژاد آمریکایی آفریقایی بیشتر از سایر نژادها دچار سرطان روده بزرگ می‌شوند.
• سابقه داشتن پولیپ یا سرطان کولورکتال. اگر شخص پیش از این پولیپ غیر سرطانی یا سرطان در روده بزرگ داشته است احتمال ابتلا به این نوع سرطان در آینده در او بیشتر است.

• بیماری‌های التهابی روده. بیماری‌های التهابی مزمن روده مثل کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) یا بیماری کرون (Crohn's disease) احتمال سرطان کلون را افزایش می‌دهند.
• سندرم ارثی که خطر سرطان روده بزرگ را بیشتر می‌کند. بعضی از جهش‌های ژنی از والدین منتقل می‌شوند و خطر سرطان روده بزرگ را تا حد زیادی بیشتر می‌کنند. تنها درصد کمی از سرطان‌های روده بزرگ به ژن‌های ارثی مرتبط هستند. شایع‌ترین سندرم‌های ارثی که خطر سرطان کلون را بیشتر می‌کنند پولیپوز ادنوماتوز خانوادگی (Familial Adenomatous Polyposis) و سندرم لینچ (Lynch syndrome) هستند.
• سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ. افرادی که خویشاوند خونی دارند که این بیماری را داشته است احتمال آن در او بیشتر است. اگر بیش از یکی از اعضای خانواده سرطان روده بزرگ یا راست روده داشته است خطر ابتلا به آن در آن شخص باز هم بیشتر می‌شود.
• رژیم غذایی کم فیبر. سرطان روده و راست روده با رژیم غذایی معمول جوامع غربی که کم فیبر و پر کالری و پر چربی است؛ ارتباط دارد. تحقیقاتی که در این حوزه صورت گرفته نتایج قطعی ندارد اما برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند سرطان روده در افرادی که در برنامه غذایی‌شان گوشت قرمز و گوشت‌های فراوری شده (مثل سوسیس و کالباس) زیادی وجود دارد بیشتر دچار سرطان روده می‌شوند.
• کم تحرکی. افرادی که تحرک کمی دارند بیشتر دچار سرطان روده بزرگ می‌شوند. فعالیت بدنی منظم خطر این بیماری را کاهش می‌دهد.
• دیابت. افرادی که دیابت یا مقاومت به انسولین دارند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند.
• چاقی. افرادی که چاق هستند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ و مرگ ناشی از آن قرار دارند.
• سیگار. مصرف زیاد سیگار با افزایش خطر این بیماری همراه است.
• الکل. مصرف زیاد الکل خطر سرطان کلون را بالا می‌برد.
• پرتو درمانی. افرادی که در ناحیه شکم پرتو درمانی داشته‌اند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند.

پیشگیری از سرطان روده بزرگ

مهمترین راه، غربالگری است. چند روش غربالگری روده وجود دارد که معایب و مزایایی دارند. در مورد روش‌های غربالگری کولورکتال باید با پزشک صحبت کرد.

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خطر سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد. میوه‌ها و سبزیجات زیادی در برنامه غذایی خود داشت و غلات کامل به جای غلات تصفیه شده مصرف کرد. سیگار را کنار گذاشت و سعی کرد وزن نرمال داشت.

افرادی که خطر سرطان روده بزرگ در آنها زیاد است با مصرف برخی از داروها می‌توانند خطر ایجاد پولیپ‌های پیش سرطانی یا سرطان روده بزرگ را کاهش دهند. مثلا برخی شواهد نشان می‌دهد مصرف منظم آسپیرین یا داروهای شبه آسپیرین با کاهش خطر تشکیل پولیپ یا سرطان کلون مرتبط است. با این حال مشخص نیست چه دوزی و چه مدتی باید دارو مصرف شود تا چنین تاثیری داشته باشد. از طرفی مصرف روزانه آسپیرین نیز عوارضی مانند خونریزی گوارشی و زخم گوارشی به دنبال دارد. بنابراین چنین روشی برای افرادی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آنها متوسط است توصیه نمی‌شود اما در صورتی که خطر آن در شخصی بالاست با پزشک خود برای بهترین راه کاهش احتمال این بیماری باید صحبت کند.

سرطان روده بزرگ توسط دکتر محمد صادق فاضلی فوق تخصص جراحی کولورکتال عضو سامانه کلینیک مجازی، قابل درمان است. نوبت دهی اینترنتی دکتر فاضلی از طریق لینک قابل انجام است. اسامانه نوبت دهی اینترنتی ویکلینیک در حال حاضر دارای پزشکان زیادی می باشد که با کلیک بروی لینک زیر میتوانید لیست را مشاهده نمایید.

پزشکان ویکلینیک